Τα ενδεχόμενα σενάρια στην περίπτωση που ο Βλαντιμίρ Πούτιν ηττηθεί στην Ουκρανία, εστιάζοντας στην περίπτωση η Ρωσία να διαλυθεί, διερωτώμενο αν η Δύση είναι έτοιμη να ανταποκριθεί σε κάτι τέτοιο.

«Κλείσε τα μάτια και φαντάσου έναν κόσμο χωρίς τη Ρωσία», αναφέρει αρχικά το δημοσίευμα του Politico.

«Αν βρίσκεσαι στις Βαλτικές χώρες, την Πολωνία, την Ουκρανία, που έχουν υποφέρει για αιώνες από τη ρωσική καταπίεση, μπορεί να μοιάζει με λύτρωση», συνεχίζει.

«Η Ρωσία θα αποσυντεθεί», είχε προβλέψει πρόσφατα ο Τσέχος πρώην ΥΠΕΞ Κάρελ Σβάρτσενμπεργκ. «Μεγάλα τμήματά της θα αναζητήσουν την ανεξαρτησία μόλις το μπορέσουν».

Ωστόσο, το Politico επισημαίνει πως θα πρέπει να προσέχει τι εύχεται ο Τσέχος πρώην υπουργός Εξωτερικών.

Το ενδεχόμενο η Ρωσία να γίνει ένα νέο Αφγανιστάν ή Λιβύη

Ενώ οι περισσότεροι ειδήμονες εκτιμούν πως η πρόβλεψή του παραμένει απίθανο να υλοποιηθεί, ο κίνδυνος η Ρωσία να «εκραγεί» υπό την πίεση της αποτυχημένης εισβολής στην Ουκρανία έχει κάνει τον συναγερμό να χτυπά από το Βερολίνο μέχρι την Ουάσιγκτον, με αναλυτές να κάνουν λόγο για ένα μεταπολεμικό σενάριο όπου η χώρα θα κατατεμαχιστεί σε μικρά τσιφλίκια, ελεγχόμενα από τοπικούς πολέμαρχους, σαν το Αφγανιστάν κατά τη δεκαετία του 1990 ή τη σημερινή Λιβύη.

«Πότε στην Ιστορία οι Ρώσοι γνώρισαν μια μεγάλη ήττα και παρέμειναν ακέραιοι ως επικράτεια;» αναρωτήθηκε ο Peter Rough, πρώην αξιωματούχος επί προεδρίας Τζορτζ Μπους νεότερου, ο οποίος πλέον είναι ο επικεφαλής του Κέντρου για την Ευρώπη και την Ευρασία στο Ινστιτούτο Hudson, ενός think-tank στην Ουάσιγκτον. «Δεν βλέπω πώς μια μεγάλη στρατιωτική ήττα θα μπορούσε να επιτρέψει στον Πούτιν να παραμείνει στην εξουσία και τα σύνορα της Ρωσικής Ομοσπονδίας να διατηρηθούν ως έχουν».

Πώς θα μπορούσε να αποσυντεθεί η Ρωσία

Τα σενάρια ποικίλλουν: εξεγέρσεις στις περισσότερες από τις 20 εθνικές μειονότητες που διαβιούν στην αχανή Ρωσία (των 11 διαφορετικών ζωνών ώρας), μέχρι μια σύγκρουση και κατάσταση αναρχίας σε πλήρη έκταση, ό,τι περίπου συνέβη στη Λιβύη μετά την πτώση του Μουαμάρ Καντάφι.

Οποιοδήποτε από αυτά τα σενάρια δημιουργεί σοβαρές απειλές στην περιφερειακή σταθερότητα, όπως νέα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, συγκρούσεις μεταξύ φατριών οπλισμένων με πυρηνικά και νέα κύματα προσφύγων, που θα προσπαθούν να διαφύγουν από μια αποσταθεροποιημένη Ρωσία.

Το ζήτημα, μάλιστα, είναι τόσο ευαίσθητο, όπως αναφέρει το Politico, που αξιωματούχοι αρνούνται να μιλήσουν για κάτι τέτοιο, πιθανόν και από τη μη επιθυμία τους να προσφέρουν στον Πούτιν ένα νέο αφήγημα προκειμένου να τονώσει την υποστήριξη των Ρώσων στον πόλεμο που διενεργεί.

«Θα μπορούσε να συμβεί (σ.σ. η διάλυση της Ρωσίας); Σίγουρα», σημειώνει ο Ivan Krastev, πολιτικός επιστήμονας και πρόεδρος του Center for Liberal Strategies της Βουλγαρίας, που έχει αναλάβει ρόλο συμβούλου σε διάφορους Ευρωπαίους ηγέτες.

Ο ίδιος είπε, βέβαια, πως «δεν είναι πιθανό» αυτό το ενδεχόμενο, αλλά επισήμανε πως δεν είναι και αδύνατο.

Ο κίνδυνος να ενισχυθεί το αφήγημα του Πούτιν

«Ωστόσο, είναι εντελώς αντιπαραγωγικό να σταθούμε σε αυτό, γιατί αν πούμε πως "είμαστε εδώ για να διαλύσουμε τη Ρωσία", δίνουμε επιχείρημα στον Πούτιν και το αφήγημά του πως η Δύση είναι ο επιτιθέμενος», πρόσθεσε.

Άλλωστε, ο ίδιος ο Ρώσος πρόεδρος στο διάγγελμά του την Τρίτη επανέλαβε την αντιδυτική ρητορεία, λέγοντας, μεταξύ άλλων, πως «οι ελίτ της Δύσης δεν κρύβουν τον σκοπό τους», ενώ στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο Μεντβέντεφ.

Συγκεκριμένα, ο πρώην Ρώσος πρόεδρος είπε χθες πως η Ρωσία θα «εξαφανιστεί» αν χάσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, «θα τεμαχιστεί σε κομμάτια», πρόσθεσε ο ίδιος σε ανάρτησή του στο Telegram.

Το παράδειγμα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης

Το μήνυμα αυτό έχει πραγματικές διαστάσεις, αν σκεφτεί κανείς πως πρόκειται για μια χώρα που έχει ισοπεδωθεί επανειλημμένα από συγκρούσεις και ακόμα φέρει το τραύμα της κατάρρευσης της ΕΣΣΔ.

Η πορεία της Ρωσίας κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου οδήγησε στη Ρωσική Επανάσταση και σε έναν εμφύλιο μεταξύ των Μπολσεβίκων του Λένιν και μιας ομάδας καπιταλιστών, φιλομοναρχικών και άλλων που έμειναν γνωστοί ως ο Λευκός Στρατός. Αυτός ο πόλεμος και η αιματοχυσία που τον συνόδευσε οδήγησε στην επικράτηση του Κόκκινου Στρατού το 1923, αλλά άφησε βαθιά χάσματα στη ρωσική κοινωνία, όπως επισημαίνει το δημοσίευμα.

Θα μπορούσε να επαναληφθεί με τη Ρωσία η «ήρεμη αποσύνθεση» της ΕΣΣΔ;

Η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1990 έγινε πιο ειρηνικά μεν, αλλά δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι αυτό θα γινόταν και σήμερα, σε μια τέτοια περίπτωση διάλυσης της Ρωσίας.

Η δομή της Σοβιετικής Ένωσης έκανε τη διάσπασή της εύκολη από νομικής άποψης. Εν προκειμένω, όμως, η Ρωσική Ομοσπονδία είναι ενιαίο κράτος με πολύ ισχυρή κεντρική εξουσία. Σε αυτήν (αντίθετα με την ΕΣΣΔ) το 80% του πληθυσμού θεωρεί εαυτόν Ρώσο.

Ο πιο σημαντικός, όμως, παράγοντας που οδήγησε σε μια ειρηνική διάλυση την ΕΣΣΔ ήταν ότι η Ρωσία δεν αντιτάχθηκε σε αυτήν. Είναι όμως δύσκολο να φανταστούμε τον Πούτιν ή κάποιον διάδοχό του να έμεναν άπραγοι, αν περιοχές στα νότια Ουράλια ή η Σιβηρία, το «ρωσικό θησαυροφυλάκιο» με την αφθονία σε φυσικούς πόρους, επιχειρούσαν να αποσκιρτήσουν.

Μια ανησυχία, επίσης, στους Δυτικούς σχεδιαστές πολιτικής, σύμφωνα με το Politico, είναι πως αν τελειώσει ο πόλεμος με ήττα της Ρωσίας, οι στρατιώτες θα γυρίσουν σπίτι και θα συνεχίσουν να πολεμούν, οδηγώντας τη χώρα σε αποσύνθεση. Αυτό, καθώς πολλοί από τους στρατιώτες που πολεμούν στην Ουκρανία προέρχονται από υποβαθμισμένες περιοχές, όπως τα βουνά της ανατολικής Σιβηρίας, όπου η πλειονότητα του πληθυσμού διατηρεί δεσμούς με τη Μογγολία, καθώς και το βόρειο Καύκασο, με την παρουσία πολλών Τσετσένων και προερχόμενων από το Νταγκεστάν.

Άλλωστε, ο Ραμζάν Καντίροφ, ο ηγέτης των Τσετσένων που οδήγησε και σε εξέγερση ισλαμιστικού χαρακτήρα την περιοχή πριν από περίπου 20 χρόνια, είπε πως σχεδιάζει να δημιουργήσει έναν ιδιωτικό στρατό, στα πρότυπα της Wagner του Πριγκόζιν.

Ο ίδιος ο Πούτιν έχει αναφερθεί στο ενδεχόμενο εσωτερικών εξεγέρσεων, το 2011, στο βόρειο Καύκασο. Τότε είχε πει: «Αν ξεσπάσουν κινήματα ανεξαρτησίας, τότε την ίδια στιγμή, όχι μέσα σε μία ώρα, αλλά σε ένα δευτερόλεπτο, θα υπάρξουν αυτοί που θα θέλουν να κάνουν το ίδιο σε άλλες περιοχές της Ρωσίας και αυτό θα είναι μια τραγωδία για κάθε Ρώσο πολίτη».

«Οι ελίτ της Μόσχας, που ελέγχουν ένα μεγάλο πυρηνικό οπλοστάσιο, θα αντιδρούσαν με βία σε κάθε αποσχιστική προσπάθεια» έγραψε από πλευράς της η ιστορικός Μαρλέν Λαρουέλ, διευθύντρια του Ινστιτούτου για Ευρωπαϊκές, Ρωσικές και Ευρασιατικές σπουδές στο George Washington University.

Η επιπλέον ανησυχία λόγω των πυρηνικών όπλων

Με αυτό, περνάμε και στο τι ανησυχεί τόσο ένα ενδεχόμενο αποσύνθεσης της Ρωσίας και αυτό είναι το πυρηνικό της οπλοστάσιο. Αυτό, ιδίως μετά την αποχώρηση της Μόσχας από τη New Start, τη συνθήκη για τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων, κάτι που ανακοίνωσε επίσημα ο Πούτιν στο διάγγελμά του την Τρίτη.

Ο κίνδυνος ελλοχεύει από καιρό: οι υπηρεσίες ασφαλείας των ΗΠΑ προειδοποιούσαν ήδη από τότε που κατέρρευσε η ΕΣΣΔ για τον κίνδυνο τρομοκρατικές ομάδες να αποκτήσουν τα λεγόμενα «τακτικά πυρηνικά όπλα» ή αλλιώς «βόμβες σε βαλίτσα» (suitcase bombs). Ανησυχία επίσης επικρατούσε τότε στην Ουάσιγκτον για το αν χώρες όπως το Καζακστάν και η Ουκρανία θα βρίσκονταν με τμήματα του σοβιετικού πυρηνικού οπλοστασίου.

Τέλος, ένα ακόμα μεγάλο ερώτημα είναι τι θα κάνει η Κίνα αν διαλυθεί η Ρωσία. Οι περισσότεροι αναλυτές πιστεύουν πως δεν θα δοκίμαζε να χαράξει εκ νέου τα ρωσικά σύνορα προς ίδιον όφελος. «Θα είναι πολύ προσεκτική», είπε ο Krastev.

Επίσης, θεωρείται απίθανο περιοχές κατοικούμενες από Ρώσους να επιζητήσουν την κινεζική κυριαρχία στα εδάφη τους.

«Η τραγωδία της Ρωσίας είναι πως δεν ξέρει τα σύνορά της», είπε ο Τσέχος αριστοκράτης Σαβάρτσενμπεργκ, του οποίου η οικογένεια έφυγε από την ελεγχόμενη από τους Σοβιετικούς Τσεχοσλοβακία το 1948.

Ο κίνδυνος όμως είναι αυτή η τραγωδία να μην αφορά μόνο τη Ρωσία, αλλά ολόκληρο τον κόσμο, καταλήγει το δημοσίευμα.