Τα τελευταία χρόνια ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κήρυξε έναν «οικονομικό πόλεμο ανεξαρτησίας», όπως τον χαρακτήρισε ο ίδιος, μείωσε τα επιτόκια και οδήγησε την τουρκική λίρα σε πτώση. Ο ίδιος απέλυσε τους διοικητές της κεντρικής του τράπεζας από τα μέσα του 2019, επιμένοντας ότι θα συνεχίσει στον δρόμο των χαμηλών επιτοκίων, σε μια προσπάθεια τόνωσης της ανάπτυξης και των επενδύσεων. Τίποτα, όμως, δεν απέδωσε.
Η λίρα υποχωρεί 15% από την Τρίτη και οι αναλυτές προειδοποιούν ότι η αστάθεια του νομίσματος θα μπορούσε να περιορίσει σοβαρά την όποια μελλοντική ανάπτυξη της Τουρκίας. Οι τουρκικές τράπεζες επιτρέπουν στους πελάτες να διατηρούν καταθέσεις σε ξένα νομίσματα, καθώς και σε λίρες. Τα τελευταία χρόνια, δεδομένης της ανασφάλειας που νιώθουν οι Τούρκοι, επιλέγουν όλο και περισσότερο να διατηρούν τα χρήματά τους σε δολάρια και ευρώ, καθώς ο υψηλός πληθωρισμόςκαι τα χαμηλά επιτόκια έχουν διαβρώσει τις αποδόσεις των αποταμιεύσεων σε λίρες. Οι καταθέσεις σε ξένο νόμισμα αποτελούν το 55% του συνόλου των καταθέσεων στον τραπεζικό τομέα της χώρας -περίπου 260 δισ. δολάρια- σε σύγκριση με το 49% το 2018. Οι αναλυτέςανησυχούν ότι η διακράτηση δολαρίων θα μπορούσε να αυξηθεί περαιτέρω, ασκώντας μεγαλύτερη πίεση στη λίρα και δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο στην τουρκική οικονομία.
Η άνοδος των τιμών βρίσκεται ήδη στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας της Τουρκίας. Ο ετήσιος πληθωρισμός διαμορφώθηκε σχεδόν στο 20% τον Οκτώβριο, σύμφωνα με την τουρκική στατιστική υπηρεσία. Ο πληθωρισμός των τιμών των τροφίμων, ο οποίος ήταν πάνω από 27% από έτος σε έτος τον ίδιο μήνα, έχει πλήξει ιδιαίτερα σκληρά τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα. Η εξάρτηση της Τουρκίας από εισαγόμενα αγαθά, ιδίως ενέργεια και πρώτες ύλες, σημαίνει ότι η κατάρρευση του νομίσματος μεταφράζεται γρήγορα σε υψηλότερες τιμές. Ο Jason Tuvey της συμβουλευτικής εταιρείας Capital Economics προβλέπει ότι ο πληθωρισμός «είναι πλέον πιθανό να αυξηθεί στο 25% με 30% τους επόμενους έναν ή δύο μήνες».
Οι δε τράπεζεςστην Τουρκία εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από δανεισμό από το εξωτερικό για να χρηματοδοτήσουν τα δάνειά τους στο εσωτερικό. Προσπαθώντας να διασκεδάσει τις αρνητικές εντυπώσεις, ο Τούρκος πρόεδρος φρόντισε να αναθερμάνει τις οικονομικές σχέσεις με την Ισπανία, δίνοντας το δικαίωμα στην ισπανική τράπεζα BBVA να διεκδικήσει την πλειοψηφία της τουρκικής τράπεζας Garanti BBVA και υποσχόμενος νέο στρατιωτικό deal κατασκευής ενός επιπλέον αεροπλανοφόρου. Αλλωστε, οι ισπανικές τράπεζες έχουν, ούτως ή άλλως, σημαντική παρουσία στην Τουρκία. Υπολογίζεται ότι 600 ισπανικές εταιρείες εξάγουν στην Τουρκία, ενώ το επιδιωκόμενο ύψος της εμπορικής συνεργασίας των δύο χωρών φθάνει τα 20 δισ. ευρώ.
Συμφωνία με ΗΑΕ
Σημαντική κίνηση ήταν και η επίτευξη συμφωνίας με τα ΗΑΕ, προκειμένου το Άμπου Ντάμπι να επενδύσει 10 δισ. δολάρια (8,94 δισ. ευρώ) στη γείτονα. Τουρκία και Εμιράτα υπέγραψαν συμφωνίες για επενδύσεις στους τομείς της ενέργειας, της τεχνολογίας, των μεταφορών, των υποδομών και της Υγείας. Επενδύσεις, όμως, που δεν φαίνεται να αφορούν το δυσεπίλυτο πρόβλημα του ολοένα αυξανόμενου πληθωρισμού, ούτε τις καταναλωτικές ανάγκες των πολιτών, οι οποίες βαθαίνουν το ρήγμα μεταξύ της κυβέρνησης και των υποστηρικτών της.
Η συνιστώσα συναλλάγματος του χρέους της κεντρικής κυβέρνησης έφτασε στο 60% του συνόλου τον περασμένο μήνα, από 39% το 2017. Αυτό σημαίνει ότι, καθώς το νόμισμα διολισθαίνει, γίνεται πιο ακριβό για το υπουργείο Οικονομικών να εξυπηρετήσει το χρέος του. Το πιο εκτεθειμένο τμήμα είναι οι εργαζόμενοι, οι αγρότες και οι μικροέμποροι, δηλαδή η εκλογική πελατεία του Τούρκου προέδρου, που πιθανότατα θα νιώσουν την πλήρη εκτόξευση της αξίας των αγαθών και την περαιτέρω μείωση της αξίας του νομίσματος άρα και των εισοδειμάτων τους. Το πώς η κυβέρνηση θα τους προστατεύσει από μια άνοδο του ήδη υψηλού πληθωρισμού θα είναι το «κλειδί» για την εκλογική τύχη Ερνοτγάν στις επόμενες εκλογές, όποτε και αν γίνουν. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο βασικός μισθός των Τούρκων εργαζομένων έχει υποχωρήσει κάτω από τα 200 ευρώ. Δηλαδή, πιο κάτω και από τους μισθούς στην Κίνα. Ήδη τα σούπερ μάρκετ πουλάνε αλεύρι, λάδι και ζάχαρη με δελτίο υπό τον φόβο ελλείψεων, ενώ οι Τούρκοι πολίτες εύλογα βγήκαν στους δρόμους, σε πολλές μεγάλες πόλεις, ζητώντας την παραίτηση της κυβέρνησης, με τον Ερντογάν να βλέπει εφιάλτες και να φοβάται ένα νέο πάρκο Gezi…
