Ο πόλεµος στην Ουκρανία έχει επηρεάσει την παγκόσµια διπλωµατία, τις αγορές, την πολιτική και κάθε άλλη σφαίρα ζωής στον πλανήτη. Η απόφαση του Πούτιν να αναγνωρίσει τις δύο αποσχισθείσες περιοχές της Ανατολικής Ουκρανίας, το Ντονέτσκ και το Λουγκάνσκ, και στη συνέχεια να δώσει εντολή για ολοµέτωπη επίθεση προκάλεσε γεωπολιτικό και διπλωµατικό «σεισµό» και αναταραχή στην παγκόσµια οικονοµία, που µπαίνει εκ νέου σε «αχαρτογράφητα νερά», µετά την πανδηµία και την «ασφυξία» που προκάλεσε στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Η ολοκληρωτική επίθεση των Ρώσων στην Ουκρανία πυροδότησε ήδη νέες εκρήξεις στις τιµές της ενέργειας και των τροφίµων, τροφοδότησε φόβους για τον πληθωρισµό και κλόνισε περαιτέρω τις αγορές. Οσο σκληρές, ωστόσο, κι αν είναι οι επιπτώσεις, δεν θα είναι τόσο καταστροφικές όσο εκείνες που προκάλεσαν τα lockdowns του κοροναϊού το 2020, λένε οι αναλυτές.

1

Η Ρωσία, ένας παγκόσµιος «γίγαντας» µε 146 εκατοµµύρια κατοίκους και ένα τεράστιο πυρηνικό οπλοστάσιο, είναι βασικός προµηθευτής πετρελαίου, φυσικού αερίου και πρώτων υλών που φτάνουν στα εργοστάσια του κόσµου. Σε αντίθεση, ωστόσο, µε την Κίνα, η οποία είναι µια τεράστια µονάδα παραγωγής που επηρεάζει άµεσα τις αλυσίδες εφοδιασµού, είναι δευτερεύων «παίκτης» στην παγκόσµια οικονοµία. «Η Ρωσία είναι ασήµαντη στην παγκόσµια οικονοµία, εκτός από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο», εξηγεί ο Τζέισον Φέρµαν, οικονοµολόγος του Χάρβαρντ και πρώην σύµβουλος του Μπαράκ Οµπάµα. «Βασικά, είναι ένα µεγάλο βενζινάδικο». Φυσικά, ένα... κλειστό βενζινάδικο µπορεί να είναι µεγάλο πρόβληµα για όσους εξαρτώνται από αυτό, προσθέτει. Και δείχνει τη Γηραιά Ηπειρο.

Η Ευρώπη προµηθεύεται σχεδόν το 40% του φυσικού αερίου της και το 25% του πετρελαίου της από τη Ρωσία και είναι πιθανό να δει µεγάλες αυξήσεις στους λογαριασµούς. Τον φόβο αυτό εκµεταλλεύτηκε ο Ρώσος πρώην πρωθυπουργός Ντµίτρι Μεντβέντεφ, εκτοξεύοντας ευθεία απειλή στην Ε.Ε. για το «φρένο» στον αγωγό Nord Stream 2. «Σύντοµα θα πληρώνουν 2.000 ευρώ για 1.000 κ.µ. φυσικού αερίου», είπε, «απειλώντας» υπερδιπλασιασµό τιµών. Η Ρωσία όµως είναι ο µεγαλύτερος προµηθευτής σιταριού στον κόσµο και µαζί µε την Ουκρανία αντιπροσωπεύει σχεδόν το ¼ των συνολικών παγκόσµιων εξαγωγών. Για ορισµένες χώρες, όπως η Τουρκία και η Αίγυπτος, η εξάρτηση είναι πολύ µεγαλύτερη. Η Ουκρανία την ίδια στιγµή αποστέλλει περισσότερο από το 40% των εξαγωγών σιταριού και καλαµποκιού της στη Μ. Ανατολή ή την Αφρική, όπου οι περαιτέρω ελλείψεις τροφίµων και οι αυξήσεις τιµών θα µπορούσαν να πυροδοτήσουν κοινωνική αναταραχή. Ο Λίβανος, για παράδειγµα, που βιώνει µια από τις πιο καταστροφικές οικονοµικές κρίσεις εδώ και έναν αιώνα, προµηθεύεται σιτηρά από την Ουκρανία, η οποία είναι επίσης ο µεγαλύτερος εξαγωγέας σπορελαίων στον κόσµο.

2
Οι αναλυτές που παρακολουθούν τις δραµατικές εξελίξεις έχουν αναπτύξει µια σειρά από σενάρια, από ήπια έως σοβαρά. Όπως και να ’χει, το εύθραυστο παγκόσµιο σκηνικό παίζει επίσης ρόλο. «Υπάρχει υψηλός πληθωρισµός, τεταµένες αλυσίδες εφοδιασµού και αβεβαιότητα σχετικά µε το τι πρόκειται να κάνουν οι κεντρικές τράπεζες και πόσο επίµονες είναι οι αυξήσεις των τιµών», λέει ο Γκρέγκορι Ντάκο, επικεφαλής οικονοµολόγος της EY-Parthenon.

Σε γενικές γραµµές, οι ΗΠΑ είναι λιγότερο ευάλωτες από την Ε.Ε., τον µεγαλύτερο εµπορικό εταίρο της Ρωσίας. Πετρελαϊκές εταιρείες όπως η Shell και η Total έχουν κοινοπραξίες στη Ρωσία, ενώ η BP είναι ένας από τους µεγαλύτερους ξένους επενδυτές στη χώρα, µε δεσµούς µε τη ρωσική πετρελαϊκή εταιρεία Rosneft. Η Airbus, ο ευρωπαϊκός γίγαντας των αεροµεταφορών, προµηθεύεται τιτάνιο από τη Μόσχα. Και οι ευρωπαϊκές τράπεζες, ιδιαίτερα στη Γερµανία, τη Γαλλία και την Ιταλία, έχουν δανείσει δισεκατοµµύρια δολάρια σε Ρώσους δανειολήπτες. Οι σοβαρές κυρώσεις που πλήττουν τη Ρωσία µπορεί να προκαλέσουν τεράστια ζηµιά στους Ευρωπαίους πελάτες. Είναι πολύ νωρίς για να µετρήσουµε τον ακριβή αντίκτυπο της ένοπλης σύγκρουσης, η ∆ύση όµως έχει λάβει µέτρα για να αµβλύνει τις πιθανές συνέπειες.

Ανάλογα µε την έκβαση της εισβολής, οι γεωστρατηγικές και οικονοµικές ισορροπίες αλλάζουν. Ενα αποτέλεσµα θα µπορούσε να είναι η αναβάθµιση των οικονοµικών και εµπορικών δεσµών της Ρωσίας µε την Κίνα. Μόσχα και Πεκίνο, άλλωστε, διαπραγµατεύτηκαν πρόσφατα µια σύµβαση διάρκειας 30 ετών για την παροχή φυσικού αερίου στην Κίνα. Ο πόλεµος συµβάλλει, επίσης, στην επανεκτίµηση της δοµής της παγκόσµιας οικονοµίας και επαναφέρει τις προσπάθειες των χωρών για αυτάρκεια.