Συνεχίζουν να μαίνονται οι μάχες στα ουκρανικά εδάφη. Ο λαός ζει δραματικές στιγμές, ενώ ήδη τα προβλήματα που δημιουργεί ο πόλεμος παγκοσμίως είναι ορατά.

Η ρωσική εισβολή έχει αναγκάσει ήδη περίπου 10 εκατομμύρια Ουκρανούς να «ξεριζωθούν» από τα σπίτια τους και έχει σκοτώσει πολλές χιλιάδες, χωρίς να διαφαίνεται τέλος και καμία πραγματική προοπτική βραχυπρόθεσμης νίκης για καμία από τις δύο πλευρές. Συνεπώς, είναι όλο και πιο απαραίτητο να εστιάσει κανείς σε ένα πιθανό ειρηνευτικό σχέδιο. 

Tην ώρα λοιπόν που οι ρωσικές κι ουκρανικές αντιπροσωπείες αναμένεται να καθίσουν και πάλι στο τραπέζι των σκληρών διαπραγματεύσων για την εξεύρεση λύσης, τα ξένα ειδησεογραφικά δίκτυα εστιάζουν στις εκατέρωθεν υποχωρήσεις που θα πρέπει να συντελεστούν και στον γενικότερο ρόλο των δυνάμεων της Δύσης.

Ειδικότερα, σύμφωνα με το περιοδικό TIME, Ουκρανία και Ρωσία θα πρέπει να συμφωνήσουν σε λεπτομέρειες, και σε αυτό το σημείο είναι πολύ δύσκολο να γνωρίζουμε τι θα δεχόταν η μία από τις δύο πλευρές. Ωστόσο αυτός ο πόλεμος μάς εμπλέκει όλους με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, και πηγάζει εν μέρει από μια διαφωνία σχετικά με το αν θα έπρεπε ποτέ να επιτραπεί στην Ουκρανία να μπει στο ΝΑΤΟ. Ως εκ τούτου, οι ΗΠΑ έχουν μεγάλο μερίδιο σε αυτό το ζήτημα και η κυβέρνηση Μπάιντεν θα πρέπει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο βοηθώντας τα δύο μέρη να καταλήξουν σε έναν πιθανό συμβιβασμό.

Η ουσία οποιασδήποτε συμφωνίας θα ήταν πιθανώς η Ουκρανία να παραιτηθεί από τις φιλοδοξίες της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, οι ουκρανικές κυβερνήσεις και το ΝΑΤΟ να επισημοποιήσουν αυτή τη δέσμευση και η Ρωσία να συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός καθώς και σε απόσυρση των δυνάμεών της από το ουκρανικό έδαφος. Επιπλέον, όλα τα μέρη θα πρέπει να δεσμευτούν επίσημα να υποστηρίξουν και να προωθήσουν την ασφάλεια μιας ουδέτερης Ουκρανίας. Το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή Ένωση να μεταφέρουν το αποφασιστικό μήνυμα ότι εάν η Ρωσία επιτεθεί ξανά, όλες οι οικονομικές κυρώσεις τους εναντίον της και η στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία θα επανέλθουν.

Πέρα από αυτές τις γενικές αρχές, θα μπορούσαν να εξεταστούν ορισμένες πρόσθετες ιδέες.

Οι διεθνείς κινήσεις στην Ουκρανία

Ειρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ

Για να μειωθούν οι πιθανότητες επαναφοράς στις συγκρούσεις, θα μπορούσε να αναπτυχθεί ένα παρατηρητήριο του ΟΗΕ (με στρατεύματα εκτός των περιοχών της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ) κατά μήκος των όποιων μελλοντικών συνόρων συμφωνηθούν. Ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) θα πρέπει, επίσης, να αναπτύξει παρατηρητήριο.

Παρουσία του ΟΗΕ

Σήμερα, οι περισσότερες υπηρεσίες του ΟΗΕ έχουν έδρα στη Νέα Υόρκη, την Ιταλία, την Ελβετία και την Αυστρία. Οι δύο τελευταίες χώρες είναι ουδέτερες, όπως πιθανότατα θα παραμείνει και η ίδια η Ουκρανία στο μέλλον. Έτσι, θα ήταν φυσικό ορισμένες τεχνικές υπηρεσίες του ΟΗΕ (όχι ο οργανισμός ασφαλείας καθεαυτός) να μεταφερθούν στην Ουκρανία ως απόδειξη της εμπιστοσύνης και της δέσμευσης της διεθνούς κοινότητας στην κυριαρχία της Ουκρανίας και ως συμβολική αναγνώριση της διαρκούς ουδετερότητάς της.

Η Ουκρανία της επόμενης ημέρας

Εδαφική κυριαρχία

Είναι πιθανώς αναπόφευκτο, η Ρωσία να επιμείνει να διατηρήσει τη χερσόνησο της Κριμαίας, δεδομένου του ρόλου στη ρωσική ιστορία και της σημασίας της για το ρωσικό ναυτικό. Ωστόσο, εμείς στη Δύση δεν είμαστε υποχρεωμένοι να αναγνωρίσουμε αυτή την προσάρτηση που χρονολογείται από το 2014. Η Ουκρανία θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να διατηρήσει το ζήτημα ζωντανό στο μέλλον με τη Μόσχα, εάν το επιλέξει, προτείνοντας ίσως διάφορους τύπους διπλής υπηκοότητας και εγγυημένης πρόσβασης σε ακίνητη περιουσία. Αντίθετα, οι περιοχές του Ντονμπάς της ανατολικής Ουκρανίας θα πρέπει να επιστραφούν στην Ουκρανία, δεδομένης της ωμής και βίαιης ρωσικής επιθετικότητας που από το 2014 έχει προκαλέσει θύματα αυτήν την περιοχή. Ακόμα και στην περίπτωση που ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, δείξει πρόθυμος να τροποποιήσει τα σύνορα σε αυτήν την περιοχή, δεν θα έπρεπε να αντιταχθούμε στην ιδέα.

Ανοικοδόμηση της Ουκρανίας

Η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να συμβάλει στην ανοικοδόμηση της Ουκρανίας μετά τον πόλεμο. Ιδανικά, αν και θεωρείται απίθανο, η Ρωσία θα πρέπει να έχει τουλάχιστον μια συμβολική συνδρομή στην προσπάθεια, ως ένα από τα βασικά μέλη του ΟΗΕ και του ΟΑΣΑ. Ωστόσο, η οικονομική συνεισφορά της δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ως αποζημίωση, καθώς αυτό θα καθιστούσε την ιδέα εντελώς αβάσιμη για τη Μόσχα. Η ίδια η Ρωσία δεν θα πρέπει να είναι διαθέσιμη για οποιαδήποτε οικονομική βοήθεια.

Το μελλοντικό στρατιωτικό και πολιτικό σύστημα της Ουκρανίας. Κάποια μέλη της ρωσικής πλευράς επιμένουν σε μια αποστρατιωτικοποιημένη Ουκρανία ως προϋπόθεση οποιασδήποτε συμφωνίας, καθώς και στο τέλος της κυβέρνησης Ζελένσκι. Η τελευταία απαίτηση θα ήταν μια ασυνείδητη παραβίαση της κυριαρχίας της Ουκρανίας. Το πρώτο είναι επίσης απαράδεκτο, καθώς θα έδινε στον Πούτιν την προοπτική να ξαναρχίσει εύκολα έναν πόλεμο στο μέλλον.

Η Ουκρανία δεν μπορεί να αποτελεί απειλή για τη Ρωσία, δεδομένου του μεγέθους της, και ο Πούτιν το γνωρίζει, επομένως κάθε ρωσική απαίτηση για αποστρατιωτικοποίηση της Ουκρανίας καταδεικνύει κακή πίστη. Τούτου λεχθέντος, οι μελλοντικές στρατιωτικές δυνάμεις της Ουκρανίας θα πρέπει να μοιάζουν με αυτές της Φινλανδίας, της Ελβετίας ή της Σουηδίας, δηλαδή με μια μέτρια ενεργή δύναμη και μια μεγάλη εφεδρική ικανότητα, κυρίως του πεζικού, που μπορεί να αντισταθεί σε οποιαδήποτε επίθεση ή απόπειρα κατοχής. Αυτό δεν διαφέρει πολύ από την τρέχουσα αμυντική στάση της Ουκρανίας, επομένως ο στόχος πρέπει να είναι η αποφυγή νέων περιορισμών και όχι η δραματική αλλαγή της βασικής κατάστασης.

Βοήθεια, καθεστώς και κυρώσεις

Στρατιωτική βοήθεια

Οι ΗΠΑ μπορούν και πρέπει να δεσμευτούν ως προϋπόθεση οποιασδήποτε συμφωνίας να περιορίσουν τη στρατιωτική βοήθεια της Δύσης προς την Ουκρανία στην κλίμακα και τον χαρακτήρα που προηγήθηκε του πολέμου. Αυτό σημαίνει αρκετά εκατομμύρια δολάρια το χρόνο κατά μέσο όρο και όχι την πολύ μεγαλύτερη ροή που παρέχεται τις τελευταίες εβδομάδες, από την έναρξη της σύγκρουσης.

Φινλανδία και Σουηδία

Αυτές οι δύο χώρες είναι εδώ και χρόνια περήφανες για την ουδετερότητά τους, αλλά η συμπεριφορά του Πούτιν τις έκανε να επανεξετάσουν ουσιαστικά εάν επιθυμούν να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, και η πλειοψηφία του κόσμου σε κάθε χώρα πλέον υποστηρίζει την ιδέα.

Ο Πούτιν πρέπει να αποδεχθεί αυτή την πιθανότητα, δεν είναι δικαίωμά του να το αρνηθεί. Πρόκειται για επιλογή της Φινλανδίας και της Σουηδίας, ακόμη και τη στιγμή που εξακολουθούν να εξετάζουν αν μια τέτοια ένταξη θα ήταν πράγματι καλή ιδέα.

Κυρώσεις

Παρόλο που οι περισσότερες κυρώσεις που επιβλήθηκαν πρόσφατα στη Ρωσία σταδιακά θα χαλαρώσουν και στη συνέχεια θα αρθούν, στην περίπτωση της ειρηνευτικής συμφωνίας, ο Πούτιν θα πρέπει να αποδεχθεί ότι πολλές δυτικές επιχειρήσεις θα επιλέξουν να μην επιστρέψουν στη Ρωσία για τα επόμενα χρόνια και ότι οι δυτικές κυβερνήσεις δεν μπορούν να τις αναγκάσουν να το κάνουν. Αυτή είναι η φυσική συνέπεια της στρατιωτικής του επιθετικότητας και θα πρέπει να ζήσει μαζί της για αρκετό καιρό ακόμη. Ωστόσο, μια τέτοια προοπτική είναι πολύ καλύτερη για τον Ρώσο πρόεδρο, συγκριτικά με το οικονομικό κόστος που θα προκύψει εάν ο πόλεμος συνεχιστεί. Με μια ειρηνευτική συμφωνία, η Ρωσία θα είναι σε θέση να συνεχίσει το μεγαλύτερο μέρος του εμπορίου ενέργειας και της πρόσβασης στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Ίσως η Κίνα και οι Η.Π.Α., αντιμετωπίζοντας -στην καλύτερη περίπτωση- επιφυλακτικά η μία την άλλη για το ζήτημα της Ουκρανίας και πολλά άλλα αυτές τις μέρες, μπορούν ακόμη και να συνεργαστούν για το πώς να επιδιώξουν και να υποστηρίξουν αυτό το είδος ειρηνευτικής διαδικασίας. Ο Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ ενδεχομένως να είναι περισσότερο ικανός να πείσει τον Πούτιν για τη λογική αυτής της προσέγγισης - ένα πλαίσιο που δεν είναι ιδανικό για κανέναν, αλλά το «λιγότερο κακό» των ρεαλιστικών μονοπατιών για τους περισσότερους.