Μεγάλες καταστροφές στη χλωρίδα μιας χώρας μπορεί να προκαλέσει το κόκκινο μυρμήγκι της φωτιάς, ένα από τα πιο επικίνδυνα είδη, το οποίο ήδη, λόγω της κλιματικής αλλαγής, έχει φτάσει στην Ιταλία.

Τα κόκκινα μυρμήγκια της φωτιάς είναι ένα από τα χειρότερα και πιο επιβλαβή χωροκατακτητικά είδη στον κόσμο - και, σύμφωνα με τους ειδικούς, έχουν ήδη κάνει την Ιταλία «σπίτι» τους. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν οτι έφτασαν για πρώτη φορά στην Ευρώπη, έχοντας σχηματίσει έναν ώριμο πληθυσμό στη Σικελία της Ιταλίας, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Current Biology.

Η μελέτη προειδοποιεί ότι, με τη βοήθεια της υπερθέρμανσης του πλανήτη, τα μυρμήγκια θα μπορούσαν να εξαπλωθούν σε ολόκληρη τη γηραιά ήπειρο. Το κλίμα στις μισές αστικές περιοχές της Ευρώπης είναι ήδη κατάλληλο για το είδος. Αυτό θα μπορούσε να έχει καταστροφικές και δαπανηρές επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα, τις καλλιέργειες και την ανθρώπινη υγεία

Γιατί τα κόκκινα μυρμήγκια της φωτιάς είναι επικίνδυνα;

Ως επιθετικοί τροφοσυλλέκτες, τα μυρμήγκια της φωτιάς γίνονται συνήθως το κυρίαρχο είδος μυρμηγκιών όταν «φτάνουν» σε μια νέα περιοχή. Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να καταστρέψουν εγγενείς πληθυσμούς μυρμηγκιών και να καταστρέψουν τα ιθαγενή φυτά. Το τσίμπημά τους επίσης είναι δηλητηριώδες και μπορεί να σκοτώσει ή να τραυματίσει βατράχους, σαύρες και μικρά θηλαστικά.

Τα μυρμήγκια μπορούν επίσης να τσιμπήσουν ανθρώπους, γεγονός που κάνει τους δημόσιους χώρους, όπως τα πάρκα, μη ασφαλείς για τα παιδιά. Μπορεί επίσης να προκαλέσουν μια απειλητική για τη ζωή αλλεργική αντίδραση σε ένα μικρό ποσοστό ανθρώπων που αντιδρούν στο δηλητήριό τους.

Μέσω της θήρευσης, του ανταγωνισμού και του τσιμπήματος είναι επίσης γνωστό ότι επηρεάζουν τα πουλιά και τα ψάρια. Εκτός από τον όλεθρο στα τοπικά οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητα, τα μυρμήγκια της φωτιάς μπορούν να βλάψουν τις καλλιέργειες και να μολύνουν τον ηλεκτρικό εξοπλισμό.

Είναι το πέμπτο πιο δαπανηρό χωροκατακτητικό είδος στον κόσμο, στοιχίζοντας σχεδόν 20 δισεκατομμύρια ευρώ σε ζημιά και διαχείριση μεταξύ 1970 και 2017, σύμφωνα με μια εκτίμηση που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature το 2021.

Τα μυρμήγκια της φωτιάς κατατάσσονται μεταξύ των 100 χειρότερων χωροκατακτητικών εξωγήινων ειδών από την Παγκόσμια Βάση Δεδομένων Επεμβατικών Ειδών.

Από πού προέρχονται;

Τα κόκκινα μυρμήγκια της φωτιάς -ή Solenopsis invicta- προέρχονται αρχικά από τη Νότια Αμερική. Σε λιγότερο από έναν αιώνα έχουν εξαπλωθεί μέσω του ανθρώπινου εμπορίου σε μεγάλο μέρος των Ηνωμένων Πολιτειών, του Μεξικού, της Καραϊβικής, της Κίνας, της Ταϊβάν και της Αυστραλίας. Συχνά ταξιδεύουν σε μολυσμένο έδαφος, σανό, σάπια φύλλα και υλικά εξωραϊσμού και κατασκευής.

Το Solenopsis invicta περιλαμβάνεται ήδη ως «είδος ανησυχίας» στον κατάλογο χωροκατακτητικών ξένων ειδών της ΕΕ. Μόνο στις ΗΠΑ, το ετήσιο κόστος που σχετίζεται με το είδος υπολογίζεται σε περίπου 1 δισεκατομμύριο δολάρια (933 εκατομμύρια ευρώ).

Η Νέα Ζηλανδία είναι η μόνη χώρα που έχει εξαφανίσει με επιτυχία αυτό το μυρμήγκι-εισβολέα. Τα μυρμήγκια της φωτιάς έχουν τεκμηριωθεί προηγουμένως σε προϊόντα στην Ισπανία, τη Φινλανδία και την Ολλανδία, αλλά όχι στη φύση, όπως συνέβη στη Σικελία, όπου έχουν βρεθεί 88 φωλιές

Θα εξαπλωθούν σε όλη την Ευρώπη;

Οι ντόπιοι κοντά στην πόλη των Συρακουσών της Σικελίας αναφέρουν συχνά τσιμπήματα μυρμηγκιών από το 2019. Η γενετική ανάλυση των μυρμηγκιών που βρέθηκαν στην περιοχή δείχνει ότι μπορεί να προέρχονται από τις νότιες ΗΠΑ, την ηπειρωτική Κίνα ή την Ταϊβάν.

Δεν είναι σαφές πώς και πότε εισήχθη το είδος στην περιοχή, αλλά μπορεί να ήταν μέσω του κοντινού λιμανιού φορτίου Augusta. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα μυρμήγκια θα μπορούσαν να εγκατασταθούν στο 7% της Ευρώπης και της Μεσογείου υπό τις τρέχουσες περιβαλλοντικές συνθήκες.

Οι αγροτικές περιοχές κινδυνεύουν περισσότερο, ενώ οι μισές αστικές περιοχές που μελετήθηκαν έχουν κατάλληλες συνθήκες. Από αυτές, οι παράκτιες πόλεις της Μεσογείου με μεγάλες συνδέσεις με θαλάσσια λιμάνια κινδυνεύουν περισσότερο. Οι μελλοντικές προβλέψεις δείχνουν ότι το περιβάλλον της Ευρώπης είναι πιθανό να γίνει πιο κατάλληλο για τα μυρμήγκια, καθώς το κλίμα θερμαίνεται.

Οι ερευνητές συμβουλεύουν ότι η έγκαιρη ανίχνευση είναι το κλειδί για τη διαχείριση αυτής της νέας απειλής. Η αναφορά των πολιτών για τσιμπήματα και φωλιές θα μπορούσε να βοηθήσει στην παρακολούθηση της εξάπλωσης των μυρμηγκιών.