Οικουμενικό Πατριαρχείο: Η κίνηση ματ με την Εκκλησία των Σκοπίων και ο αιφνιδιασμός Μόσχας-Βελιγραδίου
Σιγή ασυρμάτου από το Πατριαρχείο Σερβίας και σπασμωδικές κινήσεις από τη Ρωσική Εκκλησία
Γιωργος Νοκος
Ως μία κίνηση υψηλής ακρίβειας περιγράφεται από εκκλησιαστικούς κύκλους η απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου να επαναφέρει στην κανονικότητα την Εκκλησία των Σκοπίων, δίνοντας διέξοδο σε μία σοβούσα κρίση στη γειτονική χώρα.
Η ακρίβεια της εν λόγω απόφασης αποκτά πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα από τη στιγμή που εξουδετερώνει τα σχέδια που υπήρχαν από το Πατριαρχείο Μόσχας το οποίο βρίσκεται στον ίδιο άξονα με το Πατριαρχείο Σερβίας στην ευαίσθητη περιοχή των Βαλκανίων.
Όπως είχε γράψει το parapolitika.gr από τις αρχές Απριλίου, υπήρχαν σκέψεις στο Βελιγράδι να γίνει αναγνώριση της «Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας - Αρχιεπισκοπής Αχριδών» και παράκαμψη του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Η πληροφορία επιβεβαιώθηκε από τον Σέρβο Επίσκοπο Φώτιο ο οποίος σε κήρυγμά του αποκάλυψε συνάντηση στην πόλη Νις μεταξύ της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και της Εκκλησίας των Σκοπίων. «Η Εκκλησία στη Βόρεια Μακεδονία θα επιστρέψει στην κανονική ενότητα με τη Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία στη φετινή σύνοδο του Κοινοβουλίου στο Βελιγράδι τον Μάιο, και επομένως στην κανονική ενότητα με όλες τις τοπικές ορθόδοξες εκκλησίες» ανέφερε στο κήρυγμά του ο Σέρβος Επίσκοπος.
Η απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου ουσιαστικά πρόλαβε τις εξελίξεις αιφνιδιάζοντας Μόσχα και Βελιγράδι.
Το Πατριαρχείο Σερβίας τηρεί σιγή ασυρμάτου από την ώρα που βγήκε στη δημοσιότητα το ανακοινωθέν της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου για την Αρχιεπισκοπή Αχρίδας παρόλο που είναι το μόνο άμεσα εμπλεκόμενο σε αντίθεση με τη Ρωσική Εκκλησία, η οποία αντέδρασε χωρίς να έχει εμφανή εμπλοκή.
Η πρώτη αντίδραση από το Πατριαρχείο Μόσχας ήρθε από τον γραμματέα του Τμήματος Εξωτερικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας, Πρωθιερέα Ιγκορ Γιακιμτσούκ ο οποίος ανέφερε: «Η θέση της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησία, πάνω απ’ όλα, θα λάβει υπόψη την προσέγγιση αυτού του προβλήματος της Σερβικής Εκκλησίας, στην οποία συνεχίζουμε να αναγνωρίζουμε αποκλειστικά κανονικά δικαιώματα στη Βόρεια Μακεδονία».
Η πιο επίσημη τοποθέτηση από τη Ρωσία ήρθε από τον αναπληρωτής πρόεδρο του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας Πρωθιερέα Νικολάι Μπαλασόφ ο οποίος σημείωσε: «Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, όπως και στην περίπτωση της Ουκρανίας, διακρίθηκε για άλλη μια φορά ως ο μόνος και αυτοαποκαλούμενος διαιτητής σε ολόκληρο τον Ορθόδοξο κόσμο, ο μοναδικός και αδιαμφισβήτητος διαιτητής για όλα τα εκκλησιαστικά ζητήματα, έκανε μια ωμή αντικανονική και πολιτικά υποκινούμενη παρέμβαση. Ωστόσο, νόμιμη απόφαση για το καθεστώς της Ορθόδοξης Εκκλησίας στη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας μπορεί να ληφθεί μόνο από το Σερβικό Πατριαρχείο, μέσω του Ιεραρχικού Συμβουλίου του. Οποιαδήποτε απόφαση ληφθεί χωρίς τη συμμετοχή της αυτοκέφαλης Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας δεν θα αναγνωριστεί από τη Ρωσία. Ελπίζω ότι οι άλλες ορθόδοξες εκκλησίες δεν θα το αναγνωρίσουν».
Κοινό σημείο και των δύο τοποθετήσεων είναι ότι βάζει στην εξίσωση το Πατριαρχείο Σερβίας, το οποίο είναι ούτως ή άλλως το μεγαλύτερο κομμάτι της λύσης από τη στιγμή που στη δεύτερη παράγραφο του ανακοινωθέντος του Οικουμενικού Πατριαρχείου καθίσταται σαφής ο ρόλος του Πατριαρχείου Σερβίας. Χαρακτηριστικά αναφέρεται: «Ἐπαφίησιν εἰς τήν Ἁγιωτάτην Ἐκκλησίαν τῆς Σερβίας τήν ρύθμισιν τῶν μεταξύ αὐτῆς καί τῆς ἐν Βορείῳ Μακεδονίᾳ Ἐκκλησίας διοικητικῶν θεμάτων, ἐν τῷ πλαισίῳ ἀσφαλῶς τῆς ἱεροκανονικῆς τάξεως καί ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως».
Η ακρίβεια της εν λόγω απόφασης αποκτά πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα από τη στιγμή που εξουδετερώνει τα σχέδια που υπήρχαν από το Πατριαρχείο Μόσχας το οποίο βρίσκεται στον ίδιο άξονα με το Πατριαρχείο Σερβίας στην ευαίσθητη περιοχή των Βαλκανίων.
Όπως είχε γράψει το parapolitika.gr από τις αρχές Απριλίου, υπήρχαν σκέψεις στο Βελιγράδι να γίνει αναγνώριση της «Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας - Αρχιεπισκοπής Αχριδών» και παράκαμψη του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Η πληροφορία επιβεβαιώθηκε από τον Σέρβο Επίσκοπο Φώτιο ο οποίος σε κήρυγμά του αποκάλυψε συνάντηση στην πόλη Νις μεταξύ της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και της Εκκλησίας των Σκοπίων. «Η Εκκλησία στη Βόρεια Μακεδονία θα επιστρέψει στην κανονική ενότητα με τη Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία στη φετινή σύνοδο του Κοινοβουλίου στο Βελιγράδι τον Μάιο, και επομένως στην κανονική ενότητα με όλες τις τοπικές ορθόδοξες εκκλησίες» ανέφερε στο κήρυγμά του ο Σέρβος Επίσκοπος.
Η απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου ουσιαστικά πρόλαβε τις εξελίξεις αιφνιδιάζοντας Μόσχα και Βελιγράδι.
Πατριαρχείο Μόσχας και Πατριαρχείο Σερβίας
Το Πατριαρχείο Σερβίας τηρεί σιγή ασυρμάτου από την ώρα που βγήκε στη δημοσιότητα το ανακοινωθέν της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου για την Αρχιεπισκοπή Αχρίδας παρόλο που είναι το μόνο άμεσα εμπλεκόμενο σε αντίθεση με τη Ρωσική Εκκλησία, η οποία αντέδρασε χωρίς να έχει εμφανή εμπλοκή.
Η πρώτη αντίδραση από το Πατριαρχείο Μόσχας ήρθε από τον γραμματέα του Τμήματος Εξωτερικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας, Πρωθιερέα Ιγκορ Γιακιμτσούκ ο οποίος ανέφερε: «Η θέση της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησία, πάνω απ’ όλα, θα λάβει υπόψη την προσέγγιση αυτού του προβλήματος της Σερβικής Εκκλησίας, στην οποία συνεχίζουμε να αναγνωρίζουμε αποκλειστικά κανονικά δικαιώματα στη Βόρεια Μακεδονία».
Η πιο επίσημη τοποθέτηση από τη Ρωσία ήρθε από τον αναπληρωτής πρόεδρο του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας Πρωθιερέα Νικολάι Μπαλασόφ ο οποίος σημείωσε: «Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, όπως και στην περίπτωση της Ουκρανίας, διακρίθηκε για άλλη μια φορά ως ο μόνος και αυτοαποκαλούμενος διαιτητής σε ολόκληρο τον Ορθόδοξο κόσμο, ο μοναδικός και αδιαμφισβήτητος διαιτητής για όλα τα εκκλησιαστικά ζητήματα, έκανε μια ωμή αντικανονική και πολιτικά υποκινούμενη παρέμβαση. Ωστόσο, νόμιμη απόφαση για το καθεστώς της Ορθόδοξης Εκκλησίας στη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας μπορεί να ληφθεί μόνο από το Σερβικό Πατριαρχείο, μέσω του Ιεραρχικού Συμβουλίου του. Οποιαδήποτε απόφαση ληφθεί χωρίς τη συμμετοχή της αυτοκέφαλης Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας δεν θα αναγνωριστεί από τη Ρωσία. Ελπίζω ότι οι άλλες ορθόδοξες εκκλησίες δεν θα το αναγνωρίσουν».
Κοινό σημείο και των δύο τοποθετήσεων είναι ότι βάζει στην εξίσωση το Πατριαρχείο Σερβίας, το οποίο είναι ούτως ή άλλως το μεγαλύτερο κομμάτι της λύσης από τη στιγμή που στη δεύτερη παράγραφο του ανακοινωθέντος του Οικουμενικού Πατριαρχείου καθίσταται σαφής ο ρόλος του Πατριαρχείου Σερβίας. Χαρακτηριστικά αναφέρεται: «Ἐπαφίησιν εἰς τήν Ἁγιωτάτην Ἐκκλησίαν τῆς Σερβίας τήν ρύθμισιν τῶν μεταξύ αὐτῆς καί τῆς ἐν Βορείῳ Μακεδονίᾳ Ἐκκλησίας διοικητικῶν θεμάτων, ἐν τῷ πλαισίῳ ἀσφαλῶς τῆς ἱεροκανονικῆς τάξεως καί ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως».
