Επέστρεψε η Συρία στον Σύνδεσµο των Αραβικών Κρατών (Arab League), που διεξήγαγε την ετήσια Σύνοδο Κορυφής του στην Τζέντα της Σαουδικής Αραβίας την Παρασκευή, µε τη συµµετοχή της χώρας για πρώτη φορά από το 2011. Η εξέλιξη, που ήρθε κατόπιν πρόσκλησης της κραταιάς Σαουδικής Αραβίας, δεν σηµαίνει την επιστροφή του καθεστώτος Ασαντ στην παγκόσµια διπλωµατική σκηνή µετά την πολυετή του αποµόνωση, εκτιµούν οι αναλυτές. ∆είχνει, όµως, µια κατεύθυνση στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.

Από τη µια πλευρά, το Ριάντ και οι σύµµαχοί του επιχειρούν να «κανονικοποιήσουν» ξανά τον Σύριο δικτάτορα, προκειµένου να λύσουν µια σειρά ζητηµάτων που ανακύπτουν από την ντε φάκτο επικράτησή του µετά τον συριακό εµφύλιο. Από την άλλη, η Τουρκία επιχειρεί κι εκείνη προσέγγιση προς το καθεστώς, την ανατροπή του οποίου είχε χρηµατοδοτήσει στη διάρκεια του πολέµου, ωθούµενη από τη Ρωσία και το Ιράν και προκειµένου να χαλυβδώσει την επιρροή του αντίπαλου δέους της -συµµαχικής των ΗΠΑ- Σαουδικής Αραβίας στην περιοχή.

Ετσι, στην προπαρασκευαστική συνάντηση της Συνόδου Κορυφής, ο Σαουδάραβας υπουργός Οικονοµικών, Μοχάµεντ Αλ-Τζάντααν, καλωσόρισε «την Αραβική Συριακή ∆ηµοκρατία στους κόλπους του συνδέσµου των αραβικών κρατών», σφραγίζοντας την επανεισδοχή της Συρίας στον σύνδεσµο στις 7 Μαΐου και την πρόσκληση που απηύθυνε στις 10 Μαΐου προς τον Ασαντ για συµµετοχή στη Σύνοδο της Παρασκευής ο Σαουδάραβας πρίγκιπας διάδοχος, Μοχάµεντ µπιν Σαλµάν. Παράλληλα, στις 10 Μαΐου διεξήχθη τετραµερής συνάντηση στη Μόσχα, µε τη συµµετοχή των υπουργών Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, και της Συρίας, δρος Φαϊσάλ Μικντάντ.
1_5

Η Ρωσία, επισηµαίνουν οι ειδικοί, επιδιώκει να εκµεταλλευθεί το κενό που έχει αφήσει η διπλωµατική απόσυρση των ΗΠΑ από τη Μέση Ανατολή. Η Συρία, από πλευράς της, έπαιξε το τελευταίο διάστηµα προς όλα τα ταµπλό, εκµεταλλευόµενη τον σεισµό που έπληξε τη χώρα -µαζί µε τη Νοτιοανατολική Τουρκία τον Φεβρουάριο- για να επανέλθει στη διεθνή πολιτική σκηνή. Οι ΗΠΑ φέρονται να µη συναινούν, βέβαια, στην επάνοδο της Συρίας στον Αραβικό Σύνδεσµο, αφήνουν όµως τις συµµαχικές τους αραβικές χώρες να εξυπηρετήσουν τα στρατηγικά τους συµφέροντα στην περιοχή, αποτρέποντας παράλληλα -ει δυνατόν- το παιχνίδι που επιδιώκει να παίξει η Μόσχα.

2_4
Οσο για την Τουρκία, τα πράγµατα είναι πιο περίπλοκα, ιδιαίτερα καθώς αυτές οι εξελίξεις έτρεξαν πριν από τον α’ γύρο των εκλογών και αυτό το διάστηµα, ενώ δηλαδή η χώρα ετοιµάζεται για τον β’ γύρο. Αφενός η διπλωµατική προσέγγιση µε τη Συρία δεν θεωρείται επωφελής προεκλογικά, αφετέρου ο αντίπαλος του Ερντογάν, Κεµάλ Κιλιτσντάρογλου, είναι Αλεβίτης, όπως και ο Σύρος πρόεδρος, Μπασάρ αλ Ασαντ, γεννηθείς στην περιφέρεια Ντερσίµ (έχει µετονοµασθεί σε Τουντσελί και βρίσκεται στην Ανατολική Τουρκία), της οποίας ο πληθυσµός είχε εξεγερθεί στο παρελθόν κατά της κεντρικής κυβέρνησης. Και είχε υποσχεθεί πως, αν εκλεγεί, θα βάλει τέλος στις διακρίσεις και τις «θρησκευτικές διενέξεις, που κάνουν να υποφέρει» η χώρα.

Ο στόχος των Αράβων

Γιατί, όµως, τα ισχυρά κράτη του Αραβικού Συνδέσµου µετέβαλαν τη στάση απέναντι στη Συρία, η οποία είχε αποκλειστεί και από την προηγούµενη ετήσια σύνοδό του (το 2022 στην Αλγερία) και παρά την τότε µεσολαβητική προσπάθεια του Αλγερινού προέδρου, Αµπντελµατζίντ Τεµπούν;

Οπως εξηγεί η Ολλανδολιβανέζα δηµοσιογράφος Κιµ Γκάτας από το Carnegie Endowment for International Peace στους «Financial Times», στόχος των Αράβων είναι να επιτύχουν την επιστροφή των Σύριων προσφύγων, πιθανώς µέσω ενός µηχανισµού του ΟΗΕ και σε συνεργασία µε τον Αραβικό Σύνδεσµο, καθώς η µακρόχρονη παρουσία τους στην Ιορδανία και τον Λίβανο δηµιουργεί ζητήµατα στις χώρες αυτές. Επίσης, ελπίζουν πως θα µπορέσουν να ελέγξουν καλύτερα και το λαθρεµπόριο της συνθετικής αµφεταµίνης Captagon, γνωστού ως «ναρκωτικού των τζιχαντιστών», για το οποίο η µετεµφυλιακή Συρία έχει γίνει ναρκω-κράτος και σταθµός διακίνησης για όλη τη Μέση Ανατολή - και όχι µόνο. Πέρυσι, µάλιστα, το αµερικανικό Κογκρέσο πέρασε την Πράξη Captagon, καλώντας την κυβέρνηση Μπάιντεν να αναπτύξει στρατηγικές απέναντι σε αυτόν τον κίνδυνο ασφαλείας. Στο παρελθόν, οι προσπάθειες τόσο της Ιορδανίας όσο και των Ηνωµένων Αραβικών Εµιράτων να µεσολαβήσουν στη Συρία για το ζήτηµα δεν απέφεραν τα αναµενόµενα αποτελέσµατα. Η νέα προσέγγιση ξεκίνησε αρχικά από την Αίγυπτο, µε τον Σύριο υπουργό Εξωτερικών να επισκέπτεται το Κάιρο και εν συνεχεία τον Αιγύπτιο οµόλογό του, Σαµέχ Σούκρι, να µεταβαίνει στη ∆αµασκό, ενώ στα µέσα Απριλίου ακολούθησε η επίσκεψη του Σαουδάραβα υπουργού Εξωτερικών, Φαϊσάλ µπιν Φαρχάν, στη ∆αµασκό.

Σε ακόµα µία εξέλιξη, τα Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα προσκάλεσαν τον Σύριο πρόεδρο, Ασαντ, στη Σύνοδο του ΟΗΕ για το κλίµα COP28 στο Ντουµπάι, την οποία θα φιλοξενήσουν τον ∆εκέµβριο. Την πρόσκληση απηύθυνε ο πρόεδρος των ΗΑΕ, σεΐχης Μοχάµεντ µπιν Ζαγέντ, και σε αυτή την περίπτωση το παιχνίδι «χοντραίνει» για τη διεθνή διπλωµατία, καθώς στη σύνοδο θα µετάσχουν χιλιάδες ξένοι ηγέτες, κυβερνητικά στελέχη και διπλωµάτες. Επίσης, αυτό δύσκολα είναι συµβατό µε το «ηθικό κόστος» της συριακής αποδοχής από τη δυτική διπλωµατική κοινότητα. Αλλωστε, στις ΗΠΑ, τη Γαλλία και τη Γερµανία βρίσκονται σε ισχύ χρόνια κυρώσεων και σε εξέλιξη δικαστικές προσφυγές θυµάτων του καθεστώτος Ασαντ.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» στις 20/5/23