Μια θρησκευτική και εκκλησιαστική πτυχή έχει ο πόλεμος Ρωσίας - Ουκρανίας, ο οποίος μετρά ήδη 19 ημέρες από τη στιγμή που τα ρωσικά στρατεύματα εισέβαλαν στα ουκρανικά εδάφη. Οι Ουκρανοί πολίτες, αν και χριστιανοί ορθόδοξοι, αντιμετωπίζουν μια μεγάλη αντίφαση, καθώς στη χώρα τους υπάρχουν δύο Εκκλησίες: η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία του Πατριαρχείου Μόσχας και η αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, η οποία αναγνωρίζεται από το επίσημο ουκρανικό κράτος, το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, την Εκκλησία της Ελλάδος και την Εκκλησία της Κύπρου.

Τον κίνδυνο της ρωσικής δραστηριότητας στην Ουκρανία είχε τονίσει προ πολλού ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Υπήρχαν δε δημοσιεύματα στην Ουκρανία που υποστήριζαν ότι η Ρωσία και το Πατριαρχείο Μόσχας θέλουν να «αποκαθηλώσουν» τον Οικουμενικό Πατριάρχη, ακυρώνοντας τον πανορθόδοξο ρόλο του, και να δημιουργήσουν ένα δικό τους, «παράλληλο σύστημα παγκόσμιας Ορθοδοξίας».

Ο κ.κ. Βαρθολομαίος καταδίκασε από την πρώτη στιγμή τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Οπως ανέφερε σε ανακοίνωσή του το Οικουμενικό Πατριαρχείο, «ο Παναγιώτατος καταδικάζει την απρόκλητη αυτή επίθεση της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας, ενός ανεξάρτητου και κυρίαρχου κράτους της Ευρώπης, ως και την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την ωμή βία εναντίον των συνανθρώπων μας και πρωτίστως εναντίον των αμάχων». Μιλώντας, δε, στο τηλεοπτικό δίκτυο CNN Türk, έκρουσε ξανά τον κώδωνα του κινδύνου, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «το Πατριαρχείο μας και εγώ ως άτομο έχουμε γίνει στόχος», επισημαίνοντας παράλληλα: «Θα θέλαμε, ωστόσο, το ρωσικό κράτος και η Εκκλησία να μη μας δείχνουν τόση εχθρότητα, προς εμένα και προς το Πατριαρχείο».

Βορειότερα, οι πολεμικές επιχειρήσεις του ρωσικού Στρατού, που είναι σε πλήρη εξέλιξη, έχουν φέρει τον λαό της Ουκρανίας μπροστά σε αδιέξοδο και τη Ρωσία αντιμέτωπη με μια συντριπτική εκκλησιαστική ήττα. Την ίδια ώρα που η Ρωσική Εκκλησία δίνει άλλοθι στις ρωσικές στρατιωτικές επιχειρήσεις, οι πιστοί στην Ουκρανία αντιμετωπίζουν μια άλλη πραγματικότητα.

Οι περισσότεροι από τους ιερείς εκπροσωπούν μια Εκκλησία που δίνει την ευλογία της στα όπλα που στρέφονται εναντίον των πιστών και των οικογενειών τους. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που πιστοί όχι απλώς γυρίζουν την πλάτη τους στη Ρωσική Εκκλησία, αλλά στρέφονται και εναντίον της.

Τα περιστατικά βίαιων αντιδράσεων εναντίον ιερέων της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (Πατριαρχείο Μόσχας) αποτελούν ένα φαινόμενο το οποίο εμφανίστηκε από την ημέρα που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία και πλέον λαμβάνει μεγαλύτερες διαστάσεις. Εκφράζεται, δε, φόβος για το τι πρόκειται να συμβεί κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Σαρακοστής, καθώς πρόκειται για περίοδο κατά την οποία σημειώνεται μεγάλη προσέλευση στους ιερούς ναούς.