Αυξάνει η πτώση της Καμπούλ την τρομοκρατική απειλή στη Δύση;
Διχασμένοι οι ειδικοί για το αν τα γεγονότα στο Αφγανιστάν θα αυξήσουν σημαντικά τον κίνδυνο επιθέσεων
Μέσα σε τρεις ημέρες νωρίτερα αυτόν τον μήνα, ισλαμιστές μαχητές σκότωσαν περισσότερους από 120 πολίτες σε μια σειρά επιθέσεων στο Σαχέλ, μια ζώνη ολοένα και πιο αναρχικών και βίαιων εδαφών σε όλη την Αφρική, όπου τέτοιες ομάδες έχουν εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια σε δύναμη.
Χιλιάδες μίλια ανατολικά, μαχητές της αλ-Σαμπάμπ, που συνδέεται με την Αλ Κάιντα, εισέβαλαν σε μια στρατιωτική βάση στο κέντρο της Σομαλίας. Καμία από αυτές τις επιθέσεις δεν έτυχε ιδιαίτερης προσοχής - ούτε η πρόσφατη σύλληψη υποστηρικτών του Ισλαμικού Κράτους στην Αυστραλία ή η απόπειρα δολοφονίας ενός μετριοπαθούς πολιτικού στις Μαλδίβες.
Όπως αναφέρει η «Guardian», όλα αυτά θα πρέπει να χρησιμεύσουν ως υπενθύμιση ότι τα γεγονότα στην Καμπούλ θα έχουν συνέπειες όπου υπάρχουν τζιχαντιστικές ομάδες και -κατά συνέπεια- για την απειλή που αντιμετωπίζουν οι κοινότητες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των δυτικών.
Οι τζιχαντιστές παγκοσμίως προσπαθούν εδώ και καιρό να τους πιστωθεί η ήττα της ΕΣΣΔ στο Αφγανιστάν. Αυτό είναι χωρίς ιστορική αιτιολόγηση -μόνο μερικές εκατοντάδες διεθνείς εξτρεμιστές πολέμησαν και η συνεισφορά τους συνολικά δεν ήταν τόσο σημαντική- ωστόσο έχει καταστεί θεμελιώδης μύθος του κινήματός τους.
Τώρα ήρθε η σειρά μιας δεύτερης υπερδύναμης να ηττηθεί, δείχνοντας ότι «η τζιχάντ και η μάχη είναι ο μόνος ρεαλιστικός τρόπος», όπως είπε μια ομάδα με έδρα την Υεμένη.
Αλλά είναι λιγότερο σαφές το εάν, όπως έχουν πει πολλοί αναλυτές και ειδικοί, τα γεγονότα στο Αφγανιστάν αύξησαν σημαντικά την απειλή για το Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ και άλλες δυτικές χώρες.
Αλλά δεν είναι όλοι οι ειδικοί το ίδιο πεπεισμένοι. Ορισμένοι πιστεύουν ότι οι νέοι κυβερνήτες του Αφγανιστάν θα επιδιώξουν να περιορίσουν την Αλ Κάιντα, όπως έκαναν όταν ήταν στην εξουσία από το 1996 έως το 2001, παρά τις θερμές τους σχέσεις, ενώ επισημαίνουν ότι οι Ταλιμπάν πολεμούν το Ισλαμικό Κράτος εδώ και πολλά χρόνια. Υπάρχει επίσης ένα ζήτημα χρονικής κλίμακας.
Μια σειρά σεναρίων στο Ηνωμένο Βασίλειο τα τελευταία 20 χρόνια αφορούσε εξτρεμιστές που ριζοσπαστικοποιήθηκαν, εκπαιδεύτηκαν ή προσελήφθησαν στο Πακιστάν. Το ίδιο συνέβη και με μια σειρά από απόπειρες πρόκλησης μαζικών επιθέσεων σε άλλες χώρες - στη δυτική Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
Ωστόσο, ο Παντούτσι είπε ότι μια ροή εθελοντών στο Αφγανιστάν ή το Πακιστάν και η επιστροφή τους συνιστά μόνο «έναν πιθανό μεσοπρόθεσμο έως μακροπρόθεσμο δυνητικό κίνδυνο» και όχι «άμεση απειλή».
Στις ΗΠΑ, η μεγαλύτερη τρομοκρατική απειλή παραμένει εκείνη από τον δεξιόστροφο εξτρεμισμό, που έχει προκαλέσει περισσότερα θύματα από τη βία που σχετίζεται με τους ισλαμιστές μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, λένε οι ειδικοί.
«Δεν έχουμε μείνει απρόσβλητοι και ο κατάλογος των μοναχικών “ηθοποιών” που εμπνέονται από την παγκόσμια τζιχαντιστική ιδεολογία, προσπαθώντας να κάνουν ό, τι μπορούν τοπικά [στις ΗΠΑ] με περιορισμένα μέσα είναι μακρύς… Αλλά είναι ένα τόσο μικρό ποσοστό ατόμων», δήλωσε ο Τζέιμς Φόρεστ, καθηγητής στο Κέντρο Μελετών Τρομοκρατίας και Ασφάλειας στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης Λόουελ. «Η ιδεολογία απλώς δεν έχει απήχηση εδώ όπως συμβαίνει με τις περιθωριοποιημένες μουσουλμανικές κοινότητες στη Γαλλία ή το Βέλγιο, ακόμη και σε μέρη του Ηνωμένου Βασιλείου».
Οι αναλυτές προσπάθησαν να το εξηγήσουν αυτό, αντιπαραθέτοντας τη σχετική οικονομική επιτυχία των μουσουλμανικών κοινοτήτων στις ΗΠΑ με αυτών της δυτικής Ευρώπης ή επισημαίνοντας τα διαφορετικά μοντέλα ένταξης μεταναστών.
Οι φατρίες που πιστεύουν στην προσωρινή μετριοπάθεια για να κερδίσουν την τοπική υποστήριξη αντιτίθενται σε εκείνες που αρνούνται κάθε συμβιβασμό. Το εύρος των αντιδράσεων στη νίκη των Ταλιμπάν -η Αλ Κάιντα ήταν ενθουσιώδης, ενώ το Ισλαμικό Κράτος επιτέθηκε στους Ταλιμπάν ως «αποστάτες»- αποκάλυψε πόσο βαθύς είναι αυτός ο διχασμός.
«Οι Ταλιμπάν δεν είναι πρωταθλητές της παγκόσμιας ατζέντας των τζιχαντιστών. Οι παγκόσμιοι τζιχαντιστές δεν πέτυχαν τη νίκη. Οι Ταλιμπάν έχουν πολύ περισσότερο τοπική και επαρχιακή εστίαση», δήλωσε ο Φόρεστ.
Χιλιάδες μίλια ανατολικά, μαχητές της αλ-Σαμπάμπ, που συνδέεται με την Αλ Κάιντα, εισέβαλαν σε μια στρατιωτική βάση στο κέντρο της Σομαλίας. Καμία από αυτές τις επιθέσεις δεν έτυχε ιδιαίτερης προσοχής - ούτε η πρόσφατη σύλληψη υποστηρικτών του Ισλαμικού Κράτους στην Αυστραλία ή η απόπειρα δολοφονίας ενός μετριοπαθούς πολιτικού στις Μαλδίβες.
Όπως αναφέρει η «Guardian», όλα αυτά θα πρέπει να χρησιμεύσουν ως υπενθύμιση ότι τα γεγονότα στην Καμπούλ θα έχουν συνέπειες όπου υπάρχουν τζιχαντιστικές ομάδες και -κατά συνέπεια- για την απειλή που αντιμετωπίζουν οι κοινότητες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των δυτικών.
Τεράστια η ώθηση στους Ταλιμπάν
Ο πιο προφανής «παράγοντας αλλαγής» είναι η τεράστια ώθηση που προσέφερε η πτώση της Καμπούλ στους Ταλιμπάν, με τα αποτελέσματα αυτής της νίκης να ενισχύονται ακόμη περισσότερο από το χάος και τον εξευτελισμό της αποχώρησης των ΗΠΑ.Οι τζιχαντιστές παγκοσμίως προσπαθούν εδώ και καιρό να τους πιστωθεί η ήττα της ΕΣΣΔ στο Αφγανιστάν. Αυτό είναι χωρίς ιστορική αιτιολόγηση -μόνο μερικές εκατοντάδες διεθνείς εξτρεμιστές πολέμησαν και η συνεισφορά τους συνολικά δεν ήταν τόσο σημαντική- ωστόσο έχει καταστεί θεμελιώδης μύθος του κινήματός τους.
Τώρα ήρθε η σειρά μιας δεύτερης υπερδύναμης να ηττηθεί, δείχνοντας ότι «η τζιχάντ και η μάχη είναι ο μόνος ρεαλιστικός τρόπος», όπως είπε μια ομάδα με έδρα την Υεμένη.
Αλλά είναι λιγότερο σαφές το εάν, όπως έχουν πει πολλοί αναλυτές και ειδικοί, τα γεγονότα στο Αφγανιστάν αύξησαν σημαντικά την απειλή για το Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ και άλλες δυτικές χώρες.
Διχασμένοι οι ειδικοί
Ο συνταγματάρχης Ρίτσαρντ Κεμπ, συνταξιούχος αξιωματικός του βρετανικού στρατού, προειδοποίησε ότι υπάρχει μια επικείμενη προοπτική επιθέσεων στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ η Stephanie Foggett, επικεφαλής Διεθνών Επικοινωνιών στο The Soufan Group στη Νέα Υόρκη, δήλωσε ότι η έξοδος των ΗΠΑ θα μπορούσε να προσφέρει «σημαντικές ευκαιρίες» για τις ισλαμιστικές εξτρεμιστικές ομάδες «να βρουν ένα ασφαλές καταφύγιο υπό την προστασία των Ταλιμπάν, καθώς και τον επιχειρησιακό χώρο για να στρατολογήσουν, να επανεξοπλίσουν και να επανενωθούν με τέτοιον τρόπο που θα επέτρεπε μια επανεστίαση στη Δύση στο μέλλον».Αλλά δεν είναι όλοι οι ειδικοί το ίδιο πεπεισμένοι. Ορισμένοι πιστεύουν ότι οι νέοι κυβερνήτες του Αφγανιστάν θα επιδιώξουν να περιορίσουν την Αλ Κάιντα, όπως έκαναν όταν ήταν στην εξουσία από το 1996 έως το 2001, παρά τις θερμές τους σχέσεις, ενώ επισημαίνουν ότι οι Ταλιμπάν πολεμούν το Ισλαμικό Κράτος εδώ και πολλά χρόνια. Υπάρχει επίσης ένα ζήτημα χρονικής κλίμακας.
Κίνδυνοι για ΗΠΑ – Ηνωμένο Βασίλειο
«Για τις περιφερειακές δυνάμεις αυτό θα είναι σίγουρα πρόβλημα... Πρέπει να ανησυχείτε για το Πακιστάν... και αν το Πακιστάν εξελιχθεί άσχημα, τότε αυτό έχει ηχώ στο Ηνωμένο Βασίλειο, λόγω των στενών μας σχέσεων», δήλωσε ο Ραφαέλο Παντούτσι, ανώτερος συνεργάτης στο Royal United Services Institute στο Λονδίνο.Μια σειρά σεναρίων στο Ηνωμένο Βασίλειο τα τελευταία 20 χρόνια αφορούσε εξτρεμιστές που ριζοσπαστικοποιήθηκαν, εκπαιδεύτηκαν ή προσελήφθησαν στο Πακιστάν. Το ίδιο συνέβη και με μια σειρά από απόπειρες πρόκλησης μαζικών επιθέσεων σε άλλες χώρες - στη δυτική Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
Ωστόσο, ο Παντούτσι είπε ότι μια ροή εθελοντών στο Αφγανιστάν ή το Πακιστάν και η επιστροφή τους συνιστά μόνο «έναν πιθανό μεσοπρόθεσμο έως μακροπρόθεσμο δυνητικό κίνδυνο» και όχι «άμεση απειλή».
Στις ΗΠΑ, η μεγαλύτερη τρομοκρατική απειλή παραμένει εκείνη από τον δεξιόστροφο εξτρεμισμό, που έχει προκαλέσει περισσότερα θύματα από τη βία που σχετίζεται με τους ισλαμιστές μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, λένε οι ειδικοί.
«Δεν έχουμε μείνει απρόσβλητοι και ο κατάλογος των μοναχικών “ηθοποιών” που εμπνέονται από την παγκόσμια τζιχαντιστική ιδεολογία, προσπαθώντας να κάνουν ό, τι μπορούν τοπικά [στις ΗΠΑ] με περιορισμένα μέσα είναι μακρύς… Αλλά είναι ένα τόσο μικρό ποσοστό ατόμων», δήλωσε ο Τζέιμς Φόρεστ, καθηγητής στο Κέντρο Μελετών Τρομοκρατίας και Ασφάλειας στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης Λόουελ. «Η ιδεολογία απλώς δεν έχει απήχηση εδώ όπως συμβαίνει με τις περιθωριοποιημένες μουσουλμανικές κοινότητες στη Γαλλία ή το Βέλγιο, ακόμη και σε μέρη του Ηνωμένου Βασιλείου».
Οι αναλυτές προσπάθησαν να το εξηγήσουν αυτό, αντιπαραθέτοντας τη σχετική οικονομική επιτυχία των μουσουλμανικών κοινοτήτων στις ΗΠΑ με αυτών της δυτικής Ευρώπης ή επισημαίνοντας τα διαφορετικά μοντέλα ένταξης μεταναστών.
Διαφωνίες μεταξύ ισλαμιστών ηγετών
Υπάρχει, επίσης, το ερώτημα ποια διδάγματα αντλούν διαφορετικοί εξτρεμιστές από τη νίκη των Ταλιμπάν. Υπήρχαν εδώ και καιρό διαφωνίες μεταξύ ισλαμιστών ηγετών που ευνοούν τις επιθέσεις στον «μακρινό εχθρό» - τη Δύση - και εκείνων που θέλουν να χτυπήσουν πρώτα τον «κοντινό εχθρό», τις τοπικές κυβερνήσεις και τα καθεστώτα.Οι φατρίες που πιστεύουν στην προσωρινή μετριοπάθεια για να κερδίσουν την τοπική υποστήριξη αντιτίθενται σε εκείνες που αρνούνται κάθε συμβιβασμό. Το εύρος των αντιδράσεων στη νίκη των Ταλιμπάν -η Αλ Κάιντα ήταν ενθουσιώδης, ενώ το Ισλαμικό Κράτος επιτέθηκε στους Ταλιμπάν ως «αποστάτες»- αποκάλυψε πόσο βαθύς είναι αυτός ο διχασμός.
«Οι Ταλιμπάν δεν είναι πρωταθλητές της παγκόσμιας ατζέντας των τζιχαντιστών. Οι παγκόσμιοι τζιχαντιστές δεν πέτυχαν τη νίκη. Οι Ταλιμπάν έχουν πολύ περισσότερο τοπική και επαρχιακή εστίαση», δήλωσε ο Φόρεστ.
