Ρήγμα στη Ρωσική Εκκλησία – Ιερείς εναντίον του πολέμου με την Ουκρανία

Μεγαλώνει το ρήγμα στη Ρωσική Εκκλησία με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία και την υποστηρικτική στάση του Πατριαρχείου Μόσχας και προσωπικά του ίδιου του Πατριάρχη Κύριλλου προς τις πολεμικές επιχειρήσεις και τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν. Το ρήγμα στους κόλπους της Ρωσικής Εκκλησίας αφορά τόσο τις εξωτερικές διορθόδοξες και διεκκλησιαστικές σχέσεις, όσο και το εσωτερικό της.

Η Ρωσική Εκκλησία πριν κηρύξει τον πόλεμο είχε αρχίσει να περιθωριοποιείται καθώς έχει διακόψει την ευχαριστιακή κοινωνία μετο Οικουμενικό Πατριαρχείο, την Εκκλησία της Ελλάδος, την Εκκλησία της Κύπρου και το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, μία κατάσταση που χειροτέρεψε για τη Μόσχα μετά τον Φλεβάρη του 2022 και την έναρξη του πολέμου. Ενδεικτικό είναι ότι οι Εκκλησίες της Εσθονίας και της Λετονίας ζήτησαν να αποκόψουν δεσμούς με το Πατριαρχείο Μόσχας ενώ η Εκκλησία της Λιθουανίας ζήτησε μεγαλύτερη ανεξαρτησία. Παράλληλα, τον περασμένο Μάιο η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία υπό τον Μητροπολίτη Ονούφριο αποφάσισε να αυτονομηθεί από το Πατριαρχείο Μόσχας.

Κι αν η εικόνα του Πατριαρχείου Μόσχας στο εξωτερικό είναι εν μέρει παγιωμένη, στο εσωτερικό της φαίνεται ότι αντιμετωπίζει μία διαρκώς αυξανόμενη αμφισβήτηση στους κόλπους των κληρικών και όχι μόνο. Όπως αναφέρει το RFE/RL σε εκτενές του ρεπορτάζ, όλα ξεκίνησαν τον Μάρτιο του 2022, όταν μια ομάδα ορθόδοξων κληρικών εξέδωσε μια ανοιχτή επιστολή ζητώντας τον τερματισμό του πολέμου και από τότε, σχεδόν 300 έχουν συνυπογράψει την επιστολή.

Το κύμα αμφισβήτησης που ξεκίνησε από τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου στη δυτική Ουκρανία, πλέον έχει επεκταθεί και στην ανατολική Ουκρανία και τις ρωσόφωνες περιοχές αλλά και στο εσωτερικό της Ρωσίας.

Η δυσκολία της ανίχνευσης των ιερέων που αντιτίθενται στη στάση του Πατριαρχείου Μόσχας έγκειται στο «σφιχτό» πλαίσιο που διέπει τους κληρικούς με τη Ρωσική Εκκλησία, τις ποινές που υφίστανται ως απειλή αλλά και το γεγονός ότι έχουν επιβληθεί τιμωρίες σε κληρικούς. Ενδεικτικό είναι, όπως αναφέρει το ρεπορτάζ, πως σε κληρικό επιβλήθηκε πρόστιμο καθώς οι κρατικές αρχές της Ρωσίας, ισχυρίστηκαν ότι «απαξίωσε τις ένοπλες δυνάμεις» και έτσι έγινε ο πρώτος Ρώσος που τιμωρήθηκε βάσει νόμου που εγκρίθηκε βιαστικά στον απόηχο της εισβολής στην Ουκρανία. Στη συνέχεια, ο ίδιος ιερέας απομακρύνθηκε από τη θέση του μετά από καταγγελίες από συντηρητικούς ορθόδοξους ακτιβιστές. Επιπλέον, ιερείς που μίλησαν στο RFE/RL για τις ανάγκες του ρεπορτάζ, ζήτησε να μη γίνει αναφορά στο όνομά τους αλλά να χρησιμοποιηθεί ψεύτικο.

Ρώσος ορθόδοξος ιερέας σε εκκλησία στη Μαδρίτη της Ισπανίας, ο οποίος έχει δεχθεί καταγγελίες και επιπλήξεις για τις αντιπολεμικές του δηλώσεις, πιστεύει ότι υπάρχει σημαντικός αριθμός κληρικών που λειτουργούν στη Ρωσία και αντιτίθενται στον πόλεμο.

«Γνωρίζω πολλούς από αυτούς προσωπικά», είπε. «Είναι απολύτως κατά του πολέμου, αλλά αντιμετωπίζουν μια δύσκολη επιλογή: Για να μιλήσουν δημόσια, θα έπρεπε να μεταναστεύσουν». Διαφορετικά, είπε, θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν σύλληψη και φυλάκιση όπως ο πατέρας Ioann Kurmoyarov, ο οποίος κρατείται στην Αγία Πετρούπολη από τον Ιούλιο του 2022 με την κατηγορία της «απαξίωσης» των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων. Πρόσθεσε δε ότι οι ιερείς έχουν τιμωρηθεί από την περίπτωση του πατέρα Ioann Koval, ενός ιερέα της Μόσχας που καθαιρέθηκε τον Μάιο επειδή άλλαξε το κείμενο της υποχρεωτικής προσευχής On Holy Rus για να παρακαλέσει για «ειρήνη» αντί για «νίκη».