Η Ruja Ignatova, με καταγωγή από τη Βουλγαρία, κατάφερε να πείσει όλη την επενδυτική κοινότητα για την αξία της νέα της επιχειρηματικής ιδέας, το OneCoin.

Οι επενδυτές πίστεψαν την αυτοαποκαλούμενη CryptoQueen, όταν τους είπε πως προσφέρει την τέλεια εναλλακτική στο Bitcoin.

Σύμφωνα με τις αρχές, το OneCoin, στην πραγματικότητα, ήταν ένα πυραμιδικό σχήμα και μία από τις μεγαλύτερες απάτες σε παγκόσμιο επίπεδο, αφού κατάφερε να απομυζήσει 4 δισεκατομμύρια δολάρια από αφελείς επενδυτές από όλο τον κόσμο.

Η Ignatova βρίσκεται στη λίστα του FBI με τους 10 πιο σημαντικούς καταζητούμενους του κόσμου, μαζί με δολοφόνους και μέλη συμμοριών. Αξίζει να σημειωθεί ότι αποτελεί και τη μόνη γυναίκα που βρίσκεται αυτή τη στιγμή στη λίστα. Από το 1950, όταν και θεσμοθετήθηκε αυτή η λίστα, μόνο 11 γυναίκες έχουν βρεθεί σε αυτή ανάμεσα σε 529 καταζητούμενους.

Οι παρουσιάσεις που έκανε το 2016 η Ignatova ήταν μπροστά σε χιλιάδες κόσμου, που την επευφημούσαν, όσο εκείνη τους πούλαγε φύκια για μεταξωτές κορδέλες ντυμένη με τις ακριβότερες τουαλέτες και διαμαντένια κοσμήματα.

Μία μέρα του Οκτωβρίου του 2017 ανέβηκε σε ένα αεροπλάνο στη Σόφια με προορισμό την Αθήνα και δεν την ξαναείδε ποτέ κανείς.

Πιστεύεται πως μπορεί να έχει κάνει πλαστικές για να μην είναι αναγνωρίσιμη και να κυκλοφορεί με διαφορετικό όνομα και στοιχεία. Κάποιοι λένε πως διέφυγε σε κάποια άλλη χώρα, άλλοι πως ίσως επέστρεψε στη Βουλγαρία. Τo FBI πιστεύει πως κυκλοφορεί με ένοπλη συνοδεία και πως εξαγοράζει την κάλυψή της, χρηματίζοντας φίλους, γνωστούς και γενικά όποιον μπορεί.

Ήξερε πως το OneCoin ήταν απάτη

Σύμφωνα με δικαστικά έγγραφα, η Ignatova και οι συνεργάτες της γνώριζαν πολύ καλά πως το προϊόν τους ήταν μια απάτη.

Όσο δούλευε με τον συνιδρυτή της εταιρίας και φίλο της, Karl Greenwood, την ιδέα, αναφέρονταν στο OneCoin σε μεταξύ τους ηλεκτρονική επικοινωνία (email) ως ένα σκουπιδονόμισμα, ενώ η Ignatova σε συνομιλίες με τον αδερφό της χαρακτήριζε τους επενδυτές τους ως «τρελούς» και «χαζούς».

Σε άλλη επικοινωνία είχε πει στον Greenwood:

«Μπορεί να μην είναι κάτι καθαρό ή κάτι στο οποίο θα δούλευα κανονικά ή θα ήμουν περήφανη (μόνο μαζί σου θα το έκανα για να βγάλουμε λεφτά)».

Ενώ ή στρατηγική εξόδου της από την εταιρία, αν δεν πήγαινε καλά το όλο εγχείρημα, ήταν «να πάρουμε τα λεφτά και να τρέξουμε και να κατηγορήσουμε κάποιον άλλον για αυτό».

Ποια είναι η CryptoQueen

Η Ruja Ignatova, 42 ετών, έχει γερμανικό διαβατήριο, αλλά είναι από τη Βουλγαρία. Ο πατέρας της ήταν μηχανικός και η μητέρα της δασκάλα.

Σύμφωνα με το βιβλίο «Η χαμένη CryptoQueen» του Jamie Bartlett, όταν ήταν μικρή, οι γονείς της μετακόμισαν στη Γερμανία, όπου η Ignatova ήταν πολύ καλή μαθήτρια και στον ελεύθερο χρόνο της διάβαζε βιβλία και έπαιζε σκάκι. Οι συμμαθητές της την περιέγραφαν ως έξυπνη, φιλόδοξη και απόμακρη.

Μπήκε με υποτροφία στο πανεπιστήμιο στην Konstanz της Γερμανίας, όπου και γνώρισε τον σύζυγό της -συμφοιτητής της στη Νομική. Του έλεγε πως δεν ήθελε παιδιά, καθώς θα αποτελούσαν εμπόδιο στη φιλοδοξία της να γίνει πλούσια.

Όπως έλεγε στον κόσμο, ήθελε στα 30 της να είναι ήδη εκατομμυριούχος. Πολλά από τα βιβλία που διάβαζε ήταν για το πώς να αποκτήσει κανείς χρήματα.

Αφού τελείωσε και ευρωπαϊκό δίκαιο στο πρωτοκλασάτο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, έπιασε δουλειά στη Σόφια ως σύμβουλος στην πολυεθνική συμβουλευτική εταιρία McKinsey & Company.

Οι πελάτες της την εμπιστεύονταν και ταυτίζονταν με την ανοδική της πορεία από μία μικρομεσαία οικογένεια. Βοήθησαν επίσης οι ξένες γλώσσες που μιλούσε άπταιστα, από Βουλγάρικα και Γερμανικά, μέχρι Αγγλικά και Ρώσικα.

Η εμφάνιση έπαιζε επίσης μεγάλο ρόλο για την Ignatova, που φορούσε πάντα τουαλέτες, κόκκινο κραγιόν και διαμαντένια σκουλαρίκια.

Πώς δούλευε το OneCoin

Το 2014 η Ignatova και ο συνεργάτης της Greenwood ξεκίνησαν να διαφημίζουν το OneCoin σε επενδυτές στην Ευρώπη, τη Νέα Υόρκη και άλλες μεγάλες πόλεις. Διοργάνωναν διαδικτυακά σεμινάρια και συνέδρια, στα οποία προσπαθούσαν να πείσουν πιθανούς επενδυτές να καταθέσουν χρήματα σε έναν λογαριασμό που θα τους επέτρεπε την αγορά OneCoin πακέτων.

Το OneCoin λειτουργούσε -με κλασικό πυραμιδικό τρόπο- σαν ένα πολυεπίπεδο δίκτυο marketing, σύμφωνα με το οποίο οι επενδυτές πληρώνονταν όταν κατάφερναν να φέρουν κι άλλους πελάτες.

Έπειθαν κι άλλους γνωστούς ή άγνωστους να αγοράσουν πακέτα κρυπτονομισμάτων, τα οποία απευθύνονταν σε διάφορες τσέπες, από μικρούς έως «μεγιστάνες» επενδυτές.

Σύμφωνα με έγγραφα δικαστηρίου η εταιρία υποσχόταν υπέρογκα κέρδη – από πέντε έως και δέκα φορές πάνω της αρχικής επένδυσης.

Ακολούθησε μία αγοραστική τρέλα. Μεταξύ του τέταρτου τριμήνου του 2014 και του τέλους του 2016, οι επενδυτές έδωσαν στη OneCoin πάνω από 4 δις δολάρια.

Τα OneCoin όμως δεν ήταν κρυπτονομίσματα, όπως τα υπόλοιπα. Αντί για άπειρους servers, που χρειάζεται για να δημιουργηθούν τα κρυπτονομίσματα, το OneCoin έβγαινε από ένα μικρό υπολογιστικό πρόγραμμα. Όπως είχε γράψει και η Ignatova σε ένα email στον Greenwood: «Δε φτιάχνουμε στα αλήθεια κρυπτονομίσματα, αλλά λέμε βλακείες στους ανθρώπους».

Η αξία του OneCoin δε βασιζόταν στην προσφορά και τη ζήτηση, όπως άλλα κρυπτονομίσματα. Οι ιδιοκτήτες της εταιρίας όριζαν την αξία του ιδιωτικά.

Πώς αποκαλύφθηκε η απάτη και πώς πρόλαβε να εξαφανιστεί η Ignatova

Η απάτη άρχισε να αποκαλύπτεται το 2016, όταν οι επενδυτές άρχισαν να δυσκολεύονται να πουλήσουν τα OneCoins τους για να ανακτήσουν την αρχική τους επένδυση.

Ξεκίνησαν οι φήμες στο διαδίκτυο πως η επιχείρηση ήταν μια απάτη. Τα media ξεκίνησαν να κάνουν ερωτήσεις, ενώ ενεπλάκησαν και οι αρχές.

Σύμφωνα με το FBI, η Ignatova έμαθε πως είχε ανοίξει έρευνα για εκείνη και την εταιρία της, όταν έβαλε κοριό στο διαμέρισμα του Αμερικανού φίλου της -κανείς δεν ξέρει τι απέγινε με τον γάμο της. Βρήκε λοιπόν πως ο Αμερικανός αγαπημένος της συνεργαζόταν με τις αρχές για τις πρακτικές της εταιρίας της.

Τον Οκτώβριο του 2017 η Ignatova καταδικάστηκε από τις Αμερικανικές αρχές για απάτη, συνομωσία για απάτη, οικονομική απάτη και συνομωσία για ξέπλυμα χρημάτων. Κάθε μία από αυτές τις κατηγορίες τιμωρείται με έως και 20 χρόνια φυλάκιση. Το δικαστήριο διέταξε τη σύλληψή της. Εκείνη κατάφερε να εξαφανιστεί πριν την πιάσουν.

Οι συνεργάτες της δεν ήταν τόσο τυχεροί. Ο Greenwood συνελήφθη το 2018 στο σπίτι του στο Koh Samui της Ταϊλάνδης και εκδόθηκε στις ΗΠΑ. Δήλωσε ένοχος στις κατηγορίες για οικονομική απάτη, συνομωσία σε απάτη και συνομωσία για ξέπλυμα χρημάτων. Είναι στη φυλακή και αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης έως 60 έτη –20 χρόνια για κάθε κατηγορία. Θα καταδικαστεί τον Απρίλιο.

Ο αδερφός της Ignatova, Konstantin Ignatov, συνελήφθη τον Μάρτιο του 2019 στο αεροδρόμιο του Λος Άντζελες. Ταξίδευε στην Αμερική για δουλειά και ετοιμαζόταν να επιστρέψει στη Βουλγαρία, όταν πέντε άνδρες με κοστούμια του πέρασαν χειροπέδες και τον πήγαν σε ένα δωμάτιο για ανάκριση. Τον ρωτούσαν επίμονα πού είναι η αδερφή του. Ο Ignatov δήλωσε ένοχος σε συνομωσία για οικονομική απάτη, ξέπλυμα χρημάτων και απάτη. Αναμένεται να καταδικαστεί τον Φεβρουάριο.

Το OneCoin έκλεισε και ο ιστότοπος της εταιρίας δεν είναι πια ενεργός.

Τι είναι τα κρυπτονομίσματα

Τα κρυπτονομίσματα, όπως το Bitcoin, είναι ψηφιακά αρχεία που δημιουργούνται και ρυθμίζονται από ένα παγκόσμιο αποκεντροποιημένο δίκτυο υπολογιστών, αντί για μία τράπεζα ή κυβέρνηση.

Το Bitcoin για παράδειγμα είναι αποτέλεσμα ψηφιακής «εξόρυξης» από επαγγελματίες «μεταλλωρύχους» κρυπτονομισμάτων που χρησιμοποιούν αμέτρητους servers σε τεράστια κέντρα δεδομένων (data centers).

Είναι μία αρύθμιστη και άστατη αγορά, με τους ειδικούς να μην είναι σίγουροι για τη βιωσιμότητα του μοντέλου. Όσοι υποστηρίζουν την ιδέα των κρυπτονομισμάτων φαντάζονται ένα μέλλον στο οποίο οι οικονομίες θα τρέχουν μόνο με ψηφιακά νομίσματα, τα οποία εγκρίνει η κοινότητα αντί για την κεντρική τράπεζα. Όσοι διαφωνούν, λένε πως είναι ένα ψηφιακό πυραμιδικό σχήμα (Ponzi scheme) ή το λιγότερο μία πολύ επικίνδυνη επένδυση.