Ο πόλεμος στην Ουκρανία, που εκτυλίσσεται από τις 24 Φεβρουαρίου μπροστά στα μάτια μας -μέσα από τα αγωνιώδη βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις σκηνές φρίκης από τα πεδία των μαχών-, θα είναι χωρίς αμφιβολία γεγονός που θα σφραγίσει την ευρωπαϊκή ιστορία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Την ώρα που γραφόταν αυτό το κείμενο, ετοιμαζόταν ο δεύτερος γύρος των ουκρανορωσικών συνομιλιών, χωρίς, ωστόσο, μεγάλες προσδοκίες. Στην κορυφή της ατζέντας βρίσκεται η κατάπαυση του πυρός, αλλά, σύμφωνα με το Κίεβο, η Ρωσία πρέπει να σταματήσει να βομβαρδίζει ουκρανικές πόλεις για να υπάρξει πρόοδος.

Κατά την όγδοη ημέρα του πολέμου οι ρωσικές δυνάμεις φέρεται να έχουν καταλάβει το λιμάνι της Χερσώνας, την πρώτη μεγάλη ουκρανική πόλη, από την έναρξη της εισβολής. Ο δήμαρχος, Ιγκόρ Κολικάγεφ, δήλωσε ότι Ρώσοι στρατιώτες είχαν αναπτυχθεί στους δρόμους της πόλης και ότι εισέβαλαν στο Δημοτικό Συμβούλιο. Αν όντως ισχύει κάτι τέτοιο, οι Ρώσοι θα έχουν αποκτήσει μια ζωτική βάση στην προσπάθειά τους να εισχωρήσουν περαιτέρω στην ενδοχώρα και δυτικά κατά μήκος της ακτής προς το μεγάλο λιμάνι της Οδησσού. Παράλληλα, σφυροκοπούν τη Μαριούπολη, τη στρατηγικής σημασίας πόλη στην ακτή της Αζοφικής Θάλασσας, αλλά και το Χάρκοβο, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ουκρανίας.

Σύμφωνα με το CNN, οι ρωσικές δυνάμεις έπληξαν τουλάχιστον τρία σχολεία και έναν καθεδρικό ναό στο Χάρκοβο. Το Κίεβο παραμένει υπό πολιορκία, ενώ στα περίχωρα, 20 με 25 χιλιόμετρα από το κέντρο της πρωτεύουσας, προελαύνει ογκώδης στρατιωτική αυτοκινητοπομπή. «Καθυστερεί λόγω της σταθερής ουκρανικής αντίστασης, μηχανικής βλάβης και της κυκλοφοριακής συμφόρησης», ανέφερε το βρετανικό υπουργείο Αμυνας. Οι Ουκρανοί αντιστέκονται σθεναρά. Στο πλευρό του στρατού, όσο σφίγγει ο ρωσικός κλοιός, οι πολίτες που αντιστέκονται ακόμα και με… βόμβες Μολότοφ. Ουκρανοί κάθε ηλικίας αλλά και επιχειρήσεις και βιοτέχνες φτιάχνουν αυτοσχέδιες βόμβες Μολότοφ κατά ρωσικών αρμάτων και δυνάμεων. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της ζυθοποιίας «Pravda», με έδρα την πόλη Λβιβ, που ξεκίνησε να παράγει Μολότοφ.

Δύσκολες ώρες, την ίδια στιγμή, έζησε το ελληνικό κονβόι αυτοκινήτων, με προσωπικό του Γενικού Προξενείου Μαριούπολης, τους δημοσιογράφους που στεγάζονταν στους χώρους του, καθώς και Ελληνες πολίτες που επιθυμούσαν να φύγουν. Αφού δέχθηκαν προειδοποιητικά πυρά, αναχώρησαν οδικώς από τη Ζαπορίζια, με τελικό προορισμό τη Μολδαβία. Ο απολογισμός του πολέμου, θλιβερός. Περισσότεροι από 227 άμαχοι έχουν χάσει τη ζωή τους, ενώ 525 είναι οι τραυματίες, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Το Κίεβο κάνει λόγο για 2.000 νεκρούς πολίτες.

Την ίδια στιγμή, το Κρεμλίνο για πρώτη φορά επιβεβαίωσε απώλειες, κάνοντας λόγο για 498 νεκρούς Ρώσους στρατιώτες (9.000, σύμφωνα με τους Ουκρανούς) και 1.597 τραυματίες. Στο μήνυμά του, ο Oυκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, προσπαθούσε να εμψυχώσει το ηθικό των συμπολιτών του, αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι οι Ουκρανοί δεν φοβούνται και δεν παραδίνονται. «Δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε εκτός από την ελευθερία μας», είπε, την ίδια ώρα που ο Ρώσος ΥΠ.ΕΞ., Σεργκέι Λαβρόφ, έδινε συνέντευξη Τύπου, εξαπολύοντας πυρά στις ΗΠΑ. «Πίσω στις μέρες εκείνες, ο Ναπολέων και ο Χίτλερ είχαν στόχο να υποτάξουν την Ευρώπη. Τώρα το κάνουν οι Αμερικανοί», είπε, μεταξύ άλλων, διαβεβαιώνοντας ότι η Μόσχα δεν σχεδιάζει πυρηνικό πόλεμο. Μέσα στο χάος του πολέμου, συνεχίζεται το δράμα των προσφύγων. Οι πολίτες που έχουν εγκαταλείψει την Ουκρανία ξεπέρασαν πλέον το ένα εκατομμύριο, είπε ο ύπατος αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Φιλίπο Γκράντι. Με άλλα λόγια, πάνω από το 2% του συνολικού πληθυσμού της χώρας μέσα σε μία εβδομάδα. «Για πολλά εκατομμύρια άλλους, μέσα στην Ουκρανία, είναι καιρός να σιωπήσουν τα όπλα, για να μπορέσει να διανεμηθεί ανθρωπιστική βοήθεια που θα σώσει ζωές», πρόσθεσε. Σε μια παράλληλη ιστορική εξέλιξη, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC) ανακοίνωσε την έναρξη έρευνας για εγκλήματα πολέμου, σε μια διαδικασία που δυνητικά θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για να απαγγελθούν κατηγορίες στον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, και άλλους ηγέτες του Κρεμλίνου.

Στη μεγαλύτερη παραπομπή στην ιστορία του θεσμού, 39 χώρες κατήγγειλαν τη Μόσχα στο δικαστήριο, ανάμεσά τους όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε., η Βρετανία, η Ελβετία, η Αυστραλία, ο Καναδάς, καθώς και χώρες της Λ. Αμερικής

2.000 είναι οι νεκροί πολίτες, εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία, σύμφωνα με ισχυρισμούς του Κιέβου

Τρία σενάρια

Στο εύλογο ερώτημα πώς θα τελειώσει όλο αυτό επιχείρησε να απαντήσει ο βραβευμένος τρις με Πούλιτζερ Αμερικανός πολιτικός σχολιαστής και συγγραφέας Τόμας Φρίντμαν. Ανέλυσε στους «N.Y. Times» τρία σενάρια, την «πλήρη καταστροφή», «τον βρώμικο συμβιβασμό» και τη «σωτηρία», όπως λέει. Το σενάριο της καταστροφής βρίσκεται τώρα σε εξέλιξη: Αν ο Πούτιν δεν αλλάξει γνώμη ή δεν αποτραπεί από τη Δύση, φαίνεται διατεθειμένος να σκοτώσει όσους ανθρώπους και να καταστρέψει όση υποδομή χρειάζεται για να διαγράψει την Ουκρανία ως ελεύθερο ανεξάρτητο κράτος. «Κάθε μέρα που ο Πούτιν αρνείται να σταματήσει, πλησιάζουμε στις πύλες της Κόλασης», σημειώνει και προσθέτει ότι υπάρχει κίνδυνος για πυρηνικό πόλεμο στην καρδιά της Ευρώπης.

Το δεύτερο σενάριο είναι ότι ο ουκρανικός στρατός και ο λαός μπορούν να αντέξουν αρκετά και ότι οι οικονομικές κυρώσεις θα πληγώσουν βαθιά την οικονομία του Πούτιν, με αποτέλεσμα και οι δύο πλευρές να αποδεχθούν έναν «βρώμικο συμβιβασμό». Το τραχύ περίγραμμά του θα ήταν ότι, σε αντάλλαγμα για μια κατάπαυση του πυρός και την απόσυρση των ρωσικών στρατευμάτων, οι ανατολικοί θύλακες της Ουκρανίας που βρίσκονται τώρα υπό de facto ρωσικό έλεγχο θα παραχωρούνταν επίσημα στη Ρωσία, ενώ η Ουκρανία θα δεσμευόταν ρητά να μην ενταχθεί ποτέ στο ΝΑΤΟ. Την ίδια στιγμή, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους θα συμφωνούσαν να άρουν όλες τις οικονομικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία.

Τέλος, το λιγότερο πιθανό σενάριο, αλλά αυτό που θα μπορούσε να έχει το καλύτερο αποτέλεσμα, είναι ο ρωσικός λαός να επιδείξει τόση γενναιότητα και δέσμευση για τη δική του ελευθερία όση έχει δείξει ο ουκρανικός λαός και να εκδιώξει τον Πούτιν από την εξουσία. «Εάν ο Πούτιν ισοπεδώσει τις μεγαλύτερες πόλεις της Ουκρανίας και την πρωτεύουσά της, το Κίεβο, αυτός και οι φίλοι του δεν θα δουν ποτέ ξανά τα διαμερίσματα στο Λονδίνο και τη Ν. Υόρκη που αγόρασαν με τα κλεμμένα πλούτη τους. Είτε θα συνεργαστούν για να εκδιώξουν τον Πούτιν είτε θα μοιραστούν όλοι το κελί της απομόνωσής του. Το ίδιο και το ευρύτερο ρωσικό κοινό. Αυτό το τελευταίο σενάριο είναι το πιο απίθανο από όλα, αλλά είναι αυτό που υπόσχεται την επίτευξη του ονείρου που είχαμε όταν έπεσε το Τείχος του Βερολίνου το 1989 - μια Ευρώπη ολόκληρη και ελεύθερη, από τα βρετανικά νησιά έως τα Ουράλια» γράφει ο Φρίντμαν.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά στις 4 Φεβρουαρίου 2022