Μέρκελ: Η στιγμή που μάζεψε τα χαρτιά της και είπε: Tέλειωσε. Η Ελλάδα φεύγει από την ευρωζώνη
Οι επικριτές της προσάπτουν ότι δικό της ήταν το δόγμα «πρώτα η Γερμανία» στην Ευρώπη
Ήταν Δευτέρα, 13 Ιουλίου του 2015 όταν η Γερμανίδα Καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ υποστήριξε με σαφήνεια ότι η χώρα μας θα έβγαινε εκτός της ευρωζώνης.
Ύστερα από ολονύκτιες, μαραθώνιες διαπραγματεύσεις ο εφιάλτης του Grexit φαινόταν να λαμβάνει σάρκα και οστά, η Μέρκελ μάζεψε τα χαρτιά της και κατευθύνθηκε προς την πόρτα εξόδου. Αν η σύνοδος κορυφής της ΕΕ είχε τελειώσει εκείνη τη στιγμή, η κληρονομιά της Γερμανίδας καγκελαρίου, η πορεία της Ένωσης και του ευρώ θα ήταν πολύ διαφορετική. Αλλά το δράμα πήρε μια απρόσμενη στροφή, όταν ο τότε πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ μπλόκαρε την έξοδο.
Στη διάρκεια της νύχτας ο Φρανσουά Ολάντ προσπαθούσε να πείσει την Μέρκελ να το ξανασκεφτεί και τώρα ο Τουσκ έπαιρνε τη σκυτάλη προβάλλοντας το υψηλό διακύβευμα για την ΕΕ για να τη μεταπείσει για έναν τελευταίο γύρο διαβουλεύσεων με τον Αλέξη Τσίπρα. «Στα πέντε χρόνια των συζητήσεων μεταξύ του Ολάντ και της Μέρκελ ήταν η μοναδική περίπτωση που ο Ολάντ κέρδισε τη μάχη», είπε ο τότε πρεσβευτής της Γαλλίας στην ΕΕ, Πιερ Σελάλ. Ο Ολάντ κατάφερε μαζί με τον Τουσκ να πείσουν τη Μέρκελ να μην ανάψει το πράσινο φως για την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη, αφού έτσι θα άνοιγε το κουτί της Πανδώρας με απρόβλεπτες συνέπειες.
Έξι χρόνια πέρασαν έκτοτε κι η σωτηρία του ευρώ πιστώνεται στη Μέρκελ, όχι στον Γάλλο πρόεδρο ή τον Τουσκ. Ακόμη κι ο Γιάνης Βαρουφάκης είπε στο BBC ότι η Γερμανίδα καγκελάριος έσωσε το κοινό νόμισμα κρατώντας στην ευρωζώνη την Ελλάδα, αν και διαφωνεί με τον τρόπο που το έκανε. Κι ο λόγος είναι απλός. Η Ελλάδα δεν θα είχε μείνει στο ευρώ, αν δεν συναινούσε ο μεγαλύτερος πιστωτής της εντός της ΕΕ, η Γερμανία.
Ύστερα από δεκάξι χρόνια στην εξουσία και περίπου 100 συνόδους κορυφής της ΕΕ η ισχυρότερη ηγέτιδα της Γηραιάς Ηπείρου ετοιμάζεται να εγκαταλείψει την σκηνή αφήνοντας πίσω της μια αμφιλεγόμενη κληρονομιά. Από τη μια βοήθησε την ΕΕ να πορευθεί στις κρίσεις της ευρωζώνης, του μεταναστευτικού, της πανδημίας και σε κάποιο βαθμό ακόμη και του Brexit. Από την άλλη οι επικριτές της της προσάπτουν ότι ήταν απλώς μια Krisenmanagerin – μια «διαχειρίστρια κρίσεων», που περίμενε μέχρι την τελευταία στιγμή για να αναλάβει δράση, μια θιασώτιδα της Real Politik, αλλά χωρίς όραμα, μια «βασίλισσα της Ευρώπης», όπως αρκετοί την αποκαλούσαν κάποτε, που αποχωρεί με στιγματισμένο στέμμα, αφήνοντας πίσω της μια ΕΕ πιο αποδυναμωμένη και χωρίς σαφή κατεύθυνση απ’ ό,τι αν είχε χρησιμοποιήσει αποφασιστικά τη θέση της ως επικεφαλής της πλουσιότερης και ισχυρότερης ως προς την επιρροή που ασκεί χώρα της Ένωσης.
Και δεν ήταν μόνον η Ελλάδα που υπέφερε από τη στάση της Μέρκελ, αλλά και άλλες οικονομίες της περιφέρειας της ευρωζώνης. Η Ισπανία και η Ιταλία υποχρεώθηκαν να αποδεχθούν σκληρά και άδικα, όπως έλεγαν οι πολίτες τους, μέτρα λιτότητας με αντάλλαγμα την παροχή του αναγκαίου οξυγόνου, συνήθως την τελευταία στιγμή προτού εκπνεύσει ο ασθενής. Αποτέλεσμα: ακόμη και η παθιασμένη με το ευρωπαϊκό όραμα Ρώμη να μετατραπεί σε ευρωσκεπτικίστρια. Οργισμένοι διαδηλωτές τόνιζαν ότι κατά τη γνώμη τους οι κανόνες της ευρωζώνης σχεδιάστηκαν για να εξυπηρετούν τα πανίσχυρα γερμανικά συμφέροντα και την εξαγωγική της βιομηχανία, ότι δεν έβλεπαν το νόημα της συμμετοχής στην ΕΕΕ ή την κοινή αγορά, εφόσον τα πλουσιότερα μέλη όπως η Γερμανία δεν βοηθούσαν τους πιο αδύναμους κρίκους.
Οι επικριτές της προσάπτουν στη Μέρκελ ότι σε τελική ανάλυση δικό της ήταν το δόγμα «πρώτα η Γερμανία» στην Ευρώπη. Φυσικά, κάθε εκλεγμένος ηγέτης προτάσσει τα συμφέροντα της χώρας του, αλλά στην περίπτωση της Γερμανίας, λόγω του ναζιστικού παρελθόντος της, κάτι τέτοιο πυροδοτεί άλλα ανακλαστικά και συνειρμούς. Δικαιούται, ως εκ τούτου, η Μέρκελ τον τίτλο της «καγκελαρίου του Δυτικού Κόσμου», που της απένειμε κάποτε το περιοδικό Time; Ναι και όχι, γράφουν διεθνή ΜΜΕ. Από τη μια παρενέβη για τη διάσωση της ευρωζώνης, κι από την άλλη δημιούργησε ένα βαθύ χάσμα μεταξύ Βορρά και Νότου στην ΕΕ, ένα χάσμα που επανεμφανίστηκε στη διάρκεια της προσφυγικής κρίσης, αλλά και στην αρχή της πανδημίας του κορoναϊού, όταν οι χώρες της νότιας Ευρώπης ένιωσαν εγκαταλελειμμένες στη μοίρα τους να αντιμετωπίσουν αβοήθητες αυτές τις κρίσεις μέχρι που πέρασαν – χάρη και σε κινήσεις της Μέρκελ, έστω και της τελευταίας στιγμής.
Ύστερα από ολονύκτιες, μαραθώνιες διαπραγματεύσεις ο εφιάλτης του Grexit φαινόταν να λαμβάνει σάρκα και οστά, η Μέρκελ μάζεψε τα χαρτιά της και κατευθύνθηκε προς την πόρτα εξόδου. Αν η σύνοδος κορυφής της ΕΕ είχε τελειώσει εκείνη τη στιγμή, η κληρονομιά της Γερμανίδας καγκελαρίου, η πορεία της Ένωσης και του ευρώ θα ήταν πολύ διαφορετική. Αλλά το δράμα πήρε μια απρόσμενη στροφή, όταν ο τότε πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ μπλόκαρε την έξοδο.
Στη διάρκεια της νύχτας ο Φρανσουά Ολάντ προσπαθούσε να πείσει την Μέρκελ να το ξανασκεφτεί και τώρα ο Τουσκ έπαιρνε τη σκυτάλη προβάλλοντας το υψηλό διακύβευμα για την ΕΕ για να τη μεταπείσει για έναν τελευταίο γύρο διαβουλεύσεων με τον Αλέξη Τσίπρα. «Στα πέντε χρόνια των συζητήσεων μεταξύ του Ολάντ και της Μέρκελ ήταν η μοναδική περίπτωση που ο Ολάντ κέρδισε τη μάχη», είπε ο τότε πρεσβευτής της Γαλλίας στην ΕΕ, Πιερ Σελάλ. Ο Ολάντ κατάφερε μαζί με τον Τουσκ να πείσουν τη Μέρκελ να μην ανάψει το πράσινο φως για την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη, αφού έτσι θα άνοιγε το κουτί της Πανδώρας με απρόβλεπτες συνέπειες.
Έξι χρόνια πέρασαν έκτοτε κι η σωτηρία του ευρώ πιστώνεται στη Μέρκελ, όχι στον Γάλλο πρόεδρο ή τον Τουσκ. Ακόμη κι ο Γιάνης Βαρουφάκης είπε στο BBC ότι η Γερμανίδα καγκελάριος έσωσε το κοινό νόμισμα κρατώντας στην ευρωζώνη την Ελλάδα, αν και διαφωνεί με τον τρόπο που το έκανε. Κι ο λόγος είναι απλός. Η Ελλάδα δεν θα είχε μείνει στο ευρώ, αν δεν συναινούσε ο μεγαλύτερος πιστωτής της εντός της ΕΕ, η Γερμανία.
Ύστερα από δεκάξι χρόνια στην εξουσία και περίπου 100 συνόδους κορυφής της ΕΕ η ισχυρότερη ηγέτιδα της Γηραιάς Ηπείρου ετοιμάζεται να εγκαταλείψει την σκηνή αφήνοντας πίσω της μια αμφιλεγόμενη κληρονομιά. Από τη μια βοήθησε την ΕΕ να πορευθεί στις κρίσεις της ευρωζώνης, του μεταναστευτικού, της πανδημίας και σε κάποιο βαθμό ακόμη και του Brexit. Από την άλλη οι επικριτές της της προσάπτουν ότι ήταν απλώς μια Krisenmanagerin – μια «διαχειρίστρια κρίσεων», που περίμενε μέχρι την τελευταία στιγμή για να αναλάβει δράση, μια θιασώτιδα της Real Politik, αλλά χωρίς όραμα, μια «βασίλισσα της Ευρώπης», όπως αρκετοί την αποκαλούσαν κάποτε, που αποχωρεί με στιγματισμένο στέμμα, αφήνοντας πίσω της μια ΕΕ πιο αποδυναμωμένη και χωρίς σαφή κατεύθυνση απ’ ό,τι αν είχε χρησιμοποιήσει αποφασιστικά τη θέση της ως επικεφαλής της πλουσιότερης και ισχυρότερης ως προς την επιρροή που ασκεί χώρα της Ένωσης.
Η Ελλάδα και η κρίση της ευρωζώνης
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η κρίση της ευρωζώνης. Η σκληρή λιτότητα, που επιβλήθηκε στην Ελλάδα από την τρόικα, ήταν αποτέλεσμα σε μεγάλο βαθμό των αποφάσεων της Γερμανίας. Το παραδέχθηκε, άλλωστε πρόσφατα κι η ίδια η Μέρκελ ότι η πιο δύσκολη στιγμή στη θητεία της ήταν «όταν ζήτησα τόσα πολλά από τους πολίτες στην Ελλάδα», που δεν έχουν ξεχάσει ακόμη την εποχή που διαδήλωναν στους δρόμους της Αθήνας με πλακάτ που έδειχναν τη Γερμανίδα καγκελάριο με μουστάκι του Χίτλερ.Και δεν ήταν μόνον η Ελλάδα που υπέφερε από τη στάση της Μέρκελ, αλλά και άλλες οικονομίες της περιφέρειας της ευρωζώνης. Η Ισπανία και η Ιταλία υποχρεώθηκαν να αποδεχθούν σκληρά και άδικα, όπως έλεγαν οι πολίτες τους, μέτρα λιτότητας με αντάλλαγμα την παροχή του αναγκαίου οξυγόνου, συνήθως την τελευταία στιγμή προτού εκπνεύσει ο ασθενής. Αποτέλεσμα: ακόμη και η παθιασμένη με το ευρωπαϊκό όραμα Ρώμη να μετατραπεί σε ευρωσκεπτικίστρια. Οργισμένοι διαδηλωτές τόνιζαν ότι κατά τη γνώμη τους οι κανόνες της ευρωζώνης σχεδιάστηκαν για να εξυπηρετούν τα πανίσχυρα γερμανικά συμφέροντα και την εξαγωγική της βιομηχανία, ότι δεν έβλεπαν το νόημα της συμμετοχής στην ΕΕΕ ή την κοινή αγορά, εφόσον τα πλουσιότερα μέλη όπως η Γερμανία δεν βοηθούσαν τους πιο αδύναμους κρίκους.
Οι επικριτές της προσάπτουν στη Μέρκελ ότι σε τελική ανάλυση δικό της ήταν το δόγμα «πρώτα η Γερμανία» στην Ευρώπη. Φυσικά, κάθε εκλεγμένος ηγέτης προτάσσει τα συμφέροντα της χώρας του, αλλά στην περίπτωση της Γερμανίας, λόγω του ναζιστικού παρελθόντος της, κάτι τέτοιο πυροδοτεί άλλα ανακλαστικά και συνειρμούς. Δικαιούται, ως εκ τούτου, η Μέρκελ τον τίτλο της «καγκελαρίου του Δυτικού Κόσμου», που της απένειμε κάποτε το περιοδικό Time; Ναι και όχι, γράφουν διεθνή ΜΜΕ. Από τη μια παρενέβη για τη διάσωση της ευρωζώνης, κι από την άλλη δημιούργησε ένα βαθύ χάσμα μεταξύ Βορρά και Νότου στην ΕΕ, ένα χάσμα που επανεμφανίστηκε στη διάρκεια της προσφυγικής κρίσης, αλλά και στην αρχή της πανδημίας του κορoναϊού, όταν οι χώρες της νότιας Ευρώπης ένιωσαν εγκαταλελειμμένες στη μοίρα τους να αντιμετωπίσουν αβοήθητες αυτές τις κρίσεις μέχρι που πέρασαν – χάρη και σε κινήσεις της Μέρκελ, έστω και της τελευταίας στιγμής.
