Τον Ιούνιο, οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες πανηγύριζαν για την επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, καθώς ο κορυφαίος διπλωμάτης του προέδρου Τζο Μπάιντεν έκανε αστεία στα γαλλικά στο Παρίσι, πόζαρε για selfies με τη νεολαία και μιλούσε εκτενώς για την αναζωογόνηση των υπερατλαντικών σχέσεων.

Ήταν ένας νέος αέρας ανανέωσης μετά από τα τέσσερα χρόνια άκομψης διακυβέρνησης από το πρώην πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, με σύνθημα το «Πρώτα η Αμερική», κατά τη διάρκεια των οποίων οι δεσμοί των ΗΠΑ με την Ευρώπη δέχτηκαν τη μια κρίση μετά την άλλη, εν μέσω πολιτικών αποφάσεων που συχνά αιφνιδίασαν τις ευρωπαϊκές χώρες.

Άνευ προηγουμένου διπλωματική κρίση

Όμως, λιγότερο από τρεις μήνες μετά την περιοδεία «επιδιόρθωσης» του Μπλίνκεν, η Ουάσινγκτον βρίσκεται σε μια άνευ προηγουμένου διπλωματική κρίση με τη Γαλλία, μετά την τριμερή συμφωνία με τη Βρετανία για την προμήθεια της Αυστραλίας με πυρηνικά υποβρύχια, με την Καμπέρα να ακυρώνει βίαια μια συμφωνία ύψους 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων για πλοία γαλλικού σχεδιασμού.

Η Γαλλία αντέδρασε με οργή, λέγοντας ότι η νέα συμφωνία έγινε πίσω από την πλάτη της και κατέφυγε σε γλώσσα σχεδόν ανήκουστη σε δημόσιες δηλώσεις μεταξύ συμμάχων, χαρακτηρίζοντάς την «βάναυση» και «πισώπλατη μαχαιριά».

Ανάκληση πρεσβευτών

Την Παρασκευή, η Γαλλία προχώρησε ακόμη παραπέρα, ανακαλώντας τους πρέσβεις της στην Ουάσινγκτον και την Αυστραλία και κατηγορώντας την κυβέρνηση Μπάιντεν ότι συμπεριφέρθηκε σαν τον Τραμπ παραμερίζοντας το Παρίσι.

Οι αναλυτές εκτιμούν ότι η κρίση είναι κάτι περισσότερο από εμπορική και κρίση εμπιστοσύνης, και ότι ακόμη και αν οι Αμερικανοί αξιωματούχοι ελπίζουν ότι θα ξεπεραστεί γρήγορα, έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει μόνιμη ζημιά στη συμμαχία με τη Γαλλία και την Ευρώπη και θέτει υπό αμφισβήτηση το ενιαίο μέτωπο που επιδιώκει να σφυρηλατήσει η Ουάσινγκτον ενάντια στην αυξανόμενη ισχύ της Κίνας.

Γάλλοι διπλωμάτες δήλωσαν ότι έμαθαν για τη συμφωνία όταν διέρρευσε η σχετική είδηση στα αυστραλιανά ΜΜΕ, λίγες ώρες πριν την επίσημη ανακοίνωσή της την Τετάρτη, αν και ο πρωθυπουργός της Αυστραλίας Σκοτ Μόρισον επέμεινε ότι είχε ξεκαθαρίσει στον Γάλλο πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν, τον Ιούνιο, ότι μπορεί να ακυρώσει τη συμφωνία με τη Γαλλία.

Βαθύτερη η στροφή από την Ευρώπη;

Είτε έτσι είτε αλλιώς, από την πλευρά της Γαλλίας, η κίνηση των ΗΠΑ έρχεται σε αντίθεση με ό,τι δεσμεύτηκε η κυβέρνηση Μπάιντεν για το τέλος της εποχής Τραμπ: επιστροφή στην πολυμερή προσέγγιση και στενή συνεργασία με εταίρους και συμμάχους, με την Ευρώπη να αποτελεί σημαντικό στοιχείο αυτού.

«Αυτό κάνει τους Ευρωπαίους να συνειδητοποιήσουν ότι ίσως κάποιες από τις πολιτικές του Τραμπ, πέρα από τα σκάνδαλα και τα tweets, δεν ήταν παρεκκλίσεις αλλά σηματοδοτούσαν μια βαθύτερη στροφή από την Ευρώπη», δήλωσε ο Μπέντζαμιν Χαντάντ, διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κέντρου του Ατλαντικού Συμβουλίου. 

Προσπάθειες κατευνασμού της γαλλικής οργής

Ο Μπλίνκεν προσπάθησε να κατευνάσει τη γαλλική οργή, χαρακτηρίζοντας τη Γαλλία ζωτικό και μακροχρόνιο σύμμαχο στον Ινδο-Ειρηνικό και όχι μόνο, και ο Λευκός Οίκος και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ εξέδωσαν γρήγορα κατευναστικές δηλώσεις μετά την ανάκληση των πρεσβευτών από το Παρίσι.

Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δήλωσε ότι η Ουάσινγκτον ελπίζει να συνεχίσει τις συζητήσεις για το θέμα σε ανώτερο επίπεδο τις επόμενες ημέρες, συμπεριλαμβανομένης της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών την επόμενη εβδομάδα.

Ο Ντέιβιντ Μπελ, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, είπε ότι το παρελθόν δείχνει ότι η κρίση θα ξεπεραστεί τελικά. Οι Γάλλοι είναι σαφώς «πολύ ενοχλημένοι» και το έδειξαν με έναν «αρκετά δραματικό» τρόπο, είπε, ενώ θυμήθηκε παλαιότερες στιγμές υψηλής έντασης, συμπεριλαμβανομένης της αποχώρησης της Γαλλίας από τη διοίκηση του ΝΑΤΟ τη δεκαετία του 1960 και της άρνησης να συμμετάσχει στην καθοδηγούμενη από τις ΗΠΑ εισβολή στο Ιράκ το 2003.

Αλλά οι διπλωματικές σχέσεις δεν έχουν ανασταλεί και κάποια στιγμή οι πρέσβεις θα σταλούν πίσω, προέβλεψε ο Μπελ, σημειώνοντας ότι η χειρονομία του Μακρόν έρχεται εν όψει ενός δυνητικά σφιχτού αγώνα επανεκλογών το επόμενο έτος.

Αποδυνάμωση του μετώπου για τον Ινδο-Ειρηνικό

Ενώ οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ θα μπορούσαν κάλλιστα να βρουν τρόπους να ανακάμψουν από τη χειρότερη διπλωματική κρίση στην ιστορία τους, οι ειδικοί προειδοποιούν για μια σοβαρή βλάβη στην ευρύτερη στρατηγική του Μπάιντεν για την Κίνα. Η τριμερής συμφωνία για τα υποβρύχια θα ενδυναμώσει το χέρι των ΗΠΑ και των συμμάχων τους απέναντι στην αυξανόμενη κινεζική δύναμη, αλλά η ζημιά που προκλήθηκε από την αποξένωση της Γαλλίας θα μπορούσε να το υπονομεύσει αυτό.

Αν και οι ισχυρότεροι δεσμοί ΗΠΑ-Αυστραλίας θα μπορούσαν να ανησυχήσουν την κινεζική κυβέρνηση, η Γαλλία, η ηγετική στρατιωτική δύναμη της ΕΕ, έχει λάβει μια ισχυρή στάση στην προώθηση μιας σκληρής γραμμής απέναντι στην Κίνα, όταν άλλες χώρες της ΕΕ, όπως η Γερμανία, φαίνεται να ανησυχούν περισσότερο για το να μην διαταράξουν τους εμπορικούς δεσμούς με το Πεκίνο.

Όπως είπε ο Francois Heisbourg, ανώτερος σύμβουλος για την Ευρώπη στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών, η Γαλλία ενδέχεται να περιορίσει το εύρος εστίασής της και να επικεντρωθεί στα συγκεκριμένα συμφέροντά της στον Ινδο-Ειρηνικό, αντί να προσπαθήσει να αντισταθεί ευρύτερα εναντίον της Κίνας.

Μία μέρα μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας για τα υποβρύχια, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποκάλυψε την επίσημη στρατηγική της για να ενισχύσει την παρουσία της στον Ινδο-Ειρηνικό και να αντιμετωπίσει την Κίνα.