Δίχως τέλος µαίνεται ο πόλεµος µεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης, µε τον Ισραηλινό πρόεδρο, Μπενιαµίν Νετανιάχου, να εκφράζει τη βεβαιότητα πως θα νικήσει αυτόν τον πόλεµο, που δεν δίστασε να τον χαρακτηρίσει ως «µια νέα εκδοχή του ναζισµού».

Ταυτόχρονα, οι αλυσιδωτές αντιδράσεις, που έφερε η σύρραξη, µε τα σενάρια εµπλοκής µέχρι και των ΗΠΑ, γέννησαν ευλόγως το ερώτηµα για την παρουσία των χωρών της Μέσης Ανατολής, που διατηρούν µία άµεση ή έµµεση εµπλοκή στη διένεξη. Παράλληλα, η ένταση µεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας µεγαλώνει, καθώς ο Ερντογάν επιχείρησε εξ αρχής να αναλάβει ρόλο µεσολαβητή ανάµεσα στις δύο χώρες, αλλά δεν απέφυγε να κατηγορήσει το Ισραήλ για τους βοµβαρδισµούς στη Γάζα, παρέχοντας έτσι έµµεση στήριξη στη «Χαµάς», µετά την εισβολή που πραγµατοποίησε.

Με αφορµή το πολύπλοκο ζήτηµα που απασχολεί τη γεωπολιτική σκακιέρα εδώ και πολλά χρόνια, παρουσιάζουµε τον χάρτη της Μέσης Ανατολής, καθώς και τα στοιχεία των γειτονικών χωρών που παρουσιάζουν ενδιαφέρον και κάποιους συσχετισµούς.

Συρία: Στη δίνη του εμφυλίου από το 2011

H χώρα της Μέσης Ανατολής έχει έκταση 185.180 τ. χλµ. και πληθυσµό 22.125.000 κατοίκους. Συνορεύει στα βόρεια µε την Τουρκία, στα ανατολικά µε το Ιράκ, στα νότια µε την Ιορδανία, στα νοτιοδυτικά µε Ισραήλ και Λίβανο, ενώ στα βορειοδυτικά βρέχεται από τη Μεσόγειο. Πρωτεύουσά της είναι η ∆αµασκός.

Το 87% ασπάζονται το Ισλάµ, το 10% είναι Χριστιανοί και ∆ρούζοι το 3%. Πρόεδρος της Συρίας είναι ο Μπασάρ αλ Ασαντ, µε συµµάχους τη Ρωσία, το Ιράν και την Κίνα, ενώ πρόσφατα εξέδωσε ανακοίνωση για την ανάγκη υποστήριξης του αραβικού κόσµου στην Παλαιστίνη. Σχεδόν 390.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί στη Συρία από τον Μάρτιο του 2011, όταν ξεκίνησε ο εµφύλιος πόλεµος, όπου ενεπλάκησαν πολλές τοπικές και διεθνείς οργανώσεις, αλλά και τζιχαντιστικές οµάδες.

Το 2011 και µε την έναρξη του εµφυλίου, τα δύο µέτωπα της Συρίας ήταν το καθεστώς του Ασαντ και οι αντικαθεστωτικές δυνάµεις, ενώ η ανάδυση του «Ισλαµικού Κράτους» περιέπλεξε την κατάσταση.


Ιράκ: ''Φτωχός σύμμαχος'' της Παλαιστίνης

Η έκτασή του είναι 437.072 τ. χλµ. και ο πληθυσµός του 43.324.000 κάτοικοι. Συνορεύει ανατολικά µε Ιράν, δυτικά µε Συρία και Ιορδανία, νότια µε Κουβέιτ και Σαουδική Αραβία και βόρεια µε Τουρκία. Το 95% των κατοίκων είναι Μουσουλµάνοι (51% Σιίτες, 42% Σουνίτες), µε πολύ µικρό ποσοστό Χριστιανών, ενώ πρόεδρος της χώρας είναι ο Αµπντούλ Λατίφ Ρασίντ.

Η χώρα βρίσκεται σε πολύ κακή οικονοµική κατάσταση, µε σχεδόν ανύπαρκτες προοπτικές και ένας στους τρεις νέους είναι άνεργος. Σύµµαχος του Ιράκ είναι η Συρία, ενώ τάσσεται ξεκάθαρα υπέρ της Παλαιστίνης, στέλνοντας µάλιστα µήνυµα υποστήριξης και επικρίνοντας τη διεθνή κοινότητα που «µε τη σιωπή της», τα προηγούµενα χρόνια, συνέβαλε στην επιδείνωση της κατάστασης. Η κυβέρνηση του Ιράκ, άλλωστε, αποτελείται από κοµµατική πλειοψηφία προσκείµενη στον σύµµαχο του Ιράν, «Χαµάς».



Ιράν: Ο μεγάλος εχθρός Ισραήλ - Σαουδικής Αραβίας

To Iράν αποτελεί σηµαντική περιφερειακή δύναµη, µε σηµαντική θέση στα θέµατα παγκόσµιας ενεργειακής πολιτικής. Εχει έκταση 1.648.195 τ. χλµ. και πληθυσµό 88.551.000 κατοίκους. Συνορεύει στα βόρεια µε Αζερµπαϊτζάν, Αρµενία, Τουρκµενιστάν, ανατολικά µε Πακιστάν, Αφγανιστάν και δυτικά µε Τουρκία και Ιράκ. Πρόεδρος της «Συνταγµατικής Ισλαµικής ∆ηµοκρατίας» είναι ο Εµπραχίµ Ραϊσί, µε την οικονοµία να ελέγχεται κυρίως από το κράτος και σηµαντικότερο οικονοµικό πόρο το πετρέλαιο, µε την παραγωγή του να αντιστοιχεί στο 11% της συνολικής παραγωγής των χωρών του ΟΠΕΚ.

Το Ιράν έχει σύµµαχο τη «Χαµάς», που της παρέχει οικονοµική, στρατιωτική και πολιτική υποστήριξη, τη Συρία, τη «Χεζµπολάχ» (Λίβανος) και τις Ρωσία και Ινδία, ενώ µεγάλος του εχθρός είναι το Ισραήλ, µε ευθείες «βολές» σχετικά µε τα τεκταινόµενα στην Παλαιστίνη, αλλά και η Σαουδική Αραβία. Λόγω της δυναµικής του αναµένεται να αποτελέσει «χώρα-κλειδί» στην κόντρα Ισραήλ - Παλαιστίνης.



Λίβανος: ''Αιχμή του δόρατος'' η ''Χεζμπολάχ''

Ο Λίβανος εκτείνεται σε έκταση 10.452 τ. χλµ. και έχει πληθυσµό 5.490.000 κατοίκους, µε πρωτεύουσα τη Βηρυτό. Συνορεύει βόρεια και ανατολικά µε τη Συρία, νότια µε Ισραήλ και δυτικά βρέχεται από τη Μεσόγειο. Εντός της χώρας µεγάλη ισχύ έχει η οργάνωση «Χεζµπολάχ».

Παρ’ ότι υπήρξε παραδοσιακά ένας σηµαντικός εµπορικός κόµβος για τη Μέση Ανατολή, η οικονοµική της κατάσταση επιδεινώθηκε (µεταξύ άλλων) και µετά την έκρηξη στο λιµάνι της Βηρυτού το 2020 και τις αµερικανικές κυρώσεις µε στόχο τη «Χεζµπολάχ», ο πληθωρισµός ξεπέρασε τον Ιανουάριο του 2023 το 123%, ενώ τέσσερις στους πέντε είναι στα όρια της φτώχειας.

Εχθροί του Λιβάνου είναι η Συρία, το Ισραήλ (αν και το 2022 υπέγραψαν τη συµφωνία για τον τερµατισµό της διαµάχης για το φυσικό αέριο στα ύδατα της Μεσογείου), η -εντός του κράτουςτροµοκρατική «Χεζµπολάχ», που κατά κάποιον τρόπο µπορεί να χαρακτηριστεί ως ο µεγαλύτερος εχθρός αυτός εντός του κράτους, αλλά και το Ιράν.



Ioρδανία: Εξαρτημένη από την ξένη ενίσχυση

Η έκτασή της είναι 89.342 τ. χλµ. και συνορεύει µε Συρία στα βόρεια, Ιράκ στα βορειοανατολικά, Σαουδική Αραβία στα νότια και ανατολικά, Ισραήλ και ∆υτική Οχθη στα δυτικά. Το κύριο θρήσκευµα είναι το Ισλάµ, µε τη συντριπτική πλειοψηφία της χώρας να αποτελείται από Αραβες. Το πολίτευµά της είναι η συνταγµατική µοναρχία, µε τον βασιλιά Αµπντάλ όµως να έχει εξέχοντα ρόλο και εκτεταµένες εξουσίες, µέχρι και τη διάλυση του Κοινοβουλίου.

Αποτελεί µία χώρα βιοµηχανικά υπανάπτυκτη, δίχως φυσικούς πόρους, µε την οικονοµία της να εξαρτάται από τις µεγάλες πετρελαιοπαραγωγικές πηγές και την ξένη ενίσχυση. Σύµµαχοί της η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος, το Ιράκ και το Κουβέιτ, ενώ στέκεται ανοιχτά στο πλευρό της Παλαιστίνης, επιδιώκοντας όµως ταυτόχρονα να διατηρήσει µετριοπαθή ρόλο στον πόλεµο αυτό.


Αίγυπτος: Ισχυρή δύναμη στον Ισλαμικό κόσμο

Βρίσκεται στη βορειοανατολική Αφρική και καλύπτει έκταση 1.001.450 τ. χλµ. Συνορεύει βορειοανατολικά µε Λωρίδα της Γάζας και Ισραήλ, δυτικά µε Λιβύη και νότια µε Σουδάν, ενώ βρέχεται βόρεια από Μεσόγειο και ανατολικά από Ερυθρά Θάλασσα. Θεωρείται µεγάλη δύναµη στον ισλαµικό κόσµο στη Βόρεια Αφρική, τη Μεσόγειο Θάλασσα και την Ερυθρά Θάλασσα. Πρόεδρός της είναι ο Αµπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι (ηµιπροεδρική δηµοκρατία), ενώ το τελευταίο διάστηµα παρατηρείται ύφεση στην οικονοµία της χώρας (Reuters), µε τον πληθωρισµό να φτάνει σε υψηλά ρεκόρ, µε την κυβέρνηση να περιορίζει τις δαπάνες και την ανεργία να αυξάνεται.

Ως εχθροί της χώρας λογίζονται η Τουρκία (παρά τις προσπάθειες επαναπροσέγγισης µε Ερντογάν), η «Μουσουλµανική Αδελφότητα» εντός της επικράτειάς της, ενώ διατηρεί εξισορροπητικό ρόλο στον τωρινό πόλεµο Ισραήλ - Παλαιστίνης. Σύµµαχο της Αιγύπτου αποτελεί η Ρωσία.


Κατάρ: Το πλούσιο και ανεξάρτητο εμιράτο

Το ανεξάρτητο εµιράτο του Κατάρ έχει έκταση 11.637 τ. χλµ. και πληθυσµό 2.909.134 κατοίκους και συνορεύει στα νότια µε τη Σαουδική Αραβία. Χαρακτηρίζεται για τον πλούτο του στις πετρελαιοπηγές, ενώ τα τελευταία χρόνια βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής για τις κινήσεις του στο ποδόσφαιρο.

Το εµιράτο είναι µοναρχικό (κληρονοµική µοναρχία) µε ηγέτη τον εµίρη Ταµίµ µπιν Χαµάντ, ενώ η κυρίαρχη θρησκεία είναι το Ισλάµ (67%), µε ένα σηµαντικό ποσοστό Χριστιανών και Ινδουιστών (13,8% έκαστοι). Το Κατάρ διατηρεί καλές σχέσεις µε Ιράν, «Χαµάς», «Μουσουλµανική Αδελφότητα» καθώς και εξτρεµιστικά στοιχεία στη Συρία, µε αποτέλεσµα να αντιµάχεται τη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ που θεωρούν τα καθεστώτα αυτά απειλή για την εξουσία τους.

Ενδέχεται να παίξει σηµαντικό ρόλο στον πόλεµο Ισραήλ - Παλαιστίνης, καθώς η επίσκεψη Μπλίνκεν σε χώρες του Αραβικού Κόσµου, µεταξύ άλλων και του Κατάρ, οδήγησε σε µία σιωπηρή συνεννόηση (σύµφωνα µε το CNN) των δύο κρατών, µε το εµιράτο να προσπαθεί να διατηρήσει καλές σχέσεις και διαύλους επικοινωνίας και µε τις δύο πλευρές.



Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα: Το κράτος που θυμίζει Δύση

Το κράτος των Ηνωµένων Αραβικών Εµιράτων συνορεύει µε Σαουδική Αραβία και Οµάν, ενώ βρέχεται από τον Περσικό Κόλπο και τον Κόλπο του Οµάν. Εχει έκταση 83.600 τ. χλµ., µε πληθυσµό 9.282.410 κατοίκους. Με ΑΕΠ σχεδόν 186 δισ. δολάρια θυµίζει τις ανεπτυγµένες χώρες της ∆ύσης, µε πλούτο σε κοιτάσµατα πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Σηµαντικό είναι πως στα Εµιράτα απαγορεύεται η λειτουργία των πολιτικών κοµµάτων, ενώ αρχηγός του κράτους είναι ο Χαλίφα µπιν Ζαγέντ αλ Ναχαγιάν και αρχηγός κυβέρνησης ο σεΐχης Μοχάµετ µπιν Ρασίντ αλ Μάκτουµ.

Ως µέρος του Αραβικού Συνδέσµου, είναι σύµµαχοι µε Αλγερία, Αίγυπτο, Ιορδανία, Ιράκ, Μαρόκο, Κουβέιτ, Κατάρ, Υεµένη, Οµάν, ενώ διατηρούν καλές σχέσεις και µε τη Ρωσία. Ως «εχθρός» θεωρείται το Ιράν λόγω παλαιότερων διαφορών, ενώ τα µη καθορισµένα όρια µε Οµάν και Σαουδική Αραβία αποτελούν πρόβληµα για το µέλλον.



Σαουδική Αραβία: Ισλαμικός νόμος και πετρελαιοπηγές

Η χώρα καταλαµβάνει το 80% της Αραβικής Χερσονήσου και έκταση 2.149.690 τ. χλµ., µε πληθυσµό 32.175.224 κατοίκους. Συνορεύει µε ΗΑΕ, Ιράκ, Ιορδανία, Κατάρ, Κουβέιτ, Οµάν και Υεµένη. Βρέχεται από Περσικό Κόλπο βορειοανατολικά και από Ερυθρά Θάλασσα δυτικά.

Το βασίλειο απονέµει τη δικαιοσύνη µε τον ισλαµικό νόµο, µε τη συντριπτική πλειοψηφία να είναι Σουνίτες. Επίσηµη µορφή του σουνιτικού Ισλάµ στη χώρα αποτελεί ο Ουαχαµπισµός. Σηµερινός βασιλιάς είναι ο Σαλµάν µπιν Αµπντουλαζίζ αλ Σαούντ. Η οικονοµία της βασίζεται στο πετρέλαιο και αποτελεί µία από τις ταχύτερα αναπτυσσόµενες οικονοµίες στο G20.

Σύµµαχοί της είναι: Αίγυπτος, Μαρόκο, Τυνησία, Αζερµπαϊτζάν, Τουρκία, Πακιστάν, Αφγανιστάν, Ουζµπεκιστάν, Ιορδανία, Κίνα, Νότια Κορέα, ενώ έχει κακές σχέσεις µε Ιράν, Λίβανο, Ισραήλ, Υεµένη, Βόρεια Κορέα, Ρωσία, Λευκορωσία, Λιβύη, Αλγερία, Σοµαλία, «Χεζµπολάχ» και «Μουσουλµανική Αδελφότητα».

Στον πόλεµο Ισραήλ - Παλαιστίνης επισηµαίνει ότι εντείνει τις προσπάθειες για τη δηµιουργία συνθηκών για επιστροφή στη σταθερότητα και την αποφυγή της περαιτέρω κλιµάκωσης.



Ιnfographics, φωτογραφία άρθρου: Απογευματινή
Δημοσιεύτηκε στην Απογευματινή της Κυριακής στις 22/10