Πόλεμος στην Ουκρανία: Φόβο για νέο Τσερνόμπιλ προκαλούν οι διαμάχες μεταξύ Ρώσων και Ουκρανών γύρω από το πυρηνικό εργοστάσιο της Ζαπορίζια
Αξιωµατούχοι από τη Μόσχα δήλωσαν πως ένα ραδιενεργό σύννεφο µπορεί να εξαπλωθεί σε γειτονικές χώρες
Ιωαννης Δουκας
Λίγες χώρες κατανοούν τους κινδύνους ενός πυρηνικού ατυχήµατος τόσο έντονα όσο η Ουκρανία. Οι µνήµες του ατυχήµατος του Τσερνόµπιλ δεν έχουν σβηστεί.
Καθώς οι βοµβαρδισµοί εντείνονται γύρω από το µεγαλύτερο πυρηνικό εργοστάσιο της Ευρώπης, στην επαρχία Ζαπορίζια στη Νοτιοανατολική Ουκρανία, η χώρα αντιµετωπίζει τον κίνδυνο µιας πιθανής καταστροφής.
Οι ρωσικές Ενοπλες ∆υνάµεις, που έχουν καταλάβει το εργοστάσιο, ισχυρίζονται ότι η Ουκρανία σχεδιάζει να το βοµβαρδίσει και να κατηγορήσει τη Μόσχα.
Στις 19 Αυγούστου, ο αρχηγός Ασφαλείας της Ρωσίας, Νικολάι Πατρούσεφ, είπε ότι η ευθύνη για οποιαδήποτε µελλοντική καταστροφή θα βαρύνει την «Ουάσινγκτον, το Λονδίνο και τους συνεργούς τους».
Ο καθένας ισχυρίζεται ότι ο άλλος σχεδιάζει µια πρόκληση. Ρώσοι αξιωµατούχοι δήλωσαν πως ένα ραδιενεργό σύννεφο µπορεί να εξαπλωθεί από το εργοστάσιο στην Ουκρανία και σε γειτονικές χώρες, συµπεριλαµβανοµένων της Ουγγαρίας, της Πολωνίας και της Σλοβακίας.
Το εργοστάσιο της Ζαπορίζια χτίστηκε τη δεκαετία του 1980 και είναι σχετικά µοντέρνο. Το κτίριο έχει πάχος 1,75 µ., από βαρύ οπλισµένο σκυρόδεµα, µε ειδικές προδιαγραφές για να αντέχει σε σεισµούς.
Μεγάλο µέρος της ανησυχίας των ειδικών αφορά την περίπτωση που το εργοστάσιο δεχτεί πυρά από βλήµατα πυροβολικού ή ρουκέτες. Η Ουκρανία κατηγορεί τις ρωσικές δυνάµεις ότι το χρησιµοποιούν ως ασπίδα. Η Ρωσία το αρνείται.
Ένας δυνητικά σοβαρότερος κίνδυνος θα µπορούσε να προκύψει εάν χανόταν η παροχή ρεύµατος στους πυρηνικούς αντιδραστήρες και στις εφεδρικές γεννήτριες και οδηγούσε σε απώλεια ψυκτικού. Χωρίς ηλεκτρική ενέργεια για την τροφοδοσία των αντλιών γύρω από τον θερµό πυρήνα του αντιδραστήρα, το καύσιµο θα άρχιζε να λιώνει.
Ο υποστράτηγος Igor Kirillov, ο οποίος ηγείται του Σώµατος Πυρηνικής Προστασίας της Ρωσίας, είπε ότι τα συστήµατα υποστήριξης του εργοστασίου είχαν ήδη καταστραφεί από βοµβαρδισµούς και αυτό το είδος βλάβης της αντλίας και της γεννήτριας θα µπορούσε να οδηγήσει σε υπερθέρµανση του πυρήνα του αντιδραστήρα και στην καταστροφή των εγκαταστάσεων του εργοστασίου. «Αυτό θα µπορούσε να οδηγήσει σε απελευθέρωση ραδιενέργειας µε απρόβλεπτες συνέπειες», ανέφερε. Η Αρχή Ατοµικής Ενέργειας του ΟΗΕ προειδοποιεί για «πολύ πραγµατικό κίνδυνο πυρηνικής καταστροφής» και ζήτησε να επιτραπεί η πρόσβαση στην τοποθεσία το συντοµότερο δυνατό.
Ο γενικός γραµµατέας του ΟΗΕ κάλεσε τη Ρωσία να αποσύρει τα στρατεύµατά της και να αποστρατικοποιήσει την περιοχή µε µια «ασφαλή περίµετρο». Η Ρωσία αρνήθηκε, υποστηρίζοντας ότι αυτό θα έκανε το εργοστάσιο πιο ευάλωτο. Η πυρηνική υπηρεσία της Ουκρανίας αναφέρει ότι τρεις από τις τέσσερις γραµµές µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας που συνδέουν το εργοστάσιο µε την Ουκρανία έχουν ήδη καταστραφεί από πυραύλους. Εάν σπάσει και η τελευταία πηγή ενέργειας, ο Οργανισµός πιστεύει ότι το πυρηνικό καύσιµο θα αρχίσει να λιώνει, «µε αποτέλεσµα την απελευθέρωση ραδιενεργών ουσιών στο περιβάλλον», και οι γεννήτριες ντίζελ δεν θα δώσουν µακροπρόθεσµη λύση. Αυτό σηµαίνει ότι, παρόλο που τα ραδιενεργά προϊόντα συνεχίζουν να είναι ραδιενεργά, η λεγόµενη «θερµότητα αποσύνθεσης» έπειτα από µια διακοπή λειτουργίας διασπάται εκθετικά µε τον χρόνο.
«Υπό την προϋπόθεση ότι οι γεννήτριες ντίζελ είναι σε καλή κατάσταση, ακόµα κι αν έχασαν ηλεκτρική ενέργεια από το δίκτυο, θα πρέπει να µπορούν να ψύχουν τον αντιδραστήρα», όπως αναφέρεται. Ενας άλλος σηµαντικός φόβος για την ασφάλεια θα µπορούσε να προέλθει από τα αναλωµένα καύσιµα στη Ζαπορίζια. Μόλις τελειώσει το καύσιµο, τα απόβλητα ψύχονται σε δεξαµενές αναλωµένου καυσίµου και στη συνέχεια µεταφέρονται σε ξηρό βαρέλι.
«Εάν αυτά καταστραφούν, θα υπάρξει έκλυση ραδιενέργειας», λέει η C. Corkhill, µέλος της ∆ιεθνούς Επιτροπής Πυρηνικής Ενέργειας. ΣΤΟ TOP 10 Αξίζει να σηµειωθεί ότι ο πυρηνικός σταθµός ηλεκτροπαραγωγής της Ζαπορίζια στη Νοτιοανατολική Ουκρανία είναι ο µεγαλύτερος πυρηνικός σταθµός στην Ευρώπη και µεταξύ των 10 µεγαλύτερων στον κόσµο. Χτίστηκε από τη Σοβιετική Ενωση κοντά στην πόλη Enerhodar, στη νότια ακτή της δεξαµενής Kakhovka στον ποταµό ∆νείπερο.
Το εργοστάσιο διαθέτει έξι πυρηνικούς αντιδραστήρες νερού (PWR) µε συνολική ισχύ εξόδου 5.700 MWe. Το εργοστάσιο παράγει σχεδόν το ήµισυ της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας που προέρχεται από πυρηνική ενέργεια και περισσότερο από το ένα πέµπτο της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται στην Ουκρανία.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» στις 27/08/2022
Καθώς οι βοµβαρδισµοί εντείνονται γύρω από το µεγαλύτερο πυρηνικό εργοστάσιο της Ευρώπης, στην επαρχία Ζαπορίζια στη Νοτιοανατολική Ουκρανία, η χώρα αντιµετωπίζει τον κίνδυνο µιας πιθανής καταστροφής.
Οι ρωσικές Ενοπλες ∆υνάµεις, που έχουν καταλάβει το εργοστάσιο, ισχυρίζονται ότι η Ουκρανία σχεδιάζει να το βοµβαρδίσει και να κατηγορήσει τη Μόσχα.
Στις 19 Αυγούστου, ο αρχηγός Ασφαλείας της Ρωσίας, Νικολάι Πατρούσεφ, είπε ότι η ευθύνη για οποιαδήποτε µελλοντική καταστροφή θα βαρύνει την «Ουάσινγκτον, το Λονδίνο και τους συνεργούς τους».
Ο καθένας ισχυρίζεται ότι ο άλλος σχεδιάζει µια πρόκληση. Ρώσοι αξιωµατούχοι δήλωσαν πως ένα ραδιενεργό σύννεφο µπορεί να εξαπλωθεί από το εργοστάσιο στην Ουκρανία και σε γειτονικές χώρες, συµπεριλαµβανοµένων της Ουγγαρίας, της Πολωνίας και της Σλοβακίας.
Το εργοστάσιο της Ζαπορίζια χτίστηκε τη δεκαετία του 1980 και είναι σχετικά µοντέρνο. Το κτίριο έχει πάχος 1,75 µ., από βαρύ οπλισµένο σκυρόδεµα, µε ειδικές προδιαγραφές για να αντέχει σε σεισµούς.
Μεγάλο µέρος της ανησυχίας των ειδικών αφορά την περίπτωση που το εργοστάσιο δεχτεί πυρά από βλήµατα πυροβολικού ή ρουκέτες. Η Ουκρανία κατηγορεί τις ρωσικές δυνάµεις ότι το χρησιµοποιούν ως ασπίδα. Η Ρωσία το αρνείται.
Ένας δυνητικά σοβαρότερος κίνδυνος θα µπορούσε να προκύψει εάν χανόταν η παροχή ρεύµατος στους πυρηνικούς αντιδραστήρες και στις εφεδρικές γεννήτριες και οδηγούσε σε απώλεια ψυκτικού. Χωρίς ηλεκτρική ενέργεια για την τροφοδοσία των αντλιών γύρω από τον θερµό πυρήνα του αντιδραστήρα, το καύσιµο θα άρχιζε να λιώνει.
Ο υποστράτηγος Igor Kirillov, ο οποίος ηγείται του Σώµατος Πυρηνικής Προστασίας της Ρωσίας, είπε ότι τα συστήµατα υποστήριξης του εργοστασίου είχαν ήδη καταστραφεί από βοµβαρδισµούς και αυτό το είδος βλάβης της αντλίας και της γεννήτριας θα µπορούσε να οδηγήσει σε υπερθέρµανση του πυρήνα του αντιδραστήρα και στην καταστροφή των εγκαταστάσεων του εργοστασίου. «Αυτό θα µπορούσε να οδηγήσει σε απελευθέρωση ραδιενέργειας µε απρόβλεπτες συνέπειες», ανέφερε. Η Αρχή Ατοµικής Ενέργειας του ΟΗΕ προειδοποιεί για «πολύ πραγµατικό κίνδυνο πυρηνικής καταστροφής» και ζήτησε να επιτραπεί η πρόσβαση στην τοποθεσία το συντοµότερο δυνατό.
Ο γενικός γραµµατέας του ΟΗΕ κάλεσε τη Ρωσία να αποσύρει τα στρατεύµατά της και να αποστρατικοποιήσει την περιοχή µε µια «ασφαλή περίµετρο». Η Ρωσία αρνήθηκε, υποστηρίζοντας ότι αυτό θα έκανε το εργοστάσιο πιο ευάλωτο. Η πυρηνική υπηρεσία της Ουκρανίας αναφέρει ότι τρεις από τις τέσσερις γραµµές µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας που συνδέουν το εργοστάσιο µε την Ουκρανία έχουν ήδη καταστραφεί από πυραύλους. Εάν σπάσει και η τελευταία πηγή ενέργειας, ο Οργανισµός πιστεύει ότι το πυρηνικό καύσιµο θα αρχίσει να λιώνει, «µε αποτέλεσµα την απελευθέρωση ραδιενεργών ουσιών στο περιβάλλον», και οι γεννήτριες ντίζελ δεν θα δώσουν µακροπρόθεσµη λύση. Αυτό σηµαίνει ότι, παρόλο που τα ραδιενεργά προϊόντα συνεχίζουν να είναι ραδιενεργά, η λεγόµενη «θερµότητα αποσύνθεσης» έπειτα από µια διακοπή λειτουργίας διασπάται εκθετικά µε τον χρόνο.
«Υπό την προϋπόθεση ότι οι γεννήτριες ντίζελ είναι σε καλή κατάσταση, ακόµα κι αν έχασαν ηλεκτρική ενέργεια από το δίκτυο, θα πρέπει να µπορούν να ψύχουν τον αντιδραστήρα», όπως αναφέρεται. Ενας άλλος σηµαντικός φόβος για την ασφάλεια θα µπορούσε να προέλθει από τα αναλωµένα καύσιµα στη Ζαπορίζια. Μόλις τελειώσει το καύσιµο, τα απόβλητα ψύχονται σε δεξαµενές αναλωµένου καυσίµου και στη συνέχεια µεταφέρονται σε ξηρό βαρέλι.
«Εάν αυτά καταστραφούν, θα υπάρξει έκλυση ραδιενέργειας», λέει η C. Corkhill, µέλος της ∆ιεθνούς Επιτροπής Πυρηνικής Ενέργειας. ΣΤΟ TOP 10 Αξίζει να σηµειωθεί ότι ο πυρηνικός σταθµός ηλεκτροπαραγωγής της Ζαπορίζια στη Νοτιοανατολική Ουκρανία είναι ο µεγαλύτερος πυρηνικός σταθµός στην Ευρώπη και µεταξύ των 10 µεγαλύτερων στον κόσµο. Χτίστηκε από τη Σοβιετική Ενωση κοντά στην πόλη Enerhodar, στη νότια ακτή της δεξαµενής Kakhovka στον ποταµό ∆νείπερο.
Το εργοστάσιο διαθέτει έξι πυρηνικούς αντιδραστήρες νερού (PWR) µε συνολική ισχύ εξόδου 5.700 MWe. Το εργοστάσιο παράγει σχεδόν το ήµισυ της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας που προέρχεται από πυρηνική ενέργεια και περισσότερο από το ένα πέµπτο της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται στην Ουκρανία.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» στις 27/08/2022
