Οι ιστορικοί του µέλλοντος θα ανατρέχουν αναµφίβολα στο 2022 ως τη χρονιά που επανέφερε τον πόλεµο στην Ευρώπη, ανατρέποντας διά παντός παγιωµένες µεταψυχροπολεµικές ισορροπίες δεκαετιών.

Ο πόλεµος «τίναξε στον αέρα» τον τρόπο µε τον οποίο η Ευρώπη, και ιδιαίτερα η κραταιά Γερµανία, διασφάλιζε τα ενεργειακά της αποθέµατα, επέτεινε τον πληθωρισµό, οδήγησε σε επανεφεύρεση του ρόλου του ΝΑΤΟ και αποκάλυψε το αυξανόµενο παγκόσµιο γεωστρατηγικό ρήγµα µεταξύ ∆ύσης και Ρωσίας-Κίνας, ενώ είδε την αναµενόµενη υποχώρηση της πανδηµίας COVID-19 σε όλο τον πλανήτη, πλην της Κίνας.

Όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ανατολική Ουκρανία, ο πλανήτης περίµενε µια επιχείρηση-αστραπή, αλλά η αντίσταση των ουκρανικών δυνάµεων ξεπέρασε τις προσδοκίες, αποτρέποντας επέλαση προς το Κίεβο.



Αναδίπλωση

Η Μόσχα αναδιπλώθηκε και κατέλαβε το Ντονµπάς, ενώ γεγονότα όπως ο βοµβαρδισµός του µαιευτηρίου στη Μαριούπολη και στις 16 Μαρτίου του περιφερειακού θεάτρου, που φιλοξενούσε 1.000 αµάχους, προκάλεσε παγκόσµια κατακραυγή, όπως και οι φόβοι για διαρροή στον πυρηνικό σταθµό του Τσερνόµπιλ. Τον Σεπτέµβριο, οι Ουκρανοί απελευθέρωσαν το Χάρκοβο και οι Ρώσοι υποχώρησαν από τη Χερσώνα.

Ο πόλεµος επί του εδάφους επέφερε και έναν ενεργειακό «πόλεµο», µε τη Ρωσία να επιδίδεται σε σειρά εκβιασµών γύρω από το κλείσιµο της στρόφιγγας του αγωγού Nord Stream 1, µετά και την απόφαση της Γερµανίας να µη βάλει ποτέ µπροστά τον Nord Stream 2. Η ροή του φυσικού αερίου εργαλειοποιήθηκε επανειληµµένα, µε τη Ρωσία να κλείνει τον Απρίλιο την παροχή στην Πολωνία και τη Βουλγαρία και τον Ιούνιο στην Ολλανδία και τη ∆ανία.

Εκρήξεις

Στις 26 Σεπτεµβρίου µια σειρά εκρήξεων στους αγωγούς αποδόθηκε σε δολιοφθορά. Η Ευρώπη αναζήτησε φυσικό αέριο από τις ΗΠΑ, µε το 65% του LNG της τελευταίας να διοχετεύεται πλέον στη «γηραιά ήπειρο», και επέβαλε κυρώσεις σε άνθρακα και πετρέλαιο από τη Ρωσία. Τα δεδοµένα άλλαξαν, όµως, διά παντός και για τις τιµές βασικών αγαθών και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Από τον στασιµοπληθωρισµό στα τέλη της δεκαετίας του ’70, ο κόσµος είχε περάσει πάνω από τέσσερις δεκαετίες σε περιβάλλον χαµηλού πληθωρισµού.

Χρόνια χαλαρής νοµισµατικής πολιτικής, σε συνδυασµό µε κρατικές δαπάνες την περίοδο της πανδηµίας αύξησαν τη ζήτηση, τη στιγµή που η διατάραξη των εφοδιαστικών αλυσίδων από την πανδηµία και τον πόλεµο εκτόξευσε τις τιµές από τα σιτηρά και τις ζωοτροφές έως το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο (δεδοµένης και της πολιτικής του ΟPΕC λόγω κινεζικού lockdown και µειωµένης ζήτησης).

Αύξηση επιτοκίων

Ο πληθωρισµός πυροδότησε αύξηση των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες, που προσπαθούν πλέον να αποφύγουν το φάσµα της ύφεσης, µε πολλές φτωχότερες χώρες να κινδυνεύουν ήδη µε κρίση χρέους. Σύµφωνα µε το Reuters, 7 στις 10 κορυφαίες τράπεζες αύξησαν τα επιτόκια τον ∆εκέµβριο. Σύµφωνα µε τον Aρχιµ Στάινερ, επικεφαλής του Παγκόσµιου Οργανισµού Ανάπτυξης του ΟΗΕ, «αυτήν τη στιγµή υπάρχουν 54 χώρες στον κατάλογό µας» (των χωρών δηλαδή που ενδέχεται να χρεοκοπήσουν). Από την άλλη, άλλαξαν τα δεδοµένα και για τη Βορειοατλαντική Συµµαχία. Με τον πόλεµο στην Ουκρανία, το ΝΑΤΟ (το οποίο ο Εµανουέλ Μακρόν είχε χαρακτηρίσει «εγκεφαλικά νεκρό» λίγους µήνες νωρίτερα) επανεφευρίσκει τον εαυτό του και τα ευρωπαϊκά µέλη του, µε πρώτη τη Γερµανία, αύξησαν τους εξοπλισµούς.



Στο ΝΑΤΟ

Η Σουηδία και η Φινλανδία ανακοίνωσαν αµφότερες την πρόθεσή τους να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ τον Μάιο και έγιναν δεκτές µε διαδικασίες εξπρές, αλλά η Τουρκία, δρώντας εκβιαστικά έναντι ανταλλαγµάτων, έχει µέχρι στιγµής αρνηθεί να επικυρώσει τα πρωτόκολλα προσχώρησης. Στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο αποδείχθηκε επίσης η διεύρυνση του χάσµατος µεταξύ ∆ύσης - Κίνας, µε το τελικό ανακοινωθέν να αναφέρεται για πρώτη φορά στις «προκλήσεις» της «χώρας του κόκκινου δράκου». Τον Αύγουστο, το ταξίδι της προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, Νάνσι Πελόζι, στην Ταϊβάν όξυνε την κρίση, µε τους αναλυτές να µιλούν για επικείµενη εισβολή της Κίνας.

Τον Αύγουστο, ο Τζο Μπάιντεν ενίσχυσε τους περιορισµούς στις εξαγωγές τεχνογνωσίας για τους ηµιαγωγούς, ωστόσο τον Νοέµβριο στη Σύνοδο G20 στην Ινδονησία ο Μπάιντεν και Σι υποσχέθηκαν να συνεργαστούν για περιορισµό των εντάσεων. Οµως, το πρόσωπο της Κίνας είχε ήδη γίνει πιο σκληρό.

Επανεκλογή

Στο Συνέδριο του Κ.Κ. της Κίνας τον Οκτώβριο, ο Σι Τζινπίνγκ διασφάλισε όχι µόνο την επανεκλογή, αλλά και τη διά βίου παραµονή του στην εξουσία. Ωστόσο, η αδυναµία χαλάρωσης της πολιτικής «µηδενικού COVID» πυροδότησε πρωτοφανείς µαζικές διαδηλώσεις τον Νοέµβριο. Τα µέτρα περιορισµού χαλάρωσαν, όµως τα κρούσµατα αυξάνονται, ενώ το πλήγµα στην κινεζική οικονοµία έχει ήδη συντελεστεί και η Παγκόσµια Τράπεζα αναθεωρεί προς τα κάτω τις προβλέψεις για την ανάπτυξη το 2023, στο φόντο και του φάσµατος της κατάρρευσης του υπερχρεωµένου κινεζικού γίγαντα του real estate Evergrande.



Ενδιάμεσες εκλογές

Από την άλλη, και ο Αµερικανός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, είδε τη δύναµη των ∆ηµοκρατικών να διατηρείται. Στις ενδιάµεσες εκλογές οι ψηφοφόροι δεν έφεραν τις αναµενόµενες ανατροπές στη Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία. Βασική αιτία θεωρήθηκε η αντίδραση µεγάλης µερίδας των ψηφοφόρων, γυναικών και νέων, στην ανατροπή της ιστορικής απόφασης «Ρόου εναντίον Ουέιντ» από το Ανώτατο ∆ικαστήριο των ΗΠΑ, που άνοιξε τον δρόµο για την απαγόρευση των αµβλώσεων σε πολλές πολιτείες.

Παραίτηση

Στην Ιταλία, η κυβέρνηση του Μάριο Ντράγκι παραιτήθηκε τον Ιούλιο, εγκαινιάζοντας µια πολιτική κρίση που τερµατίστηκε µε την ανάδειξη στην πρωθυπουργία της πρώτης ακροδεξιάς πρωθυπουργού στην Ευρώπη, της Τζόρτζια Μελόνι.



Στη Βρετανία, ο απόηχος του Brexit δεν λέει να κοπάσει. Τα κορονοπάρτι της Ντάουνινγκ Στριτ έριξαν τον πρωθυπουργό, Μπόρις Τζόνσον, τον Ιούλιο, όµως η διαδοχή του αποδείχθηκε πολυτάραχη. Η εκλεγµένη από τους Τόρις Λιζ Τρας άντεξε µόλις 45 ηµέρες στη εξουσία, διαγράφοντας τη συντοµότερη θητεία στη βρετανική ιστορία, εξαιτίας των επιλογών της φορολογικής πολιτικής του υπουργού Οικονοµικών, Κουάσι Κουάρτενγκ.

Αναταραχές

Ο Ρίσι Σούνακ έγινε ο πρώτος ινδικής καταγωγής πρωθυπουργός της Βρετανίας. Το 2022 άλλαξε, όµως, και το Ιράν. Η δολοφονία της 22χρονης, κουρδικής καταγωγής, Μαχσά Αµινί τον Σεπτέµβριο στα χέρια της διαβόητης «αστυνοµίας ηθών» του Ιράν πυροδότησε πρωτοφανείς διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα. Μέχρι τον ∆εκέµβριο οι ιρανικές Αρχές είχαν σκοτώσει έως και 450 διαδηλωτές, ενώ έγινε γνωστό πως το θρησκευτικό σώµα διαλύθηκε, για να ανακοινωθεί αργότερα πως απλά θα µετασχηµατιστεί.



Μουντιάλ

Τέλος, για πρώτη φορά διεξήχθη τον χειµώνα, και σε αραβική χώρα, το Μουντιάλ, στην Ντόχα του Κατάρ. Η διοργάνωση έλαβε χώρα στη σκιά ενός παγκόσµιου µποϊκοτάζ µετά τις αποκαλύψεις για µαζικούς θανάτους µεταναστών εργατών -εξαιτίας και αυτοκτονιών- από τις άθλιες συνθήκες εργασίας (6.500 αναφέρει ο «Guardian»).



Στον απόηχο του Μουντιάλ, η Ευρώπη βρέθηκε αντιµέτωπη µε τη βόµβα του «Qatar-gate», τις αποκαλύψεις περί χρηµατισµού ευρωβουλευτών από την Ντόχα, µε σκοπό τη θετική προβολή της διοργάνωσης, µε την αντιπρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου Εύα Καϊλή να βρίσκεται µεταξύ των βασικών εµπλεκοµένων.





*Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά στις 30 Δεκεμβρίου 2022.