Ανεξαρτήτως του ποιος θα είναι ο νικητής των επαναληπτικών εκλογών στην Τουρκία -ο νυν πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ή ο αντίπαλός του, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου-, κοινή είναι η εκτίμηση με όσους συνομιλήσαμε στην Τουρκία ότι το... «τζίνι βγήκε ήδη από το μπουκάλι».

Ακόμα κι αν παραμείνει πρόεδρος ο Ερντογάν, η Τουρκία που θα έχει να κυβερνήσει, οι εσωτερικές ισορροπίες, η συνοχή, ο διεθνής προσανατολισμός της και κυρίως οι οικονομικές συνθήκες διαφέρουν ριζικά από την Τουρκία που ο ίδιος διαμόρφωσε, ως απόλυτος κυρίαρχος του πολιτικού συστήματος επί μία εικοσαετία και με σιδηρά πυγμή μετά το πραξικόπημα του 2016.

Διαφορετική Τουρκία

Ο πρόεδρος που θα προκύψει από τις εκλογές θα παραλάβει μια διαφορετική Τουρκία. Μια Τουρκία βαθιά τραυματισμένη από τους σεισμούς, με σοβαρά οικονομικά προβλήματα, με μια αξιόλογη παραγωγική βάση, αλλά με δυσοίωνους οικονομικούς δείκτες, σοβαρά προβλήματα στην εξωτερική πολιτική, εκατομμύρια νέους να διψούν για ελευθερίες, μια κοινωνία διχασμένη υπό το βάρος του συντηρητικού μοντέλου Ερντογάν, όπως διαμορφώθηκε στα 21 χρόνια εξουσίας του, και με μια αντιπολίτευση που αδυνατεί να αρθρώσει ισχυρή εναλλακτική πρόταση και που το μόνο που την ένωσε στην παρούσα συγκυρία είναι η απομάκρυνση του Ερντογάν από την εξουσία.

Επιλογή

Η ψήφος στην Τουρκία είναι παράλληλα επιλογή για τον μελλοντικό προσανατολισμό της χώρας και τη φυσιογνωμία της, που αμφιταλαντεύεται -συνθλίβεται, για την ακρίβεια- μεταξύ Ανατολής και Δύσης, που δεν είναι τίποτα άλλο από το πρόβλημα ταυτότητας που κυριαρχεί σε αυτή τη γεωγραφική περιοχή από την εποχή που πρωτοεμφανίστηκαν οι Οθωμανοί: Οι συντηρητικοί του Ερντογάν, από τη μια πλευρά, με το βλέμμα στην Ανατολή, το οθωμανικό παρελθόν και τις ισλαμικές αξίες, και ένας αναγεννημένος κεμαλισμός, από την άλλη, με ένα εμφανές άγχος να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες, λίγο πιο δημοκρατικός, με την επιθυμία να αποβάλει από πάνω του τη σκιά των στρατιωτικών πραξικοπημάτων, προσηλωμένος στη Δύση και λίγο πιο ανεκτικός απέναντι στους θρησκευόμενους πολίτες σε σχέση με το παρελθόν, αλλά εξίσου εθνικιστικός σε σχέση με τους Νεότουρκους προγόνους του.

Η κληρονομιά

Τα χρόνια της εξουσίας Ερντογάν αφήνουν μια βαριά πολιτική κληρονομιά, συνονθύλευμα λαϊκισμού, εθνικισμού και ισλαμισμού, που, αν δεν συνεχίσει να τη μεγαλώνει ο Ερντογάν ως ο νικητής των εκλογών, θα αποτελεί βαρίδι σε κάθε στρατηγική απόφαση που θα κληθεί να λάβει ο Κιλιτσντάρογλου, αν αυτός είναι ο νικητής. Το βασικό πρόβλημα πάντως της επόμενης ημέρας είναι αδιαμφισβήτητα η οικονομία. Ο Κιλιτσντάρογλου υπόσχεται ότι θα φέρει πίσω από το εξωτερικό τα κλεμμένα, ότι έχει εξασφαλίσει 300 δισ. δολάρια δανεισμό και ότι θα κάνει απογραφή, που από τη διεθνή -και ελληνική- εμπειρία γνωρίζουμε ότι είναι ο προθάλαμος του ΔΝΤ. Κοινή εκτίμηση των οικονομικών αναλυτών είναι ότι το ΔΝΤ περιμένει έξω από την πόρτα της Τουρκίας.

Δύσκολα θα ανοίξει

Αν παραμείνει ο Ερντογάν, η πόρτα αυτή δύσκολα θα ανοίξει. Ο Τούρκος πρόεδρος ήταν εκείνος που έκλεισε τους λογαριασμούς με το ΔΝΤ το 2013, γεγονός το οποίο υπενθύμιζε σε κάθε προεκλογική συγκέντρωσή του. Αν όχι όμως το ΔΝΤ, τότε τι; Οι παραγωγικές δυνατότητες της Τουρκίας, απαντά ο Ερντογάν. Σε πολιτικό επίπεδο, η Τουρκία, την επόμενη ημέρα, θα έχει να αντιμετωπίσει είτε την ανατροπή της εξουσίας Ερντογάν, που άπλωσε τα πλοκάμια της σε κάθε θεσμική και κοινωνική δομή, είτε τη συνέχιση της εξουσίας αυτής, που, ούσα ήδη «τραυματισμένη», το πιθανότερο είναι να γίνει πιο επιθετική.

*Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά στις 13 Μαΐου 2023.