Κατάσταση χάους επικρατεί στην πρωτεύουσα του Καζακστάν, Αλμάτι, όπου τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού και δεκάδες στρατιώτες εισήλθαν σήμερα το πρωί στην κεντρική πλατεία, όπου έχουν συγκεντρωθεί εκατοντάδες πολίτες για να διαμαρτυρηθούν κατά της κυβέρνησης για τρίτη ημέρα.

Σύμφωνα με ανταποκριτές του Reuters οι στρατιώτες άνοιξαν πυρ καθώς προσέγγιζαν το πλήθος.















Η επέμβαση του στρατού έγινε με διαταγή του προέδρου του Καζακστάν, Κάσιμ-Γιομάρτ Τοκάγεφ, ο οποίος ζήτησε από τις ένοπλες δυμάμεις να «αποκατασταθεί η τάξη και να τερματιστούν οι ταραχές» που άρχισαν με αφορμή την αύξηση της λιανικής τιμής της ενέργειας αλλά μοιάζουν να μετατράπηκαν πολύ γρήγορα σε εξέγερση.

«Συμμορίες τρομοκρατών» ενεπλάκησαν σε μάχη με αλεξιπτωτιστές στην Αλμάτι, δήλωσε ο αρχηγός του κράτους, σύμφωνα με τον οποίο το Καζακστάν δεν είναι απλά αντιμέτωπο με μια «απειλή» αλλά με κίνδυνο κατάλυσης «του κράτους».




Ο Τοκάγεφ επιβεβαίωσε επίσης ότι ζήτησε στρατιωτική βοήθεια από τον Οργανισμό του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας (ΟΣΣΑ), θεσμό στον οποίο συμμετέχουν πρώην σοβιετικές δημοκρατίες υπό την ηγεσία της Ρωσίας.

Νωρίτερα ο πρόεδρος του ΟΣΣΑ, ο αρμένιος πρωθυπουργός Νικόλ Πασινιάν, επιβεβαίωσε πως θα αναπτυχθεί «ειρηνευτική αποστολή» στο Καζακστάν κατόπιν αιτήματος του Αλμάτι.

Ο Ερσάν Μπαμπακουμάροφ, αντιδήμαρχος της Αλμάτι, ανακοίνωσε ότι η κατάληψη του αεροδρομίου της πόλης τερματίστηκε. Αρκετές αεροπορικές εταιρείες αναγκάστηκαν να ακυρώσουν πτήσεις προς και από την πόλη μετά την κατάληψή του από πλήθος ανθρώπων χθες Τετάρτη.




Σε αρκετά κανάλια στην πλατφόρμα Telegram έχουν αναρτηθεί βίντεο που απαθανατίζουν επιχειρήσεις του στρατού εναντίον διαδηλωτών, ορισμένα στην Αλμάτι. Στα βίντεο ακούγονται πυρά και ουρλιαχτά.

Πριν από τις ανακοινώσεις του προέδρου Τοκάγεφ, το υπουργείο Εσωτερικών επιβεβαίωσε τους θανάτους οκτώ αστυνομικών και ανδρών της Εθνοφρουράς και τους τραυματισμούς άλλων 317. Δεν έδωσε απολογισμό θυμάτων μεταξύ των διαδηλωτών· υπάρχουν πληροφορίες για χιλιάδες τραυματίες.

Οι διαδηλώσεις εξαιτίας της αύξησης της τιμής του αερίου το Σαββατοκύριακο μετατράπηκαν σε αληθινές μάχες τις τελευταίες δύο ημέρες. Η κυβέρνηση υπέβαλε την παραίτησή της στον πρόεδρο, που ανακοίνωσε πως την αποδέχθηκε. Οι φήμες που κυκλοφορούσαν πως ο ίδιος ο κ. Τοκάγεφ επρόκειτο επίσης να παραιτηθεί ή να φύγει από τη χώρα διαψεύστηκαν κατηγορηματικά από τον ίδιο.

Η βία έχει επίκεντρο την οικονομική μητρόπολη του Καζακστάν, την Αλμάτι. Βίντεο από τα επεισόδια εικονίζουν τις δυνάμεις επιβολής της τάξης να χρησιμοποιούν χειροβομβίδες κρότου-λάμψης για να διαλύσουν διαδηλωτές, με φόντο καμένα αυτοκίνητα.



Ο πρόεδρος ανήγγειλε χθες πολιτικές μεταρρυθμίσεις σύντομα, χωρίς να υπεισέλθει σε περισσότερες λεπτομέρειες.

Επιπλέον, ανακοίνωσε πως αναλαμβάνει τον ρόλο του επικεφαλής του συμβουλίου ασφαλείας του Καζακστάν, αξίωμα που κατείχε μέχρι χθες ο πρώην πρόεδρος Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ, που διατηρούσε εν μέρει την εξουσία παρότι έπαψε να είναι ο αρχηγός του κράτους το 2019.

«Το συνταγματικό μου καθήκον είναι να βρίσκομαι μαζί με τον λαό. Μαζί θα ξεπεράσουμε αυτή τη μαύρη σελίδα στην ιστορία του Καζακστάν», είπε ο Κάσιμ-Γιομάρτ Τοκάγεφ.




Η παραίτηση της κυβέρνησης κάθε άλλο παρά αποκλιμάκωσε τις διαμαρτυρίες. Βίντεο που μεταδόθηκαν χθες από την Αλμάτι εικόνιζαν κυβερνητικό κτίριο στο κέντρο στις φλόγες, ενώ μεταδόθηκαν από ΜΜΕ της χώρας πληροφορίες περί επίθεσης σε κατοικία που χρησιμοποιεί ο αρχηγός του κράτους στη μεγαλούπολη και εμπρησμού της.

Η διακοπή της πρόσβασης στο διαδίκτυο, που πιστεύεται ότι έγινε κατ’ εντολή των αρχών για να δυσκολέψει η επικοινωνία μεταξύ οργανωτών των διαδηλώσεων, δυσχεραίνει τις επικοινωνίες. Όλη η χώρα κηρύχθηκε εξάλλου χθες σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης.

Η αμερικανική κυβέρνηση κάλεσε τις αρχές του Καζακστάν να επιδείξει «αυτοσυγκράτηση» και εξέφρασε την ευχή οι διαδηλώσεις να είναι «ειρηνικές», με την εκπρόσωπό της Τζεν Ψάκι να διαψεύδει κατηγορηματικά τις «ψευδείς κατηγορίες της Ρωσίας» περί αμερικανικής υποκίνησης των διαδηλώσεων που συγκλόνισαν τη χώρα. «Αυτό είναι απόλυτα ψευδές» και εντάσσεται στη «ρωσική στρατηγική παραπληροφόρησης», επέμεινε.



Από την πλευρά του, ο εκπρόσωπος της αμερικανικής διπλωματίας Νεντ Πράις ανέφερε πως η Ουάσινγκτον «καταδικάζει τις βίαιες ενέργειες και την καταστροφή περιουσιών και καλεί σε αυτοσυγκράτηση τόσο τις αρχές όσο και τους διαδηλωτές».

Η Ευρωπαϊκή Ένωση κάλεσε να αποκατασταθεί η ηρεμία.

Η Ρωσία κάλεσε να υπάρξει ειρηνική επίλυση της κρίσης «εντός του πλαισίου του Συντάγματος και των νόμων και μέσω διαλόγου και όχι μέσω ταραχών στους δρόμους».

Ο ΟΗΕ «παρακολουθεί με ανησυχία την κατάσταση», σημείωσε χθες ο εκπρόσωπος του Γενικού Γραμματέα, ο Στεφάν Ντουζαρίκ, προσθέτοντας πως είναι «πολύ σημαντικό (...) οι πάντες να δείξουν αυτοσυγκράτηση, να απόσχουν από τη βία και να προωθήσουν τον διάλογο».




Η κρίση του υγραερίου

Το κίνημα διαμαρτυρίας ξεκίνησε την Κυριακή, μετά την αύξηση της τιμής του υγραερίου, στην πόλη Ζαναοζέν, στο δυτικό Καζακστάν. Κατόπιν επεκτάθηκε στο Ακτάου, στις όχθες της Κασπίας και στο Αλμάτι.

Η κυβέρνηση προσπάθησε αρχικά να κατευνάσει τα πνεύματα, χωρίς επιτυχία, ανακοινώνοντας τη μείωση της τιμής του υγραερίου στα 50 τένγκε (0,1 ευρώ) το λίτρο, αντί για 120.

Η αύξηση της τιμής θεωρείται άδικη από τους πολίτες, δεδομένου ότι το Καζακστάν διαθέτει τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου και πετρελαίου.

Σήμερα η κρατική τηλεόραση μετέδωσε ότι συνελήφθη ο διευθυντής μιας μονάδας υγραερίου και ένας άλλος αξιωματούχος στην περιφέρει Μανγκιστάου, όπου βρίσκεται η Ζαναοζέν. Κατηγορούνται ότι «αύξησαν την τιμή του αερίου χωρίς λόγο» γεγονός που «υποκίνησε μαζικές διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα».

Το Καζακστάν, η μεγαλύτερη οικονομία της κεντρικής Ασίας, που στο παρελθόν έβλεπε διψήφια ποσοστά ανάπτυξης, είδε το τένγκε να υποτιμάται και τον πληθωρισμό να εκτινάσσεται, λόγω της μείωσης της τιμής του πετρελαίου και της οικονομικής κρίσης στη Ρωσία. Η περιοχή Μανγκιστάου εξαρτάται από το υγραέριο, το οποίο είναι βασικό καύσιμο για τα αυτοκίνητα και κάθε αύξηση της τιμής του συμπαρασύρει και τις τιμές των τροφίμων που ήδη έχουν αυξηθεί από την αρχή της πανδημίας της Covid-19.