Bloomberg: Αυτές είναι οι πραγματικές βλέψεις των μεγάλων δυνάμεων στη Λιβύη
Από την ανατροπή του καθεστώτος του Μουαμάρ Καντάφι το 2011 η Λιβύη σπαράσσεται από από τη βία και τις συγκρούσεις για την εξουσία, με μεγάλες δυνάμεις να επιχειρούν να παίξουν ηγετικό ρόλο και να διαμορφώσουν κατά τα συμφέροντά τους τις εξελίξεις στη βορειοαφρικανική χώρα και την ευρύτερη περιοχή.
Η διεθνής διάσκεψη του Βερολίνου που διοργανώνεται σήμερα για τη Λιβύη στη γερμανική πρωτεύουσα αποβλέπει στην κήρυξη μιας διαρκούς και πλήρους κατάπαυσης του πυρός και να ξαναρχίσει η προσπάθεια να τερματιστεί το χάος στη χώρα, έστω κι αν αναλυτές κρατούν χαμηλά τον πήχη των προσδοκιών. Τι επιδιώκουν όμως οι ξένες δυνάμεις; Απαντήσεις επιχειρεί να δώσει μια ανάλυση του Bloomberg.
Το ενδιαφέρον της Τουρκίας για τη Λιβύη ανάγεται στην εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τούρκοι αξιωματικοί, ανάμεσά τους και ο ιδρυτής της σύγχρονης Τουρκίας, Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, οργάνωσαν πριν από έναν αιώνα την αντίσταση των Λίβυων κατά των Ιταλών εισβολέων.
Για τον Ταγίπ Ερντογάν η συμφωνία με τη Λιβύη που σύναψε τον περασμένο Νοέμβριο με την κυβέρνηση αλ Σάρατζ για τη χάραξη των θαλάσσιων συνόρων παίζει ρόλο κλειδί στις φιλοδοξίες της Άγκυρας για ενίσχυση της τουρκικής επιρροής στα πλούσια σε υδρογονάνθρακες νερά της Μεσογείου, πυροδοτώντας ανησυχίες στο έτερο μέλος του ΝΑΤΟ στην περιοχή, την Ελλάδα.
Την ίδια ώρα τουρκικές εταιρείες έχουν απαιτήσεις για δις. δολάρια από προηγούμενα πρότζεκτ στη Λιβύη, όπου δραστηριοποιούνταν μέχρι την αποπομπή του Καντάφι από την εξουσία.
Ρωσία
Σε συνεννόηση με τον Ερντογάν ο Βλαντίμιρ Πούτιν πίεσε τους αντιπάλους στη Λιβύη να παραστούν στις συνομιλίες στη Μόσχα που απέτυχαν με την αποχώρηση του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ. Ρωσία και Τουρκία, θυμίζει το Bloomberg, υποστηρίζουν , όπως και στη Συρία, αντίπαλα στρατόπεδα στη Λιβύη και ο Πούτιν ίσως χρησιμοποιήσει την επιρροή του για να εξασφαλίσει από τον Ερντογάν παραχωρήσεις στα δύο μέτωπα της σύρραξης, ενδεχομένως και από τη Γερμανία και την ΕΕ αν επιτευχθεί μια συμφωνία. Αλλά για το Ρωσία το μέγιστο διακύβευμα είναι να εξασφαλίσει πρόσβαση σε συμφωνίες για το μαύρο χρυσό της βορειοαφρικανικής χώρας.
Γερμανία
Η Γερμανία πλασάρεται ως ουδέτερος μεσολαβητής στη διευθέτηση της κρίσης στη Λιβύη από τη στιγμή που δεν ενεπλάκη στην ανατροπή του Καντάφι. Για την Άνγκελα Μέρκελ πέρα από την επαναφορά του Βερολίνου και της ευρωπαϊκής διπλωματίας στο παιχνίδι με μια συμφωνία στη σημερινή διάσκεψη, ύψιστης σημασίας είναι η εδραίωση μιας σταθερής κυβέρνησης που θα βάλει φρένο στις προσφυγικές ροές από την κεντρική Αφρική προς την Ευρώπη.
Ταυτόχρονα το Βερολίνο βλέπει τη Λιβύη, που εξελίχθηκε σε πεδίο δράσης ισλαμιστικών ομάδων στο χάος που ακολούθησε την αποπομπή του Καντάφι, ως σημαντικό παίκτη στη μάχη κατά των τζιχαντιστών.
Ιταλία
Η Λιβύη ήταν αποικία της Ιταλίας από τις αρχές του εικοστού αιώνα μέχρι μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. O μεγαλύτερος παίκτης στη βιομηχανία πετρελαίου της Λιβύης είναι ο ενεργειακός κολοσσός Eni SpA, ενώ ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας, Σίλβιο Μπερλουσκόνι είχε στενές σχέσεις με τον Καντάφι και είχε εκφράσει έντονες αμφιβολίες για την αποπομπή του.
Μεταξύ Ιταλών αξιωματούχων υπάρχει έντονη η αίσθηση του «σας τα είχαμε πει» αναφορικά με το χάος που ακολούθησε μετά την αεροπορική εκστρατεία του ΝΑΤΟ στη Λιβύη υπό τη Γαλλία και τη Βρετανία. Κατ’ ιδίαν ασκούν έντονη κριτική στη γαλλική παρέμβαση στη χώρα, ενώ το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της Ρώμης για τη Λιβύη πηγάζει κι απ’ το γεγονός ότι η Ιταλία είναι από τις πρώτες χώρες υποδοχής μεταναστών που διαπλέουν τη Μεσόγειο.
Γαλλία
Η Γαλλία, θυμίζει το Bloomberg, ηγήθηκε της Νατοϊκής αεροπορικής εκστρατείας που οδήγησε στην ανατροπή του Καντάφι και στην τρέχουσα σύρραξη στη Λιβύη παίζει και στα δύο ταμπλό: από τη μια στηρίζει την ειρηνευτική διαδικασία με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ, αλλά έχει στηρίξει και τον Χαφτάρ, αφού το Παρίσι βλέπει στο πρόσωπό του τον άνθρωπο που μπορεί να σταματήσει τη ροή όπλων και χρημάτων σε τζιχαντιστικές οργανώσεις στην περιοχή του Σαχέλ, όπου γαλλικά στρατεύματα κυνηγούν τις κεφαλές τους.
Προ διετίας ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν είχε καλέσει στο Παρίσι τον στρατάρχη Χαφτάρ και τον επικεφαλής της κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας, Φαγέζ αλ Σάρατζ σε μια προσπάθεια να μεσολαβήσει για μια συμφωνία για τη μοιρασιά της εξουσίας.
Αίγυπτος
Αλλά και στο Κάιρο βλέπουν στο πρόσωπο του Χαφτάρ το μοναδικό πραγματικό ανάχωμα στην προέλαση του ισλαμικού εξτρεμισμού, καθώς φοβούνται μήπως στις περιοχές κοντά στα ανατολικά σύνορα της Λιβύης βρουν καταφύγιο εξτρεμιστές που θα έστελναν στη συνέχεια δυνάμεις και όπλα στη χερσόνησο του Σινά της Αιγύπτου.
Τις ανησυχίες αυτές ενέτεινε η απαγωγή και ο αποκεφαλισμός 21 Αιγύπτιων Κοπτών Χριστιανών από πυρήνα στη Λιβύη που συνδέεται με το ISIS. Ο Χαφτάρ έχει συμφωνήσει να συνεργάζεται στενά με την Αίγυπτο ειδικά στην ανταλλαγή πληροφοριών και στρατιωτικής βοήθειας.
Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα
Όπως και η Αίγυπτος έτσι και το Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα προσβλέπουν στον Χαφτάρ για τη συντριβή της απειλής των Ισλαμιστών εξτρεμιστών. Μάλιστα του έχουν παράσχει στρατιωτική και υλικοτεχνική υποστήριξη, ενώ διεξάγουν επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη για λογαριασμό του.
Βρετανία
Από την εποχή που ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας Τόνι Μπλερ είχε αποφασίσει να συμμαχήσει με τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους τον νεώτερο για την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεϊν στο Ιράκ το Ηνωμένο Βασίλειο έχει σε μεγάλο βαθμό περιορίσει την ενεργό εμπλοκή του στη Μέση Ανατολή.
Κάποια στιγμή η Βρετανία έδειξε να διεκδικεί από τη Γαλλία τα ηνία της νατοϊκής επιχείρησης στη Λιβύη για την ανατροπή του Καντάφι, αλλά υπαναχώρησε μετά τις επικρίσεις που δέχθηκε ο τότε πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον από βουλευτές ότι συμβάλλει στη δημιουργία ενός αποτυχημένου κράτους. Δύο χρόνια αργότερα η Βουλή καταψήφισε μια πρωτοβουλία του να στηρίξει η χώρα επιθέσεις στη Συρία και από το 2016 το Ηνωμένο Βασίλειο σπαράσσεται από το ψυχόδραμα του Brexit.
ΗΠΑ
Mετά την επίθεση στην αμερικανική πρεσβεία στη Βεγγάζη το 2012 και το θάνατο του Αμερικανού πρεσβευτή και τριών ακόμη ατόμων οι ΗΠΑ περιόρισαν την εμπλοκή τους στη Λιβύη σε περιστασιακά πλήγματα κατά μαχητών του ISIS. Έστελναν μάλιστα αντιφατικά μηνύηματα στις αντίπαλες κυβερνήσεις στη Λιβύη μέχρι που ανακάλυψαν τι έκανε ο Πούτιν στη χώρα με την αποστολή τον περασμένο Σεπτέμβριο εκατοντάδων μισθοφόρων στο πλευρό του Χαφτάρ, κάτι που αρνείται, βέβαια, η Μόσχα. Λίγες εβδομάδες αργότερα κατερρίφθη ένα αμερικανικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος και η Ουάσιγκτον άρχισε να πιέζει τον Χαφτάρ για εκεχειρία ελπίζοντας ότι μια ειρηνευτική συμφωνία θα κλείσει το δρόμο στη Ρωσία.
Κίνα
Το Πεκίνο απηύθυνε έκκληση για επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και τερματισμό της βίας στη Λιβύη εν μέρει για να βοηθήσει τις κρατικές τους εταιρείες να συνάψουν συμφωνίες και να διασφαλίσουν την πρόσβαση στα κοιτάσμτα της χώρας. Αν και για την Κίνα το διακύβευμα της Διάσκεψης του Βερολίνου είναι από πολιτικής άποψης χαμηλότερο, θέλει να διασφαλίσει την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της και γι’ αυτό έστειλε κορυφαίο διπλωμάτη στη γερμανική πρωτεύουσα.
Τον Μάιο του 2018, θυμίζει το Bloomberg, η PetroChina συμφώνησε να αγοράσει μαζούτ από τη Λιβύη, ενώ πιθανώς προσβλέπει και σε πιθανές ευκαιρίες που θα ανακύψουν από την ανοικοδόμηση της βορειοαφρικανικής χώρας και από τη διασύνδεσή τους με ε άλλα κινεζικές έργα στη Μεσόγειο στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας για τον Νέο Δρόμο του Μεταξιού.
Η διεθνής διάσκεψη του Βερολίνου που διοργανώνεται σήμερα για τη Λιβύη στη γερμανική πρωτεύουσα αποβλέπει στην κήρυξη μιας διαρκούς και πλήρους κατάπαυσης του πυρός και να ξαναρχίσει η προσπάθεια να τερματιστεί το χάος στη χώρα, έστω κι αν αναλυτές κρατούν χαμηλά τον πήχη των προσδοκιών. Τι επιδιώκουν όμως οι ξένες δυνάμεις; Απαντήσεις επιχειρεί να δώσει μια ανάλυση του Bloomberg.
Το ενδιαφέρον της Τουρκίας για τη Λιβύη ανάγεται στην εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τούρκοι αξιωματικοί, ανάμεσά τους και ο ιδρυτής της σύγχρονης Τουρκίας, Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, οργάνωσαν πριν από έναν αιώνα την αντίσταση των Λίβυων κατά των Ιταλών εισβολέων.
Για τον Ταγίπ Ερντογάν η συμφωνία με τη Λιβύη που σύναψε τον περασμένο Νοέμβριο με την κυβέρνηση αλ Σάρατζ για τη χάραξη των θαλάσσιων συνόρων παίζει ρόλο κλειδί στις φιλοδοξίες της Άγκυρας για ενίσχυση της τουρκικής επιρροής στα πλούσια σε υδρογονάνθρακες νερά της Μεσογείου, πυροδοτώντας ανησυχίες στο έτερο μέλος του ΝΑΤΟ στην περιοχή, την Ελλάδα.
Την ίδια ώρα τουρκικές εταιρείες έχουν απαιτήσεις για δις. δολάρια από προηγούμενα πρότζεκτ στη Λιβύη, όπου δραστηριοποιούνταν μέχρι την αποπομπή του Καντάφι από την εξουσία.
Ρωσία
Σε συνεννόηση με τον Ερντογάν ο Βλαντίμιρ Πούτιν πίεσε τους αντιπάλους στη Λιβύη να παραστούν στις συνομιλίες στη Μόσχα που απέτυχαν με την αποχώρηση του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ. Ρωσία και Τουρκία, θυμίζει το Bloomberg, υποστηρίζουν , όπως και στη Συρία, αντίπαλα στρατόπεδα στη Λιβύη και ο Πούτιν ίσως χρησιμοποιήσει την επιρροή του για να εξασφαλίσει από τον Ερντογάν παραχωρήσεις στα δύο μέτωπα της σύρραξης, ενδεχομένως και από τη Γερμανία και την ΕΕ αν επιτευχθεί μια συμφωνία. Αλλά για το Ρωσία το μέγιστο διακύβευμα είναι να εξασφαλίσει πρόσβαση σε συμφωνίες για το μαύρο χρυσό της βορειοαφρικανικής χώρας.
Γερμανία
Η Γερμανία πλασάρεται ως ουδέτερος μεσολαβητής στη διευθέτηση της κρίσης στη Λιβύη από τη στιγμή που δεν ενεπλάκη στην ανατροπή του Καντάφι. Για την Άνγκελα Μέρκελ πέρα από την επαναφορά του Βερολίνου και της ευρωπαϊκής διπλωματίας στο παιχνίδι με μια συμφωνία στη σημερινή διάσκεψη, ύψιστης σημασίας είναι η εδραίωση μιας σταθερής κυβέρνησης που θα βάλει φρένο στις προσφυγικές ροές από την κεντρική Αφρική προς την Ευρώπη.
Ταυτόχρονα το Βερολίνο βλέπει τη Λιβύη, που εξελίχθηκε σε πεδίο δράσης ισλαμιστικών ομάδων στο χάος που ακολούθησε την αποπομπή του Καντάφι, ως σημαντικό παίκτη στη μάχη κατά των τζιχαντιστών.
Ιταλία
Η Λιβύη ήταν αποικία της Ιταλίας από τις αρχές του εικοστού αιώνα μέχρι μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. O μεγαλύτερος παίκτης στη βιομηχανία πετρελαίου της Λιβύης είναι ο ενεργειακός κολοσσός Eni SpA, ενώ ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας, Σίλβιο Μπερλουσκόνι είχε στενές σχέσεις με τον Καντάφι και είχε εκφράσει έντονες αμφιβολίες για την αποπομπή του.
Μεταξύ Ιταλών αξιωματούχων υπάρχει έντονη η αίσθηση του «σας τα είχαμε πει» αναφορικά με το χάος που ακολούθησε μετά την αεροπορική εκστρατεία του ΝΑΤΟ στη Λιβύη υπό τη Γαλλία και τη Βρετανία. Κατ’ ιδίαν ασκούν έντονη κριτική στη γαλλική παρέμβαση στη χώρα, ενώ το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της Ρώμης για τη Λιβύη πηγάζει κι απ’ το γεγονός ότι η Ιταλία είναι από τις πρώτες χώρες υποδοχής μεταναστών που διαπλέουν τη Μεσόγειο.
Γαλλία
Η Γαλλία, θυμίζει το Bloomberg, ηγήθηκε της Νατοϊκής αεροπορικής εκστρατείας που οδήγησε στην ανατροπή του Καντάφι και στην τρέχουσα σύρραξη στη Λιβύη παίζει και στα δύο ταμπλό: από τη μια στηρίζει την ειρηνευτική διαδικασία με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ, αλλά έχει στηρίξει και τον Χαφτάρ, αφού το Παρίσι βλέπει στο πρόσωπό του τον άνθρωπο που μπορεί να σταματήσει τη ροή όπλων και χρημάτων σε τζιχαντιστικές οργανώσεις στην περιοχή του Σαχέλ, όπου γαλλικά στρατεύματα κυνηγούν τις κεφαλές τους.
Προ διετίας ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν είχε καλέσει στο Παρίσι τον στρατάρχη Χαφτάρ και τον επικεφαλής της κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας, Φαγέζ αλ Σάρατζ σε μια προσπάθεια να μεσολαβήσει για μια συμφωνία για τη μοιρασιά της εξουσίας.
Αίγυπτος
Αλλά και στο Κάιρο βλέπουν στο πρόσωπο του Χαφτάρ το μοναδικό πραγματικό ανάχωμα στην προέλαση του ισλαμικού εξτρεμισμού, καθώς φοβούνται μήπως στις περιοχές κοντά στα ανατολικά σύνορα της Λιβύης βρουν καταφύγιο εξτρεμιστές που θα έστελναν στη συνέχεια δυνάμεις και όπλα στη χερσόνησο του Σινά της Αιγύπτου.
Τις ανησυχίες αυτές ενέτεινε η απαγωγή και ο αποκεφαλισμός 21 Αιγύπτιων Κοπτών Χριστιανών από πυρήνα στη Λιβύη που συνδέεται με το ISIS. Ο Χαφτάρ έχει συμφωνήσει να συνεργάζεται στενά με την Αίγυπτο ειδικά στην ανταλλαγή πληροφοριών και στρατιωτικής βοήθειας.
Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα
Όπως και η Αίγυπτος έτσι και το Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα προσβλέπουν στον Χαφτάρ για τη συντριβή της απειλής των Ισλαμιστών εξτρεμιστών. Μάλιστα του έχουν παράσχει στρατιωτική και υλικοτεχνική υποστήριξη, ενώ διεξάγουν επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη για λογαριασμό του.
Βρετανία
Από την εποχή που ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας Τόνι Μπλερ είχε αποφασίσει να συμμαχήσει με τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους τον νεώτερο για την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεϊν στο Ιράκ το Ηνωμένο Βασίλειο έχει σε μεγάλο βαθμό περιορίσει την ενεργό εμπλοκή του στη Μέση Ανατολή.
Κάποια στιγμή η Βρετανία έδειξε να διεκδικεί από τη Γαλλία τα ηνία της νατοϊκής επιχείρησης στη Λιβύη για την ανατροπή του Καντάφι, αλλά υπαναχώρησε μετά τις επικρίσεις που δέχθηκε ο τότε πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον από βουλευτές ότι συμβάλλει στη δημιουργία ενός αποτυχημένου κράτους. Δύο χρόνια αργότερα η Βουλή καταψήφισε μια πρωτοβουλία του να στηρίξει η χώρα επιθέσεις στη Συρία και από το 2016 το Ηνωμένο Βασίλειο σπαράσσεται από το ψυχόδραμα του Brexit.
ΗΠΑ
Mετά την επίθεση στην αμερικανική πρεσβεία στη Βεγγάζη το 2012 και το θάνατο του Αμερικανού πρεσβευτή και τριών ακόμη ατόμων οι ΗΠΑ περιόρισαν την εμπλοκή τους στη Λιβύη σε περιστασιακά πλήγματα κατά μαχητών του ISIS. Έστελναν μάλιστα αντιφατικά μηνύηματα στις αντίπαλες κυβερνήσεις στη Λιβύη μέχρι που ανακάλυψαν τι έκανε ο Πούτιν στη χώρα με την αποστολή τον περασμένο Σεπτέμβριο εκατοντάδων μισθοφόρων στο πλευρό του Χαφτάρ, κάτι που αρνείται, βέβαια, η Μόσχα. Λίγες εβδομάδες αργότερα κατερρίφθη ένα αμερικανικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος και η Ουάσιγκτον άρχισε να πιέζει τον Χαφτάρ για εκεχειρία ελπίζοντας ότι μια ειρηνευτική συμφωνία θα κλείσει το δρόμο στη Ρωσία.
Κίνα
Το Πεκίνο απηύθυνε έκκληση για επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και τερματισμό της βίας στη Λιβύη εν μέρει για να βοηθήσει τις κρατικές τους εταιρείες να συνάψουν συμφωνίες και να διασφαλίσουν την πρόσβαση στα κοιτάσμτα της χώρας. Αν και για την Κίνα το διακύβευμα της Διάσκεψης του Βερολίνου είναι από πολιτικής άποψης χαμηλότερο, θέλει να διασφαλίσει την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της και γι’ αυτό έστειλε κορυφαίο διπλωμάτη στη γερμανική πρωτεύουσα.
Τον Μάιο του 2018, θυμίζει το Bloomberg, η PetroChina συμφώνησε να αγοράσει μαζούτ από τη Λιβύη, ενώ πιθανώς προσβλέπει και σε πιθανές ευκαιρίες που θα ανακύψουν από την ανοικοδόμηση της βορειοαφρικανικής χώρας και από τη διασύνδεσή τους με ε άλλα κινεζικές έργα στη Μεσόγειο στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας για τον Νέο Δρόμο του Μεταξιού.
