Πατριαρχείο Σερβίας: Αλλαγή στάσης για την «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία - Αρχιεπισκοπή Αχριδών» - Ο ρόλος του Πατριαρχείου Μόσχας

Μία μείζονα αλλαγή στάσης που είναι ικανή να αλλάζει ριζικά τις ισορροπίες στα Βαλκάνια είναι έτοιμο να κάνει το Πατριαρχείο Σερβίας, σύμφωνα με πληροφορίες. Ο Πατριάρχης Σερβίας Πορφύριος, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, εξετάζει το ενδεχόμενο αναγνώρισης της «Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας - Αρχιεπισκοπής Αχριδών» παρακάμπτοντας την πρόκληση σε διάλογο που έχει απευθύνει το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Υπενθυμίζεται ότι στη γειτονική χώρα υπάρχουν δύο Εκκλησίες, η «Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Αχρίδας» η οποία υπάγεται στο Πατριαρχείο της Σερβίας και είναι αναγνωρισμένη και η «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία - Αρχιεπισκοπή Αχριδών», η οποία χαρακτηρίζεται ως σχισματική και είναι αυτή που ζήτησε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο να της αποδοθεί η αυτοκεφαλία. Η δεύτερη, είναι η Εκκλησία που προέκυψε από την απόσχιση των μητροπόλεων Σκοπίων, Ζλετόβου-Στρωμνίτσας, Αχρίδας – Βιτωλίων από τη Σερβική Εκκλησία το 1958, η οποία είχε ως αποτέλεσμα να θεωρηθεί σχιμασματική η «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία» μετά την απόρριψη από την Αρχιερατική Σύνοδο της Σερβικής Εκκλησίας του αιτήματος για χορήγηση αυτοκεφαλίας.

Αξιοσημείωτη είναι η στάση της Ελλάδας στο συγκεκριμένο ζήτημα καθώς σύμφωνα με έγγραφο που είχε καταθέσει στη Βουλή ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, «η Εκκλησία της Ελλάδος αναγνωρίζει την επικράτεια της Βορείου Μακεδονίας ως κλίμα του Πατριαρχείου Σερβίας, με νόμιμο εκπρόσωπο τον Αρχιεπίσκοπο Αχρίδος Ιωάννη (Βρανισκόφσκι)». Ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας στο έγγραφό του υπογράμμιζε ότι «η Συμφωνία των Πρεσπών δεν ρυθμίζει εκκλησιαστικά θέματα», ενώ προσέθετε με έμφαση πως «το υπουργείο Εξωτερικών παρακολουθεί τις εξελίξεις των εκκλησιαστικών υποθέσεων στη Βόρεια Μακεδονία και τάσσεται υπέρ της Συμφωνίας της Νις, που αποτελεί τη βάση της άρσης του σχίσματος και την αποκατάσταση της κανονικότητας της Εκκλησίας στη γειτονική χώρα».

Η φημολογία μίας τέτοιας εξέλιξης, πόσο μάλλον αν επιβεβαιωθεί, έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία σε Μητροπολίτες της Βορείου Ελλάδος καθώς το όνομα της Εκκλησίας η οποία ζητά την επιστροφή της στην κανονικότητα είναι «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία - Αρχιεπισκοπή Αχριδών». Το πρώτο συνθετικό της ονομασίας έχει προκαλέσει έντονο προβληματισμό σε εκκλησιαστικούς κύκλους για την υπόνοια ύπαρξης εθνοφυλετισμού, την ώρα που τον Μάιο του 2018, είχε σημειωθεί μία σημαντική υποχώρηση όταν ο τότε Σκοπιανός πρωθυπουργός, Ζόραν Ζάεφ, με επιστολή στον Οικουμενικό Πατριάρχη ζητούσε η Εκκλησία της γειτονικής χώρα να υπαχθεί στο Οικουμενικό Πατριαρχείο χωρίς το προσωνύμιο «Μακεδονική».

Η «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία - Αρχιεπισκοπή Αχριδών» μπορεί να χαρακτηρίζεται ως σχισματική από το Πατριαρχείο Σερβίας αλλά η φημολογούμενη εξέλιξη αλλάζει δραστικά τις ισορροπίες με την αποδοχή του όρου της ονομασίας «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία». Η Σερβία άλλωστε ήταν από τις πρώτες χώρες που αποδέχθηκε την ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας» για τη γειτονική χώρα τον Απρίλιο του 1996 όπως και η Ρωσία.

Σύμφωνα με εκκλησιαστικούς κύκλους, η δραστηριοποίηση του Πατριαρχείου Σερβίας στην παραπάνω κατεύθυνση, αποτελεί μία ρελάνς της Ρωσικής Εκκλησίας στα Βαλκάνια, η οποία μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είναι απομονωμένη. Το Πατριαρχείο Σερβίας είχε ευθυγραμμιστεί με το Πατριαρχείο Μόσχας στο ζήτημα της ουκρανικής αυτοκεφαλίας, θεωρώντας ότι η απόδοση τόμου αυτοκεφαλίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο στην Ουκρανική Εκκλησία έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με το αίτημα της Εκκλησίας του γειτονικού κράτους, ειδικά από τη στιγμή που το Φανάρι εμφανιζόταν ως πρόθυμος διαμεσολαβητής στην εξεύρεση λύση στο εκκλησιαστικό ζήτημα της γειτονικής χώρας.

Στην επίσημη ενημέρωση από το Φανάρι αναφερόταν χαρακτηριστικά: «Σκοπός τῆς ἐπισκέψεως ἦτο ἡ θεώρησις τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ προβλήματος τῆς χώρας αὐτῶν. Κατά τήν συζήτησιν ἐτέθησαν ἐπί τάπητος αἱ προηγηθεῖσαι ἐπί τοῦ θέματος φάσεις, ἐν αἷς καί ἡ βούλησις τῆς ἐπαναφορᾶς τῆς ἐκεῖσε Ἐκκλησίας εἰς τήν κανονικότητα ὑπό τό ὄνομα τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀχριδῶν, κατόπιν καί τῆς ὑποβληθείσης ἐν καιρῷ εἰς τήν Μητέρα Ἐκκλησίαν ἐκκλήτου προσφυγῆς» και προσέθετε «Πρός τοῦτο ἀπεφασίσθη νά προσκληθοῦν εἰς τήν ἕδραν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἀντιπροσωπεῖαι τῆς Ἐκκλησίας τῆς Σερβίας καί τῆς ἐν τῇ χώρᾳ αὐτῶν Ἐκκλησίας, πρός διαβούλευσιν καί προσπάθειαν ἐξευρέσεως κοινῶς ἀποδεκτῆς λύσεως».

Η αλλαγή στάσης του Πατριαρχείου Σερβίας, σύμφωνα με εκκλησιαστικούς κύκλους, επιχειρεί να παρακάμψει το Οικουμενικό Πατριαρχείο, να αμφισβητήσει το προνόμιο του Οικουμενικού Πατριάρχου να χορηγεί την αυτοκεφαλία και μέσω της «Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας - Αρχιεπισκοπής Αχριδών» να αμφισβητήσει την κανονικότητα της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, εξυπηρετώντας τις επιδιώξεις του Πατριαρχείου Μόσχας.