Άλλωστε από τις 24 Φεβρουαρίου ο πατριάρχης Μόσχας και πασών των Ρωσιών Κύριλλος έσπευσε να εγκρίνει την επίθεση, μια επιχείρηση με «μεταφυσικές διαστάσεις» για τον ίδιο, που έχει στο σταυρόνημά της τις «δυνάμεις του κακού», που υπονομεύουν την ενότητα του λαού και της Ρωσικής Εκκλησίας.
«Φαίνεται ότι έχουμε να κάνουμε με μια μαζική κινητοποίηση των Ρώσων επισκόπων, που ενστερνίζονται τη ρητορική του Βλαντίμιρ Πούτιν και προσπαθούν να προστατέψουν τον πατριάρχη Κύριλλο», λέει στη γαλλική εφημερίδα «Le Monde» ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Λωραίνης και ειδικός στην πολιτιστική και θρησκευτική Ιστορία της Ρωσίας, Αντουάν Νιβιέρ. Ο Γάλλος ερευνητής συνδέει αυτό το κύμα δηλώσεων του τελευταίου διαστήματος με τη «γενική κατάληψη της κοινωνίας» από τις ρωσικές Αρχές.
Ένας από τους Ρώσους επισκόπους που τάχθηκαν εσχάτως υπέρ του πολέμου στην Ουκρανία είναι ο μητροπολίτης του Πσκοφ, Τύχων, που περιγράφεται από τη γαλλική εφημερίδα ως υπερεθνικιστής με φερόμενες στενές σχέσεις με τον Πούτιν και την FSB, τη ρωσική υπηρεσία Πληροφοριών, που διαδέχθηκε την KGB μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ.
«Γιατί έλαβε μια τόσο βαριά απόφαση ο πρόεδρός μας; Εξ όσων έχω αποκομίσει από τις συζητήσεις μου μαζί του, μπορώ να πω ότι αν δεν θεωρούσε πως υπήρχαν λόγοι ζωτικής σημασίας, ένας άμεσος κίνδυνος για το ρωσικό λαό που να καθιστά αναγκαία αυτή την επιχείρηση, δεν θα τη διέταζε. Αν δεν είχε δράσει τώρα, αλλά αργότερα, η Ρωσία θα είχε δεχθεί επίθεση με τον κίνδυνο εκατομμυρίων θυμάτων. Ας θυμηθούμε τι συνέβη στην αρχή του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου [κατά των Γερμανών ναζί τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο]», είπε στις 8 Απριλίου.
Ο Πατριάρχης Κύριλλος της Ρωσίας ζήτησε συσπείρωση του κόσμου ώστε «να απωθηθούν οι εχθροί, εσωτερικοί κι εξωτερικοί»
Από την πλευρά του, ο μητροπολίτης Σέργιος της επισκοπής του Βορονέζ, που συνορεύει με την Ουκρανία, επιβεβαίωσε σε συνέντευξή του σε θρησκευτικό περιοδικό, που αναδημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του Πατριαρχείου της Μόσχας, ότι «αυτό που συμβαίνει τώρα δεν είναι μια σύρραξη μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, αλλά η επίθεση της μεγάλης αποστασίας, ολόκληρων λαών που απομακρύνονται από τον Θεό, το έργο του εχθρού του ανθρώπινου γένους. Γι’ αυτό και απαιτείται πλήρης στήριξη στον πρόεδρο [Πούτιν] και τις ενέργειές του».
«Διακυβεύεται το μέλλον της χώρας μας», λέει και ο ηγούμενος της Μονής Σολόφκι, Πορφύριος, ενώ ο μητροπολίτης του Νόβγκοροντ, Λεβ, υπερθεματίζει: «Όλα όσα κάνει ο πρόεδρός μας είναι τέλεια. Ο πρόεδρος βρίσκεται σε επικοινωνία σκέψης με τους αγίους μας».
Ο επίσκοπος Σάββας, που κατέχει υψηλό πόστο στο Πατριαρχείο της Μόσχας, διαφωνεί ότι υπάρχουν δύο στρατόπεδα, υπέρ και κατά του πολέμου, στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μη θέλει να ζήσει ειρηνικά, είπε στις 7 Απριλίου στο ρωσικό κρατικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Interfax, για να προσθέσει: «Χρειαζόμαστε, όμως, μια ειρήνη με κόστος τον θάνατο της Ρωσίας, την καταπάτηση των ιδανικών μας και τελικά την ''ειρηνική'' εξολόθρευση του ρωσικού λαού;».
Φιμώνονται οι αντίθετες φωνές
Ωστόσο, δεν συμφωνούν όλοι στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία με τον πόλεμο του Πούτιν. Ο πατήρ Ιοάν Μπούρντιν, εφημέριος ενός μικρού χωριού στην κεντρική Ρωσία, ξεκίνησε τον περασμένο μήνα το κήρυγμά του υποσχόμενος να προσευχηθεί για τους ανθρώπους στην Ουκρανία και τον τερματισμό των οδυνών τους. Ένας από τους ενορίτες του αντέδρασε βίαια, άλλος αρνήθηκε να ψελλίσει προσευχή μαζί του κι ένας άλλος τον κατήγγειλε στην αστυνομία, όπως μεταδίδουν οι «Financial Times».
Τελικά, κατηγορήθηκε για «δημόσια απαξίωση των Ενόπλων Δυνάμεων», βάσει ενός νέου νόμου του Πούτιν, που απειλεί με φυλάκιση τους υπότροπους στο αδίκημα, και δέχθηκε την επίπληξη του δικαστηρίου. Αν και δεν του έβγαλαν οι ανώτεροί του τα ράσα, την περασμένη εβδομάδα συμφώνησε να εγκαταλείψει για πάντα την ενορία του.
Πολλοί μοναχοί στη Ρωσία επιλέγουν αυτή την περίοδο να κρατήσουν κλειστά τα στόματά τους, «θάβοντας στην άμμο τα κεφάλια τους», όπως λέει ο πατήρ Γκεόργκι Σουχομπόκι, που εγκατέλειψε τον Φεβρουάριο -πριν ο Πούτιν εξαπολύσει τις δυνάμεις του κατά της Ουκρανίας- τη Ρωσία μετά την κλήτευση από την αστυνομία, επειδή επέκρινε τον μητροπολίτη του για σπατάλες.
Ο πατήρ Μπούρντιν λέει ότι ο δικός του προϊστάμενος, μητροπολίτης Φέραποντ (Θεράπων), του φέρθηκε καλά, αν και διαφωνεί μαζί του ως προς το ποιον θα πρέπει να υπηρετεί ένας ορθόδοξος ιερέας. «Ένας παπάς δεν μπορεί να κηρύττει τις ιδιωτικές του απόψεις, αφού ο κόσμος μεταφράζει τα λεγόμενά του ως απόψεις της Εκκλησίας. Εγώ υπηρετώ τον Θεό πάνω απ’ όλα», λέει.
Οργή στην Ουκρανία για τη στάση των Ρώσων επισκόπων
Η νομιμοποίηση του πολέμου του Πούτιν από τον πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο και Ρώσους επισκόπους έχει προκαλέσει την οργή πολλών Ουκρανών. Πριν από την έναρξη της ρωσικής εισβολής, χιλιάδες ενορίες στην Ουκρανία υπάγονταν στη δικαιοδοσία της Μόσχας, παρά την κήρυξη του αυτοκεφάλου της Ουκρανικής Εκκλησίας το 2018. Η οργή επιτάθηκε με τη σιωπή του ρωσικού πατριαρχείου για τη μοίρα του ποιμνίου στην Ουκρανία, την καταστροφή δεκάδων ναών και το γεγονός ότι πολλοί μοναχοί αναγκάζονται να σπεύδουν σε καταφύγια και να οργανώνουν συσσίτια για πολιορκούμενες από τις δυνάμεις του Πούτιν κοινότητες και πόλεις.
«Για τους Ουκρανούς κληρικούς και ορθόδοξους χριστιανούς ο πατριάρχης Κύριλλος τους έχει προδώσει», λέει Σεργκέι Τσάπνιν, ανώτερος συνεργάτης στο Κέντρο Ορθόδοξης Χριστιανικής Έρευνας του κολεγίου Fordham, στις ΗΠΑ. «Ούτε μια δήλωση συμπάθειας ή στήριξής του δεν έκανε. Κατά την άποψή τους, δεν υπάρχουν πια για τον πατριάρχη Κύριλλο», σημειώνει.
Στην Ουκρανία, 12.000 ενορίες και το 14% των ορθοδόξων της χώρας βρίσκονταν υπό τη δικαιοδοσία του πατριαρχείου Μόσχας πριν από την έναρξη του πολέμου, σύμφωνα με τον Τσάπνιν. Τώρα πολλοί επιζητούν πλέον τη ρήξη.
Δημοσκόπηση που διενεργήθηκε μόλις δύο εβδομάδες από την έναρξη του πολέμου του Πούτιν έδειξε ότι πάνω από τους μισούς πιστούς ενοριών που υπάγονταν στο Πατριαρχείο της Μόσχας θέλουν τώρα οι εκκλησίες τους να διακόψουν κάθε δεσμό με τον Κύριλλο. Πολλοί Ουκρανοί κληρικοί έχουν σταματήσει να μνημονεύουν τον Πατριάρχη της Μόσχας και, σύμφωνα με τον Τσάπνιν, χιλιάδες ενορίες έχουν ξεφύγει πλέον de facto από τη σφαίρα επιρροής της Μόσχας, ενώ μεγάλος αριθμός Ουκρανών κληρικών, που βρίσκονται επισήμως υπό τη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Μόσχας, έχουν ζητήσει να δικαστεί ο Κύριλλος από εκκλησιαστικό δικαστήριο επειδή ευλόγησε τον πόλεμο κατά της Ουκρανίας, υπογράφοντας μάλιστα επωνύμως σχετική αίτηση, που ξεκίνησε ο π. Αντρίι Πίντσουκ, εφημέριος μιας μικρής πόλης κοντά στο Ντνίπρο της Ουκρανίας.
