Φαίνεται πως κρατούν καλά οι δεσμοί που συνδέουν τους παράγοντες της γερμανικής πολιτικής ζωής και του κρατικού μηχανισμού με τη Ρωσία. Πριν από μερικές ημέρες, η Γερμανίδα υπουργός Εσωτερικών, Νάνσι Φέζερ, αποφάσισε την απομάκρυνση του προέδρου της ομοσπονδιακής υπηρεσίας που είναι υπεύθυνη για την κυβερνοασφάλεια (BSI), Αρνε Σένμπομ.

Ο τελευταίος είναι από τους ιδρυτές της οργάνωσης «Κυβερνοασφάλεια - Γερμανία», μεταξύ των μελών της οποίας είναι η Protelion, πρώην Infotecs GmbH, θυγατρική ρωσικής εταιρείας, με επικεφαλής πρώην στέλεχος της KGB. Μπορεί ο Γερμανός καγκελάριος, Ολαφ Σολτς, να έχει αποστασιοποιηθεί από τη φιλορωσική πολιτική των προκατόχων του αξιώματος, με πρώτη την Αγκελα Μέρκελ, βάζοντας στην κατάψυξη εδώ και μήνες τον αγωγό Nord Stream 2 και αλλάζοντας το γερμανικό αμυντικό δόγμα (ενισχύοντας τους εξοπλισμούς), όμως οι σχέσεις πολιτικής και οικονομικής εξουσίας της Γερμανίας με τις αντίστοιχες ρωσικές ελίτ μετρούν δεκαετίες.

Και παρά τη μεταστροφή της γερμανικής κοινής γνώμης, που βιώνει πλέον τις οικονομικές επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης, η αλλαγή δεν γίνεται εν μια νυκτί.

Το δόγμα

Οι άνθρωποι που λειτούργησαν φιλικά προς τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν, είτε πιστεύοντας γνήσια πως οι εμπορικοί δεσμοί μπορούν να μεταμορφώσουν το αυταρχικό ρωσικό καθεστώς (το λεγόμενο δόγμα «Wandel durch Handel»), είτε υπηρετώντας ξεκάθαρα οικεία και αλλότρια οικονομικά συμφέροντα, έχουν μάλιστα αποκτήσει και όνομα στη Γερμανία: «Putin-Versteher» (οι άνθρωποι που καταλαβαίνουν τον Πούτιν») ή, πιο ωμά, «Putin-Streichler» (αυτοί που χαϊδεύουν τον Πούτιν).

Το «Politico» έχει συντάξει μια λίστα με τις σημαντικότερες φιλοπουτινικές προσωπικότητες της χώρας, περιλαμβάνοντας μεταξύ άλλων τον 93χρονο φιλόσοφο Γιούργκεν Χάμπερμας, ο οποίος δηλώνει ότι εξαπατήθηκε πιστεύοντας ότι η Γερμανία καλώς δεν εξόπλιζε την Ουκρανία. Στη λίστα περιλαμβάνονται και άλλοι πολλοί. Ο εκπρόσωπος της Αριστεράς (Die Linke), Ματίας Χον, όπως και η πρώην επικεφαλής του κόμματος, Σάρα Βάγκενκνεχτ, που παραδέχθηκε πως έκανε λάθος να επιμένει ότι η Ρωσία δεν σχεδίαζε να εισβάλει στην Ουκρανία.

«Εξαπατήθηκα»

Ο Στέφαν Πότσκα του ακροδεξιού AfD παραδέχθηκε πως «εξαπατήθηκε βαθιά» από τον Πούτιν, ενώ στις 20 Σεπτεμβρίου ακόμη πέντε μέλη του AfD ταξίδεψαν στην προσαρτημένη από τη Ρωσία Ανατολική Ουκρανία, σε ένα ταξίδι προπαγάνδας, όπως τους κατηγόρησαν.

Ακολουθεί η λίστα με τους πιο σημαντικούς ανθρώπους που, σε βάθος χρόνου, διαμόρφωσαν την πολιτική προσέγγισης με τον πρόεδρο Πούτιν:

Γκέρχαρντ Σρέντερ

Γνωστός ως ο «πιο σημαντικός ολιγάρχης του Πούτιν», όπως τον είχε χαρακτηρίσει η «Wall Street Journal», ο Γερμανός πρώην καγκελάριος έπαιξε (και έχασε, τουλάχιστον όσον αφορά την υστεροφημία του) την πολιτική του παρακαταθήκη στο όνομα των μπίζνες. Ο πολιτικός που έβαλε τις βάσεις για τον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream πριν καλά-καλά ολοκληρώσει τη θητεία του το 2005 ξεκίνησε μια λαμπρή καριέρα στον ρωσικό ενεργειακό τομέα. Σήμερα είναι πρόεδρος των μετόχων της εταιρείας του Nord Stream, που ολοκληρώθηκε τελικά επί των ημερών της Μέρκελ, και πρόεδρος του Δ.Σ. της Rosneft PJSC, του κρατικού ρωσικού πετρελαϊκού γίγαντα. Οχι μόνο δεν έχει επιδείξει μεταμέλεια, αλλά και ανέλαβε ειρηνευτική μεσολάβηση.



Αγκελα Μέρκελ

Η Γερμανίδα καγκελάριος από το 2005 έως το 2021 θεωρείται ένα από τα πρόσωπα-κλειδιά πίσω από την απόφαση του ΝΑΤΟ στη Σύνοδο του Βουκουρεστίου το 2008 να μην προσφέρει καθεστώς υποψήφιου μέλους στην Ουκρανία. Παρά τη ρωσική εισβολή στη Γεωργία, την προσάρτηση της Κριμαίας και τον εμφύλιο πόλεμο στο Ντονμπάς, θεωρούσε ότι ο δρόμος του διαλόγου παραμένει ο καταλληλότερος και, το 2015, έδωσε το πράσινο φως για τον αγωγό Nord Stream 2. Η Μέρκελ έχει δηλώσει πως «υποστηρίζει τις αποφάσεις της σε σχέση με τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι το 2008», εκφράζοντας στήριξη «στις προσπάθειες να μπει ένα τέλος στη βαρβαρότητα της Ρωσίας».



Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ

Δεν είναι τυχαίο ότι η Ουκρανία δεν δέχθηκε την επίσκεψη του Γερμανού προέδρου, Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ, και τη συνάντησή του με τον Ουκρανό πρόεδρο, Βολοντιμίρ Ζελένσκι, την άνοιξη. Πρώην επιτελάρχης του Σρέντερ, ο Σταϊνμάιερ είχε διατελέσει υπουργός Εξωτερικών της Αγκελα Μέρκελ. Στη διάρκεια αυτής της θητείας, είχε αναπτύξει το 2016 τη λεγόμενη «Φόρμουλα Σταϊνμάιερ», την πρόταση για εκλογές στις ουκρανικές περιοχές Λουγκάνσκ και Ντονέτσκ, υπό την επίβλεψη του ΟΟΣΑ - η οποία πάντως δεν προχώρησε. «Η επιμονή μου για τον Nord Stream 2 ήταν αναμφισβήτητα ένα λάθος», παραδέχθηκε πρόσφατα. «Δεν πίστευα ότι ο Πούτιν θα εναγκαλιζόταν την πλήρη καταστροφή της Ρωσίας για χάρη της αυτοκρατορικής του τρέλας».



Βόλφγκανγκ Iσινγκερ

Ο άνθρωπος που έχει χαρακτηριστεί ως «ο πιο καλά δικτυωμένος πρώην διπλωμάτης της Γερμανίας» ήταν αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών το διάστημα 1998- 2001 και πρέσβης στις ΗΠΑ από το 2001 έως το 2006. Στη συνέχεια, υπήρξε παγκόσμιος επικεφαλής των σχέσεων με τις κυβερνήσεις στην Allianz έως το 2014 και μέλος στο Διοικητικό Συμβούλιο του Ερευνητικού Ινστιτούτου της Στοκχόλμης για τη Διεθνή Ειρήνη, ενώ το 2008 ανέλαβε τα ηνία της Διάσκεψης του Μονάχου για την Ασφάλεια από τον Τέλτσικ. Επί των ημερών του, ο CEO της ρωσικής Sberbank, Χέρμαν Γκρεφ, έγινε μέλος του Δ.Σ. Το 2018 προσφώνησε «αγαπητό Σεργκέι» τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών, καλωσορίζοντάς τον στη διοργάνωση.



Ost-Ausschuss

Η βασική γερμανική επιχειρηματική πλατφόρμα για την προσέγγιση της ρωσικής αγοράς υπήρξε η Ost-Ausschuss, η λεγόμενη «Ανατολική Επιτροπή» ή «Επιτροπή Ανατολικής Ευρώπης», η οποία από πριν -αλλά κυρίως μετά- την Πτώση του Τείχους εργαζόταν επάνω στο χτίσιμο εμπορικών δεσμών με όλο το ανατολικό μπλοκ και ειδικά με τη Ρωσία. Κάθε χρόνο -είτε στην εξοχική κατοικία του Πούτιν στο Σότσι είτε στο Κρεμλίνο- προγραμματιζόταν ετήσια συνάντηση με τον Ρώσο πρόεδρο όλων των ισχυρότερων CEOs των γερμανικών επιχειρήσεων, από τη Siemens και τη Henkel έως την BMW και τη Mercedes. Φέτος, η συνάντηση που θα γινόταν μέσω βιντεοκλήσης ακυρώθηκε από τη Ρωσία, καθώς προετοιμαζόταν η εισβολή στην Ουκρανία.



Ματίας Πλάτσεκ

Ο πρώην πρωθυπουργός του κρατιδίου του Βρανδεμβούργου της Γερμανίας και πρώην ηγέτης των Σοσιαλδημοκρατών, Ματίας Πλάτσεκ, γεννημένος και μεγαλωμένος στην πρώην Ανατολική Γερμανία, αποτέλεσε σε βάθος χρόνου το πρόσωπο που προέβαλε όσο λίγοι την ανάγκη προσέγγισης με τη Ρωσία. Συχνά σε τηλεσυζητήσεις επιχειρηματολογούσε πως η Μόσχα είναι παρεξηγημένη, ενώ στο βιβλίο του το 2020 «Χρειαζόμαστε μια νέα Ανατολική Πολιτική» (Ostpolitik) υποστήριξε πως η Κριμαία πρέπει να αναγνωριστεί διεθνώς ως ρωσικό έδαφος, μια θέση την οποία αργότερα αναθεώρησε. Μία ημέρα μετά την εισβολή στην Ουκρανία, παραδέχθηκε πως είχε κάνει λάθος και παραιτήθηκε από την προεδρία του Γερμανο-Ρωσικού Φόρουμ, που είχε στόχο τη διμερή προσέγγιση.



Τζο Κέζερ

O CEO του κολοσσού της Siemens μεταξύ 2013-2021 θεωρείται από τους επιχειρηματίες με τη μεγαλύτερη ευθύνη για την άσκηση πίεσης στους Γερμανούς πολιτικούς για μια φιλορωσική πολιτική. Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, αρνήθηκε να ακυρώσει συνάντηση με τον Πούτιν, λέγοντας πως δεν θα επιτρέψει «προσωρινές αναταράξεις να επηρεάσουν υπερβολικά τα μακροπρόθεσμα σχέδιά μας». Αργότερα απολογήθηκε υποστηρίζοντας πως ο Πούτιν τον ξεγέλασε. Είναι πρόεδρος του γνωμοδοτικού συμβουλίου της Διάσκεψης του Μονάχου για την Ασφάλεια, μέλη της οποίας είναι οι βετεράνοι της Ανατολικής Επιτροπής, ο πρώην πρόεδρος της Deutsche Bank, Πολ Αχλάιτνερ, o δ.σ. της Allianz, Ολιβερ Μπάτε, ο Βόλφγκανγκ Ράιτζλε της Linde, αλλά και ο Χέρμαν Γκρεφ της Sberbank.



Βόλφγκανγκ Ράιτζλε

Ο Βόλφγκανγκ Ράιτζλε, επί μακρόν ισχυρός άνθρωπος του βιομηχανικού γίγαντα φυσικού αερίου Linde Group και πρώην στέλεχος της BMW, θεωρείται πως είναι ένας ακόμη από τους πρωτεργάτες της επιχειρηματικής προσέγγισης με τη Ρωσία. Και ένας από τους πιο κοντινούς προς τη ρωσική κυβέρνηση επιχειρηματίες της Γερμανίας. Αποχώρησε από την εταιρεία τον Μάρτιο, είχε όμως προλάβει να υπογράψει συμφωνία-μαμούθ 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων με τη ρωσική Gazprom για έναν κολοσσιαίο σταθμό φυσικού αερίου κοντά στα ρωσικά σύνορα με την Εσθονία. Εχει δηλώσει ότι «ανησυχεί βαθιά για την ανθρωπιστική κρίση (ως αποτέλεσμα του πολέμου στην Ουκρανία)».



Χoρστ Τέλτσικ

Ο Χορστ Τέλτσικ, ως σύμβουλος του καγκελάριου Χέλμουτ Κολ, υπήρξε ένα από τα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν στη γερμανική επανένωση. Επικεφαλής τότε του Τμήματος Εξωτερικών και Ενδογερμανικών Σχέσεων στη Δυτικογερμανική Καγκελαρία, ηγήθηκε των διαπραγματεύσεων με την άλλη πλευρά, ενώ συμμετείχε σε σειρά επαφών με τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Εκείνη η εποχή φαίνεται πως άνοιξε τις οδούς της συνεννόησης με τη ρωσική πλευρά. Μετά τη θητεία του στη γερμανική κυβέρνηση, έγινε μέλος του Δ.Σ. της BMW και στη συνέχεια, το διάστημα 1999-2008, επικεφαλής της Διάσκεψης του Μονάχου για την Ασφάλεια, την οποία εξέλιξε σε παγκόσμιο φόρουμ. Για τον πρόεδρο Πούτιν είχε πει το 2019 πως είναι «γοητευτικός, εξωστρεφής και ανοιχτός».



Γκέοργκ Ρέστλε

Γνωστός ρεπόρτερ της γερμανικής δημόσιας τηλεόρασης και παρουσιαστής του ειδησεογραφικού μαγκαζίνο υψηλής τηλεθέασης «Monitor», υποστήριξε παλιότερα τη θέση -κοινή σε αρκετές χώρες, κυρίως στην Ανατολική Ευρώπη- πως η προς ανατολάς επέκταση του ΝΑΤΟ ευθύνεται για τη ρωσική εριστικότητα. Υπήρξε επικριτικός απέναντι στον πόλεμο, τον οποίο κάλυψε πρόσφατα από το Κίεβο, υποστηρίζοντας όμως πως η Δύση είναι εξίσου ένοχη με τον Πούτιν γι’ αυτές τις εξελίξεις. Δύο ημέρες πριν από την εισβολή στην Ουκρανία αναφέρθηκε στην άγνοια της Δύσης για τα αμυντικά συμφέροντα της Ρωσίας, τα ψέματα των ΗΠΑ στον πόλεμο του Ιράκ και στον πόλεμο στο Κόσοβο. Διευκρινίζοντας πάντως πως αυτά δεν δικαιολογούν τη ρωσική παράβαση του Διεθνούς Δικαίου.



Φρίντριχ Μερτς

Εκ πρώτης όψεως, ο Φρίντριχ Μερτς, ο νέος ηγέτης των Συντηρητικών (CDU) της Γερμανίας, δεν φαίνεται να έχει καμία σχέση με τη Ρωσία. Ο πολιτικός, που βρέθηκε στο τιμόνι του κόμματος τον Φεβρουάριο του 2022, μέχρι πρότινος θεωρείτο πως βρίσκεται σε αυτό που η Δύση σήμερα χαρακτηρίζει «λάθος πλευρά της Ιστορίας». Μόνο μετά τη δηλητηρίαση του Αλεξέι Ναβάλνι το 2020 άρχισε να αμφισβητεί το υπό κατασκευή πρότζεκτ του αγωγού Nord Stream 2, υποστηρίζοντας απλώς την επιβολή ενός μορατόριουμ. Πιο πρόσφατα, εξακολούθησε να αντίκειται στην αποπομπή της Ρωσίας από το διεθνές σύστημα πληρωμών SWIFT, θεωρώντας πάντως πως αυτό θα αποτελούσε μια «ατομική βόμβα» για τις χρηματοπιστωτικές αγορές.



Μανουέλα Σβέσιγκ

Η σοσιαλδημοκράτης πρώην υπουργός Οικογενειακών Υποθέσεων επί Μέρκελ, Μανουέλα Σβέσιγκ, έγινε πρωθυπουργός του κρατιδίου του Μεκλεμβούργου-Πομερανίας το 2017 και θεωρείτο «πολλά υποσχόμενη» για την ηγεσία του κόμματός της. Την πολιτική της διαδρομή ανέκοψε μια άλλη διαδρομή, αυτή του αγωγού Nord Stream 2, που έφτανε μέχρι το κρατίδιό της. Η Σβέσιγκ υπερασπίστηκε το έργο, δημιουργώντας μεταξύ άλλων μία ΜΚΟ χρηματοδοτούμενη από την Gazprom για να συμβάλλει στη χρηματοδότησή του, ενώ τασσόταν κατά της αμερικανικής πολιτικής, η οποία απειλούσε με κυρώσεις εταιρείες που συμμετείχαν στην κατασκευή του. Πρόσφατα δήλωσε πως η ΜΚΟ ήταν ένα λάθος και πως ο Πούτιν πρέπει να βρεθεί υπόλογος για την εισβολή στην Ουκρανία.



*Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά στις 15 Οκτωβρίου 2022.