Συναντήσαμε τον πρέσβη της Τουρκίας στην Αθήνα, Μπουράκ Οζουγκέργκιν, στο γραφείο του ενώ η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ήταν σε πλήρη εξέλιξη. Μας είπε ότι η Άγκυρα υποστηρίζει πλήρως την εδαφική ακεραιότητα και την κυριαρχία της Ουκρανίας, ενώ ζήτησε ενότητα και αποφασιστικότητα από το ΝΑΤΟ. Επίσης, δηλώνει ένθερμος υποστηρικτής της λεγόμενης Θετικής Ατζέντας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και υποστηρίζει ότι η χώρα μας είναι εκείνη που θέτει εμπόδιο στον διάλογο με την Άγκυρα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο πρέσβης της Τουρκίας στην Αθήνα θα μιλήσει στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, που θα πραγματοποιηθεί στις 6-9 Απριλίου στους Δελφούς.

Ολόκληρη η συνέντευξη

Αντιμέτωπη με τη ρωσική στρατιωτική εισβολή, η Ουκρανία ζήτησε από την Τουρκία να μπλοκάρει τη διέλευση ρωσικών πολεμικών πλοίων από τη Μαύρη Θάλασσα. Πώς αντιδρά η κυβέρνησή σας σε αυτό το αίτημα;
Η Συνθήκη του Μοντρέ του 1936 είναι ένα από τα παλαιότερα νομικά κείμενα που σχετίζεται με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Αλλά είναι κάτι πολύ περισσότερο από αυτό. Οι ευαίσθητες πολιτικές και στρατιωτικές ισορροπίες που θεσμοθετήθηκαν με τη Συνθήκη πιθανότατα συνέβαλαν σημαντικά στη σχετική σταθερότητα στη Μαύρη Θάλασσα, για σχεδόν έναν αιώνα τώρα. Θα συνεχίσουμε να εφαρμόζουμε τη Συνθήκη με διαφάνεια και αμεροληψία. Σύμφωνα με τη Συνθήκη, σε περίοδο πολέμου, ακόμα και όταν η ίδια η Τουρκία δεν ανήκει στα εμπόλεμα κράτη, έχει την εξουσία να περιορίζει τη διέλευση των πολεμικών πλοίων των εμπόλεμων κρατών μέσα από τα τουρκικά Στενά. Ως εκ τούτου, μόλις θέσαμε περιορισμούς στη διέλευση όλων των πολεμικών πλοίων από τα Στενά, όχι μόνο σε αυτά που ανήκουν στα μέρη της παρούσας σύγκρουσης.

Η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ και ταυτόχρονα έχει πολύ στενούς δεσμούς με τη Ρωσία. Μπορεί η χώρα σας να παραμείνει ουδέτερη σε αυτόν τον πόλεμο;
Έχουμε ξεκάθαρα και χωρίς καμία αμφιβολία δηλώσει στο ανώτατο επίπεδο ότι υποστηρίζουμε πλήρως την εδαφική ακεραιότητα και την κυριαρχία της Ουκρανίας εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων της. Αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο – το επαναλαμβάνουμε από το 2014, μετά την Κριμαία. Η διμερής συνεργασία με την Ουκρανία, ειδικά μεταξύ των αμυντικών μας βιομηχανιών, είναι εξαιρετική. Η επίθεση της Ρωσίας συνιστά μια σοβαρή παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου. Απορρίπτουμε μια τέτοια παράνομη πράξη, που απειλεί την περιφερειακή και παγκόσμια ασφάλεια. Είμαστε επίσης σε διαρκή διάλογο με τη Ρωσία και καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να επέλθει μια ειρηνική και διπλωματική λύση στην κρίση, σε συνεργασία με τους συμμάχους μας. Η διπλωματία πρέπει να βοηθά να αποφύγουμε τον πόλεμο και όχι να στρώνει το έδαφος για αυτόν. Αν δεν είναι εφικτό να αποφύγουμε τον πόλεμο, τότε ο στόχος πρέπει να είναι να τερματιστεί το συντομότερο δυνατόν, με τις λιγότερες απώλειες και καταστροφές. Ως ΝΑΤΟ, πρέπει να επιδείξουμε ενότητα, αποφασιστικότητα και ψύχραιμη συμπεριφορά σε περιόδους ταραχών. Πρέπει να παρουσιάσουμε το κατάλληλο μίγμα αποτροπής και εμπλοκής και να διασφαλίσουμε ότι η αποτροπή από μόνη της δεν θα γίνει ο παράγοντας που θα κλιμακώσει την κατάσταση. Βεβαίως, αυτό είναι πιο εύκολο να το λες παρά να το πράττεις.

Μπουρακ_-_παπαχλ

Περίπου έναν αιώνα μετά τη Συνθήκη της Λωζάννης, η Τουρκία για πρώτη φορά αμφισβητεί ανοιχτά την κυριαρχία της Ελλάδας σε νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. «Η κυριαρχία της Ελλάδας σε αυτά τα νησιά είναι αδιαμφισβήτητη και η Τουρκία πρέπει να τη σεβαστεί», ήταν το σχόλιο της Ε.Ε. Πόσο μακριά είναι διατεθειμένος να φτάσει ο πρόεδρος Ερντογάν με αυτόν τον ισχυρισμό; Επίσης, πώς μπορούν κατά τη γνώμη σας οι δύο χώρες να βρουν για τις θαλάσσιες ζώνες τους μια λύση βασισμένη στο Διεθνές Δίκαιο;
Τα μακροχρόνια και συσχετιζόμενα θέματα στο Αιγαίο καλύπτουν σύνθετα πολιτικά, νομικά και οικονομικά θέματα, τα οποία έχουν ψυχολογικές, κοινωνιολογικές και ιστορικές διαστάσεις, επιπτώσεις και συνεκδοχές και στις δύο χώρες. Αυτό που χρειαζόμαστε για να λύσουμε αυτά τα προβλήματα βρίσκεται ήδη στο τεράστιο σώμα του Διεθνούς Δικαίου. Τα προβλήματα είναι σύνθετα, αλλά ο τρόπος της επίλυσης είναι απλός. Καθόμαστε κάτω με τρόπο που αρμόζει σε γείτονες, λύνουμε αυτά που μπορούμε και παραπέμπουμε τα υπόλοιπα σε κάποιον τρίτο μηχανισμό επίλυσης διαφορών – ίσως το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ή κάποιο άλλο κοινώς αποδεκτό δικαστήριο ή κάποιο άλλο φόρουμ. Είμαστε ανοιχτοί να αντιμετωπίσουμε όλα τα προβλήματα με την Ελλάδα αξιοποιώντας όλα τα διαθέσιμα μέσα για την ειρηνική τους διευθέτηση που περιγράφονται στο Αρθρο 33 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών (διαπραγματεύσεις, έρευνα, μεσολάβηση, συνδιαλλαγή, διαιτησία, δικαστικό διακανονισμό, προσφυγή σε τοπικούς οργανισμούς ή συμφωνίες ή με άλλα ειρηνικά μέσα). Αλλά πώς θα το κάνουμε αυτό αν η Ελλάδα δεν θέλει να συνομιλήσει μαζί μας; Και έχει μπλοκάρει τον δρόμο για το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης με όλων των ειδών τις επιφυλάξεις; Και μοιάζει να πιστεύει ότι με το να επαναλαμβάνει μια θέση -όσο αδιέξοδη κι αν είναι- κάνει τον ισχυρισμό αυτόν πιο πιστευτό; Οι γείτονες δεν μπορούν και δεν πρέπει να αποφεύγουν τον διάλογο, όσο δύσκολος και αν είναι. Δεν είναι εφικτό να επιλύσεις διαφορές αν δεν υπάρχει διάλογος πρόσωπο με πρόσωπο. Το να προσποιείσαι ότι κάνεις διάλογο, αλλά να συνεχίζει να αντιμετωπίζει ο ένας τον άλλο σαν φάντασμα, δεν βοηθάει. Ούτε βοηθάει η εργαλειοποίηση της Ε.Ε. εναντίον μας.

Είμαστε σε διαρκή διάλογο με τη Ρωσία και καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να επέλθει μια ειρηνική και διπλωματική λύση στην κρίση, σε συνεργασία με τους συμμάχους μας

Υποστηρίζετε την αποκαλούμενη Θετική Ατζέντα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας; Πώς εκτιμάτε ότι θα εξελιχθεί;
Μπορεί να είχαμε κάποια αναταραχή πρόσφατα, αλλά είχαμε μια εξαιρετική αρχή αυτή τη χρονιά. Η πρωτοβουλία για τη Θετική Ατζέντα ξεκίνησε πέρυσι, μετά την έγκριση από τον Τούρκο και τον Ελληνα υπουργό Εξωτερικών. Η πρωτοβουλία εστιάζει στο να γίνουν συγκεκριμένα βήματα στις διμερείς οικονομικές και εμπορικές σχέσεις. Μέχρι στιγμής, μέσα σε μόλις έναν χρόνο, είχαμε τρεις επιτυχημένες συναντήσεις υπό την ηγεσία των υφυπουργών Εξωτερικών Σεντάτ Ονάλ και Κώστα Φραγκογιάννη. Καταφέραμε επίσης να συγκαλέσουμε την Κοινή Οικονομική Επιτροπή για πρώτη φορά μέσα σε πάνω από μία δεκαετία. Και έχουμε απτά αποτελέσματα. Ο όγκος του διμερούς εμπορίου αυξήθηκε κατά 70% το 2021 σε σχέση με το προηγούμενο έτος και ξεπέρασε ακόμα και το όριο των 5 δισ. δολαρίων. Πρέπει να κάνουμε κάτι σωστά – και τώρα πάμε στον επόμενο στόχο, να διπλασιάσουμε το ποσό αυτό! Επομένως, βλέπετε, η ηρεμία και η ησυχία στη σχέση μας είναι καλή και για τις δύο πλευρές. Σε κάθε περίπτωση, τα εμπόδια για τον τουρισμό και τις μεταφορές έχουν επιτέλους αρθεί από την ελληνική πλευρά και περιμένουμε να έχουμε μια ακόμα καλύτερη τουριστική σεζόν σύντομα – παρά την τραγωδία που εξελίσσεται στα βόρειά μας και η οποία, όπως είπα, ελπίζω να τελειώσει το συντομότερο.

Μην μπερδεύετε την κίνηση με την πρόοδο. Δεν θα είναι μία από τα ίδια (σ.σ.: Βusiness as usual) μετά το Κραν-Μοντανά. Και όπως λένε, αν θέλεις τα πράγματα να παραμείνουν ως έχουν, τα πράγματα πρέπει να αλλάξουν

Οι ΗΠΑ, η Ε.Ε. και ο ΟΗΕ έχουν απορρίψει τη λύση δύο κρατών στην Κύπρο. Γιατί η Τουρκία επιμένει στην ιδέα της μόνιμης διχοτόμησης του νησιού; Πώς μπορεί να βρεθεί κοινός τόπος για νέες συνομιλίες για το Κυπριακό;
Η πολιτική ισότητα μεταξύ Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων είναι μια αρχή αποδεκτή από τον ΟΗΕ και, υποτίθεται, και από τα ίδια τα μέρη. Ωστόσο, αυτή η απλή και θεμελιώδης αλήθεια μοιάζει να αποτελεί πρόσκομμα για τους Ελληνοκυπρίους. Οπως το βλέπω εγώ, απλά δεν το πιστεύουν πραγματικά. Μην ξεχνάτε ότι ήταν οι Ελληνοκύπριοι που απέρριψαν όλες τις προτάσεις (πακέτα λύσεων, συμφωνίες, σχέδια, πακέτα προτάσεων κ.λπ. – 15 συνολικά όπως τις μετράω, αλλά μπορεί να κάνω και λάθος) στο πλαίσιο του ΟΗΕ μέσα σε δεκαετίες διαπραγματεύσεων. Ημουν εκεί προσωπικά στον τελευταίο γύρο διαπραγματεύσεων. Υπήρχε πολύς θόρυβος από τους Ελληνοκυπρίους, αλλά όχι πολλά σήματα. Είναι αλήθεια ότι πολλά ειπώθηκαν και έγιναν σε εκείνο τον γύρο, αλλά δεν φτάσαμε ποτέ (σ.σ.: σε αποτέλεσμα). Ούτε καν κοντά. Μην μπερδεύετε την κίνηση με την πρόοδο. Δεν θα είναι μία από τα ίδια (σ.σ.: Βusiness as usual) μετά το Κραν-Μοντανά. Και όπως λένε, αν θέλεις τα πράγματα να παραμείνουν ως έχουν, τα πράγματα πρέπει να αλλάξουν.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά στις 4 Φεβρουαρίου 2022