Ο Μπεντί Ντεγκιρμεντσί πήρε τις πρώτες του ανάσες φρέσκου αέρα μετά τον σεισμό-τέρας που έπληξε τη νοτιοανατολική Τουρκία πριν από τρεις μήνες, γράφει το CNN.

Επί τρεις ημέρες, ο 36χρονος βρισκόταν παγιδευμένος κάτω από τα ερείπια του σπιτιού του στο Χατάι. Στη συνέχεια νοσηλεύτηκε για τραύματα στο κεφάλι και τη σπονδυλική στήλη και πήρε εξιτήριο μόλις την Τετάρτη, λίγες ημέρες πριν από τις ιστορικές προεδρικές και βουλευτικές εκλογές της 14ης Μαΐου στη χώρα.

Βαθιές χαρακιές πλαισιώνουν τη δεξιά πλευρά του προσώπου του Μπεντί και τώρα περπατάει με μόνιμη χωλότητα. Όταν ξανασυναντιέται με τους λίγους συγγενείς που επέζησαν από το σεισμό, ο αέρας γεμίζει με ένα κρεσέντο λυγμών -η θλίψη του πένθους εμποτισμένη με ανακούφιση για την ανάρρωση του Μπεντί.

Ο σεισμός σκότωσε τη γυναίκα του Μπεντί, τους πεθερούς του, τις δύο κόρες του και τον ξάδελφό τους. Τα παιδιά ήταν 4, 5 και 6 ετών. Δύο άλλα παιδιά από την ευρύτερη οικογένεια έχασαν επίσης τη ζωή τους.

Για την τραγωδία του, ο Μπέντι κατηγορεί την κυβέρνηση και τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος μάχεται για μια τρίτη θητεία, ταλανιζόμενος από οικονομικούς αντίθετους ανέμους και επικρίσεις ότι οι επιπτώσεις του σεισμού της 6ης Φεβρουαρίου έγιναν χειρότερες από τους χαλαρούς ελέγχους των κτιρίων και την άθλια προσπάθεια διάσωσης.

Ο σεισμός στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 50.000 ανθρώπους στην Τουρκία και τη γειτονική Συρία και οδήγησε στον εκτοπισμό περισσότερων από 6 εκατομμυρίων ανθρώπων. Οι εργαζόμενοι του κράτους σε υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης ήταν σχεδόν απόντες σε πολλά μέρη της περιοχής της καταστροφής κατά τις πρώτες ημέρες που ακολούθησαν.

Επί τρεις ημέρες, ο συγγενής του Μπεντί -ο Τσανέρ Ντεγκιρμεντσί- σφυρηλάτησε με βαριοπούλα ένα μονοπάτι προς το κατεστραμμένο σπίτι της οικογένειας στο Χατάι. Λίγο περισσότερο από 72 ώρες αργότερα, αυτός και η ιταλική ομάδα διάσωσης, η Vigili del Fuoco, διέσωσαν τον Μπεντί και ανέσυραν τα άψυχα σώματα της συζύγου και των δύο θυγατέρων του.

«Τις πρώτες 48 ώρες κάτω από τα ερείπια, η κόρη μου Τάλια ήταν ζωντανή. Μιλούσαμε συνεχώς μαζί», λέει ο Μπεντί. «Τότε ξαφνικά, σταμάτησε να μιλάει». «Αυτό που συνέβη δεν ήταν μια καταστροφή. Ήταν δολοφονία».

Την επομένη του σεισμού, ο Ερντογάν κατηγόρησε τους επικριτές της κυβέρνησης για τη λανθασμένη αντιμετώπιση του σεισμού. Μέρες αργότερα, η κυβέρνηση παραδέχθηκε ότι η προσπάθεια διάσωσης είχε αποτύχει και ζήτησε δημόσια συγγνώμη.

Η κριτική στην κυβέρνηση σύντομα κυριάρχησε στο θέμα των οικοδομικών προτύπων, τα οποία έχουν χαλαρώσει από τότε που ανέλαβε την εξουσία ο Ερντογάν και το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ). Τις εβδομάδες μετά τον σεισμό, η κυβέρνηση συνέλαβε δεκάδες εργολάβους, επιθεωρητές κατασκευών και διαχειριστές έργων για παραβίαση των κατασκευαστικών κανόνων.

Οι επικριτές, τονίζει το CNN, απέρριψαν τις συλλήψεις ως αποδιοπομπαίο τράγο, για να αποσείσει τις ευθύνες του ο Ερντογάν. Οι χαλαροί οικοδομικοί κανονισμοί βρίσκονταν στο επίκεντρο της οικοδομικής έκρηξης που εκτόξευσε την 20ετή διακυβέρνηση του Ερντογάν, υποστήριξαν, και τα επακόλουθα του σεισμού χρησιμεύουν ως κατηγορητήριο για τον ισχυρό ηγέτη της χώρας.

Ωστόσο, στα προπύργια του Ερντογάν που περιτριγυρίζουν τη σεισμογενή ζώνη της νοτιοανατολικής Τουρκίας, αυτές οι επικρίσεις μπορεί να έχουν πέσει σε μεγάλο βαθμό στο κενό.

Οι δημοσκοπήσεις δίνουν στον υποψήφιο του συνασπισμού της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου ένα ελαφρύ εθνικό προβάδισμα έναντι του Ερντογάν (τα στοιχεία των δημοσκοπήσεων στη σεισμογενή ζώνη είναι δύσκολο να βρεθούν, τονίζει το CNN). Ο Κιλιτσντάρογλου μπορεί να ενισχυθεί περαιτέρω από την καθυστερημένη απόσυρση από την κούρσα του Μουχαρέμ Ιντζέ. Αλλά τουλάχιστον ένας δημοσκόπος, ο Τσαν Σελτσούκι από την Istanbul Economics Research, λέει ότι η αντίδραση της κυβέρνησης στον σεισμό έχει κάνει ελάχιστα για να επηρεάσει τους ψηφοφόρους.

«Αυτή είναι η πιο τεταμένη στιγμή που έχω δει στην τουρκική κοινωνία», δήλωσε η Ασλί Αουντιντασμπάς, επισκέπτρια στο Ινστιτούτο Brookings: «(Οι εκλογές) θα αφορούν στη μελλοντική κατεύθυνση της χώρας και δύο ριζικά διαφορετικά οράματα για το πού θα πάει η Τουρκία. Και η αντιπολίτευση είναι κινητοποιημένη».

 

 «Ο σεισμός εδραιώνει τις δύο πλευρές»

Για τον Αουντιντασμπάς, ο σεισμός μπορεί να εδραίωσε αυτές τις βαθιές διαιρέσεις. Οι κοινότητες που πρόσκεινται στην αντιπολίτευση είναι πιο θυμωμένες από ποτέ με τον Ερντογάν, ενώ η βάση υποστήριξής του έχει αγκαλιάσει το κύριο σημείο συζήτησης του κυβερνώντος κόμματος: έγιναν λάθη στην αρχή και τώρα μόνο ο Ερντογάν μπορεί να ανοικοδομήσει ό,τι καταστράφηκε.

«Περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, ο σεισμός εδραιώνει τις δύο πλευρές», δήλωσε ο Αουντισνταμπάς.

Έξω από τη σκηνή που της παρέχει η κυβέρνηση στο Καχραμανμαράς, μια γυναίκα μέσης ηλικίας με μαντίλα χαμογελάει κρυφά στους περαστικούς ενώ διαβάζει το Κοράνι. Οι γείτονες της Νουράι Τσανπολάτ στο πάρκο με τις σκηνές φαίνεται να έχουν χαρούμενη διάθεση, τραγουδώντας συνθήματα υπέρ του Ερντογάν και κραδαίνοντας τις σημαίες του κυβερνώντος κόμματος.

Το Καχραμανμαράς είναι το επίκεντρο του σεισμού και μια συντηρητική βάση εξουσίας του Ερντογάν.

Η Νουράι λέει ότι προσπάθησε να αντέξει στο κατεστραμμένο διαμέρισμά της για εβδομάδες πριν παραιτηθεί και φύγει. «Το μόνο που επιθυμώ είναι ένα σπίτι. Αλλά ξέρω ότι, αφού είμαι μόνο ενοικιαστής στο διαμέρισμά μου, θα είμαι από τους τελευταίους που θα ανακτήσουν ό,τι έχασαν», λέει.

Με μια πρώτη ματιά, το Καχραμανμαράς φαίνεται να έχει ξαναζωντανέψει. Τα αυτοκίνητα γεμίζουν τους δρόμους και οι άνθρωποι έχουν συρρεύσει ξανά στα κεντρικά παζάρια. Πολλοί εδώ το βλέπουν αυτό ως απόδειξη ότι η κυβέρνηση θα τηρήσει τις υποσχέσεις της για γρήγορη ανοικοδόμηση. Οι αφίσες της προεκλογικής εκστρατείας του Ερντογάν βρίσκονται στους δρόμους με το σύνθημα: Ο σωστός άνθρωπος, για την κατάλληλη στιγμή.

Τα περισσότερα από τα κτίρια εδώ είναι είτε κατεστραμμένα είτε πολύ επικίνδυνα για να ζήσει κανείς. Πάρκα με σκηνές περιτριγυρίζουν την πόλη στην πλαγιά του λόφου, η οποία διαθέτει γραφική θέα στα βουνά.

«Φυσικά θα ψηφίσω τον Πρόεδρο Ερντογάν», λέει η Νουράι, καλύπτοντας με το χέρι της τα μαυρισμένα δόντια της καθώς χαμογελά: «Οι άνθρωποι κάνουν λάθη και πρέπει να αγαπάς τους ανθρώπους παρά τα λάθη τους».

«Πρώτον, ο Θεός μας σώζει. Μετά μας σώζει ο Πρόεδρός μας, ο Ερντογάν»

«Πρώτον, ο Θεός μας σώζει. Μετά μας σώζει ο πρόεδρός μας, ο Ερντογάν»: Αυτή η έκκληση για πίστη στον Τούρκο ηγέτη αντηχεί σε όλη την πόλη. Για πολλούς εδώ, η αργή αντίδραση στον σεισμό και η πρόσφατη οικονομική κρίση -που προκάλεσε την εκτίναξη των τιμών και την πτώση του νομίσματος- ωχριούν μπροστά στα επιτεύγματα του Ερντογάν στο πρώτο μισό της διετούς διακυβέρνησής του.

Τα πρώτα χρόνια της ηγεσίας του Ερντογάν είδαν εκατομμύρια ανθρώπους να βγαίνουν από τη φτώχεια. Κατάργησε τις κοσμικές πολιτικές που καταπίεζαν την έκφραση της πίστης, όπως η απαγόρευση του χιτζάμπ στα πανεπιστήμια. Η μαχητική εξωτερική πολιτική του Ερντογάν προίκισε την Τουρκία με μια ισχυρή θέση, υποστηρίζουν οι οπαδοί του, ακόμη και αν ο διεθνής τυχοδιωκτισμός του θεωρήθηκε κατά καιρούς απερίσκεπτος.

 

Καταστηματάρχες στο Καχραμανμαράς λένε «Ταγίπ μέχρι τέλους»

Πολλοί εδώ λένε ότι πρέπει να του ξεπληρώσουν ένα χρέος με πίστη που ούτε ένας τεράστιος σεισμός δεν θα μπορούσε να κλονίσει.

«Υπάρχει ηγέτης σε οποιαδήποτε άλλη χώρα τόσο αγαπητός όσο ο πρόεδρος Ερντογάν;» λέει ένας καταστηματάρχης στο παζάρι του Καχραμανμάρας.

Ένας άλλος έμπορος συμπληρώνει: «Δεν υπάρχει περίπτωση να χάσει αυτές τις εκλογές. Ταγίπ, Ταγίπ, Ταγίπ μέχρι τέλους. Θα πάρει το 60% των ψήφων».

Έχασε 25 συγγενείς του στο σεισμό, αλλά θα ψηφίσει Ερντογάν

Ο Χανιφί Γκιουλέρ, 53 ετών, λέει ότι έχασε 25 μέλη της ευρύτερης οικογένειάς του όταν κατέρρευσε μια μεγάλη πολυκατοικία από τον σεισμό. «Ο πρόεδρος ευτυχώς είπε ότι θα πληρώσει και τον πιστεύω», λέει. «Η κυβέρνηση έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε να κάνει».

Ωστόσο, υπάρχουν και μερικές αντίθετες φωνές. Ο Χασάν Μπιλίρ, ένας γενειοφόρος ηλικιωμένος άνδρας που πάντα ψήφιζε τον Ερντογάν, λέει ότι η εμπιστοσύνη του στον πρόεδρο έχει φτάσει στα όριά της.

«Βλέπουν τον Ερντογάν ως έναν άγιο. Αυτό είναι πάρα πολύ. Επιβιώνω με τη βοήθεια από τους σεισμούς. Δεν θα ψηφίσω ούτε αυτόν ούτε τον άλλο υποψήφιο», λέει, αναφερόμενος στον Κιλιτσντάρογλου.

«Αυτός ο σεισμός δεν πρόκειται να κάνει κανέναν να ψηφίσει διαφορετικά», λέει ο 48χρονος Σαλίχ Γενικομσού, κοσμηματοπώλης και υποστηρικτής της αντιπολίτευσης. «Ο κόσμος πιστεύει σε αυτόν και πιστεύει ότι είναι υπεράνω πάσης αμφιβολίας».

Κάτω από την επιφάνεια της κανονικότητας εδώ, οι ρωγμές αρχίζουν να φαίνονται. Καθώς πέφτει η νύχτα, οι πολυσύχναστες αγορές δίνουν τη θέση τους σε τράπεζες τροφίμων. Πολλοί έμποροι επιστρέφουν όχι στα σπίτια τους, αλλά σε σκηνές ή, αν είναι τυχεροί, σε ένα κοντέινερ από ψευδάργυρο.

Άλλοτε υπέρ του Ερντογάν, «φτύνει» πλέον την αφίσα του

Ένας μεσήλικας φτύνει προς την κατεύθυνση μιας αφίσας του Ερντογάν. «Έχασα τη γυναίκα μου, τον γιο μου και τα δύο εγγόνια μου», λέει. «Ήμουν ένθερμος υποστηρικτής του κόμματος ΑΚ, αλλά τώρα τον φτύνω. Πολλοί από εμάς το κάνουν.

Τους εμπιστευτήκαμε μόνο και μόνο επειδή ήταν μουσουλμάνοι».

Ένας ψηφοφόρος που ψηφίζει για πρώτη φορά, ο Ζιγιά Καχβετσί, λέει ότι προτιμά να μείνει μακριά από την πολιτική. Ο ίδιος μάλιστα εγείρει το φάσμα των «ταραχών τη νύχτα των εκλογών».

«Έχω στενούς φίλους που είπαν ότι θα βγουν στους δρόμους και θα ξεσηκωθούν αν χάσει το κυβερνών κόμμα», λέει.

Οι φόβοι για βία έχουν κορυφωθεί τις τελευταίες ημέρες, αφότου φιλοκυβερνητικοί νέοι πέταξαν πέτρες σε συγκέντρωση της αντιπολίτευσης το περασμένο Σαββατοκύριακο.

«Η πόλωση είναι τόσο βαθιά, τη νύχτα των εκλογών θα αλυσοδέσω την πόρτα μου»

«Δεν μπορώ να πείσω τους φίλους μου να μην κατέβουν στους δρόμους. Μου φωνάζουν. Δεν μπορώ καν να τους μιλήσω για τις εκλογές. Η πόλωση σε αυτή τη χώρα είναι τόσο βαθιά», λέει.

«Τη νύχτα των εκλογών θα αλυσοδέσω την πόρτα τόσο του διαμερίσματός μου όσο και της πολυκατοικίας», προσθέτει.

Πίσω στο Χατάι, όπου η ψήφος είναι συνήθως μοιρασμένη μεταξύ των πιστών στη θρησκεία και των ομάδων της κοσμικής αντιπολίτευσης, όπως αναφέρει το CNN, η παρουσία της κυβέρνησης είναι ελάχιστα ορατή. Η πόλη είναι μια πόλη-φάντασμα με κανένα κτίριο να μην έχει μείνει αλώβητο. Οι αψίδες της οθωμανικής εποχής που προεξέχουν από σωρούς ερειπίων είναι οι μόνες εναπομείνασες μαρτυρίες της πλούσιας ιστορίας της.

Τα νέα νεκροταφεία έξω από την πόλη εκτείνονται για εκατοντάδες μέτρα, κυρίως με τάφους χωρίς σήμανση. Εδώ συλλέγονται δείγματα DNA για να βοηθήσουν τα μέλη των οικογενειών να αναγνωρίσουν χιλιάδες ανθρώπους που εξακολουθούν να αγνοούνται.

Μερικές φορές, αυτοί που θάβουν τους νεκρούς αφήνουν στοιχεία. Στο νεκροταφείο Ναρλίτσα, η ξύλινη σανίδα στον τάφο με αριθμό 236 είναι καλυμμένη με ένα λευκό φόρεμα που φορούσε ένα παιδί που δεν ήταν πάνω από δύο ετών.

«Νιώθουμε σαν ζωντανοί νεκροί. Νιώθω σαν μπαλόνι που φυσάει στον άνεμο», λέει η Μελτέμ Τσανίμογλου, η κουνιάδα της Μπεντί Ντεγκιρμεντσί, η οποία είχε εγκλωβιστεί κάτω από τα χαλάσματα στο Χατάι.

Ακόμα στέλνει γραπτά μηνύματα στους νεκρούς γονείς της. Έχασε και τον εξάχρονο γιο της, καθώς και την αδελφή της, τη σύζυγο του Μπεντί.