Μεσανατολικό: Πόσο μπορεί να αντέξει η ισραηλινή οικονομία τον πόλεμο
Πολλαπλά τα πλήγματα του πολέμου για την οικονομία του Ισραήλ
Το Ισραήλ κλιμακώνει τον πόλεμο στη Γάζα, αλλά ο Νετανιάχου σε μια προσπάθεια να κρατήσει όρθια την οικονομία παρουσίασε ένα σχέδιο οικονομικής βοήθειας 1 δισ. δολ. για να βοηθήσει τις επιχειρήσεις που πλήττονται.
Σε αυτή την προσπάθεια ο Μπενιαμίν Νετανιάχου σαμποτάρεται από τους ίδιους τους εταίρους του, με τις εκτιμήσεις να είναι ζοφερές για τα ταμεία του Ισραήλ.
Ειδικότερα, σε μια στιγμή που τα τρόφιμα είναι εξαιρετικά πολύτιμα, ο αγροτικός τομές στο Ισραήλ αντιμετωπίζει έλλειμμα 10.000 αγροτών και το ισραηλινό υπουργείο Γεωργίας έχει προτείνει ένα σχέδιο για την πρόσληψη 8.000 Παλαιστινίων 60 ετών και άνω από τη Δυτική Όχθη.
Η ακροδεξιά, ωστόσο, είναι ανένδοτη, με τον υπουργό Εθνικής Ασφάλειας Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ να μπλοκάρει μια πρόταση για πρόσληψη περισσότερων Παλαιστινίων για να καλύψουν το έλλειμμα εργαζομένων στις φάρμες του Ισραήλ.
Την ώρα όμως που ο Μπεν-Γκβιρ επικαλείται λόγους ασφαλείας, η οικονομία του Ισραήλ υποφέρει, όπως καταγράφει σε ρεπορτάζ της στο Foreign Policy η ειδικευμένη στη Μέση Ανατολή Anchal Vohra.
«Το πραγματικό θερμοκήπιο του κράτους εξαρτάται πλέον από πανεπιστημιακούς εθελοντές» αναφέρει η Anchal Vohra. «Προσπάθησαν να σώσουν την κατάσταση και να μαζέψουν τον καρπό πριν σαπίσει, αλλά οι προσπάθειές τους απέτυχαν και η ισραηλινή κυβέρνηση έχει ήδη αρχίσει να εισάγει ορισμένα είδη».
Μπορεί να έχουν καταφέρει πολλά οι Ισραηλινοί στη χρήση καινοτόμων μεθόδων στις καλλιέργειες, αλλά αυτό σίγουρα δεν αρκεί. «Πολλοί από τους συναδέλφους μου έφυγαν», είπε στο Foreign Policy η Σίντι, μια εργαζόμενη από τις Φιλιππίνες. «Θα πάμε κι εμείς, αν χειροτερέψει», πρόσθεσε.
Μπορεί το Ισραήλ να μπήκε στον πόλεμο με αποθεματικό 200 δισ. δολάρια και 14 δισ. δολάρια αμερικανικής βοήθειας, αλλά δεν αρκεί. Οι ειδικοί λένε ότι η συνεχιζόμενη σύγκρουση θα κοστίσει στην ισραηλινή οικονομία δισεκατομμύρια περισσότερο και θα χρειαστεί πολύ περισσότερος χρόνος για να ανακάμψει από ό,τι στο παρελθόν.
Η βοήθεια των Ισραηλινών εθελοντών είναι ανεπαρκή για να καλύψει το οικονομικό έλλειμμα. Ο οικονομολόγος στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ Michel Strawczynski, είπε ότι το κόστος των δύο προηγούμενων πολέμων -Λίβανος 2006 και Χαμάς 2014- ήταν έως και 0,5 ποσοστό του ΑΕΠ και επηρέασε κυρίως τον τουριστικό τομέα.
Αλλά αυτή τη φορά, «οι εκτιμήσεις είναι για πτώση 3,5% έως 15% σε ετήσια βάση» το τελευταίο τρίμηνο του τρέχοντος έτους.
«Αυτός ο πόλεμος θα προκαλέσει πρόσθετο κόστος σε σύγκριση με τις δύο (προηγούμενες) διενέξεις, επίσης λόγω της μαζικής συμμετοχής εφέδρων, οι οποίοι εισάγονται στην αγορά εργασίας σε κανονικούς καιρούς, αλλά θα απουσιάζουν από τις δουλειές τους κατά τη διάρκεια του πολέμου», είπε ο Strawczynski.
«Αν ο πόλεμος είναι μακρύς, ο αντίκτυπος της έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού θα έχει ως αποτέλεσμα υψηλό κόστος για την ισραηλινή οικονομία». Η επιστράτευση 360.000 εφέδρων αποτελεί πλήγμα για τις επιχειρήσεις που στερείται πλέον του δυναμικού της.Περίπου 250.000 Ισραηλινοί έχουν αφήσει επιχειρήσεις και σπίτια για να αναζητήσουν καταφύγιο σε ξενοδοχεία ή σε συγγενείς.
«Η παραλία στο Τελ Αβίβ και τα λιθόστρωτα σοκάκια της παλιάς πόλης στην Ιερουσαλήμ, τα κύρια τουριστικά αξιοθέατα, είναι και τα δύο άδεια». Αναφέρει η Vohra.
«Είναι η κορυφαία τουριστική σεζόν, αλλά τα εστιατόρια και τα μπαρ στις ιστορικές συνοικίες της Γιάφα εξυπηρετούσαν λίγους επισκέπτες, κυρίως δημοσιογράφους. Οι τουρίστες που συνωστίζονται σε αυτό το μέρος του κόσμου για να απολαύσουν τον ήλιο και να κάνουν μπάνιο σε έναν συνδυασμό μεσανατολικών και δυτικών αισθήσεων—απολαμβάνοντας χούμους και κοκτέιλ σε έναν ανεμοδαρμένο γαλήνιο Νοέμβριο— ήταν απόντες».
Τα ξενοδοχεία φιλοξενούσαν τους εσωτερικά εκτοπισμένους, με κάποια επιδότηση από την κυβέρνηση αλλά και πάλι με τεράστια ζημιά.
«Είναι περίοδος αιχμής, αλλά δεν υπάρχουν τουρίστες», είπε ο Μοχάμαντ, ένας Άραβας Ισραηλινός και ιδιοκτήτης ζαχαροπλαστείου στο Τελ Αβίβ, ο οποίος ζήτησε επίσης να χρησιμοποιείται μόνο το μικρό του όνομα για λόγους ασφαλείας. «Ούτε οικογένειες, ούτε παιδιά δεν κάνουν ουρές για καραμέλες».
Σύμφωνα με το Foreign Policy τόσο οι Ισραηλινοί Εβραίοι όσο και οι Άραβες επιχειρηματίες στον Νότο είναι ενωμένοι πλην απεγνωσμένοι λόγω των άδειων δρόμων. Στο ξενοδοχείο Market House υπάρχει μόνο 10% πληρότητα σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια, και όλοι τους ήταν δημοσιογράφοι.
Σε ένα άλλο ξενοδοχείο που ανήκει σε Ισραηλινό Εβραίο τα περισσότερα δωμάτια ήταν κατειλημμένα από ανθρώπους που εκκενώθηκαν από το νότο με μεγάλη έκπτωση. «Τους φιλοξενούμε με απώλεια 50%, συν δωρεάν γεύματα», είπε στο Foreign Policy. «Αυτή τη στιγμή, η κυβέρνηση βοηθάει, αλλά αυτό είναι μόνο μέχρι τις 22 Νοεμβρίου».
Οι επενδύσεις στον τομέα μειώθηκαν κατά το ήμισυ πέρυσι λόγω της αστάθειας καθώς χιλιάδες συγκεντρώθηκαν ενάντια στις δικαστικές μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης που υποτίθεται ότι θα αποδυνάμωναν τα δικαστήρια και θα ενίσχυαν τους κυβερνώντες πολιτικούς.
Μετά την επίθεση της Χαμάς, περίπου το 10-25% του συνολικού ισραηλινού εργατικού δυναμικού startup και το 15% των ιδρυτικών ομάδων έχει στρατολογηγθεί. Ωστόσο, η ικανότητα πολλών υποσχόμενων ισραηλινών startups να συνεχίσουν την επιτυχημένη πορεία τους, να αποκτήσουν πελάτες και να σχεδιάσουν για επερχόμενες επενδύσεις βρίσκεται πλέον σε κίνδυνο.
Οι ιδρυτές της πρωτοβουλίας ισχυρίστηκαν ότι 150 εταιρείες έχουν ήδη ζητήσει βοήθεια για μια ευκαιρία να λάβουν μεταξύ 500.000 και 1,5 εκατομμυρίων δολαρίων για να διατηρήσουν τις επιχειρήσεις τους σε λειτουργία.
Σύμφωνα με μια μελέτη του Εβραϊκού Πανεπιστημίου, σχεδόν ο μισός ισραηλινός πληθυσμός προσφέρθηκε εθελοντικά με κάποιο τρόπο για να βοηθήσει στη πολεμική προσπάθεια. Ισραηλινές φιλανθρωπικές οργανώσεις και ΜΚΟ πρόσφεραν «δεκάδες εκατομμύρια δολάρια», ενώ οι δωρεές από Εβραίους στη Βόρεια Αμερική εκτιμάται ότι ανέρχονται σε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια.
Ο οικονομολόγος στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο Strawczynski είπε: «Συνιστούμε να ανακατευθύνουμε αυτό που λέγεται ταμεία συνασπισμού», χρήματα που διατίθενται για βασικά προγράμματα και υποσχέσεων των κομμάτων που συμμετέχουν στον συνασπισμό. «Αυτά τα θέματα σχετίζονται με τις ομάδες ψηφοφόρων αυτών των κομμάτων και όχι με κοινό συμφέρον», είπε.
Σε αυτή την προσπάθεια ο Μπενιαμίν Νετανιάχου σαμποτάρεται από τους ίδιους τους εταίρους του, με τις εκτιμήσεις να είναι ζοφερές για τα ταμεία του Ισραήλ.
Ειδικότερα, σε μια στιγμή που τα τρόφιμα είναι εξαιρετικά πολύτιμα, ο αγροτικός τομές στο Ισραήλ αντιμετωπίζει έλλειμμα 10.000 αγροτών και το ισραηλινό υπουργείο Γεωργίας έχει προτείνει ένα σχέδιο για την πρόσληψη 8.000 Παλαιστινίων 60 ετών και άνω από τη Δυτική Όχθη.
Η ακροδεξιά, ωστόσο, είναι ανένδοτη, με τον υπουργό Εθνικής Ασφάλειας Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ να μπλοκάρει μια πρόταση για πρόσληψη περισσότερων Παλαιστινίων για να καλύψουν το έλλειμμα εργαζομένων στις φάρμες του Ισραήλ.
Την ώρα όμως που ο Μπεν-Γκβιρ επικαλείται λόγους ασφαλείας, η οικονομία του Ισραήλ υποφέρει, όπως καταγράφει σε ρεπορτάζ της στο Foreign Policy η ειδικευμένη στη Μέση Ανατολή Anchal Vohra.
Πρόβλημα με τις καλλιέργειες - Το μεγαλύτερο μερίδιο του αγροτικού εργατικού δυναμικού εγκατέλειψε το Ισραήλ
Όπως μεταφέρει, η Vohra η οποία βρίσκεται στο Ισραήλ, στη νότια χώρα, οι καλλιέργειες κινδυνεύουν να σαπίζουν καθώς τα αγροκτήματα έχουν μετατραπεί σε σημεία στάθμευσης στρατευμάτων. Μετά την 7η Οκτωβρίου περίπου 7.000 υπήκοοι της Ταϊλάνδης, που αποτελούν το μεγαλύτερο μερίδιο του αγροτικού εργατικού δυναμικού, εγκατέλειψαν το Ισραήλ ύστερα από σχεδόν δύο δωδεκάδες απαγωγές και τρεις δωδεκάδες σφαγές.«Το πραγματικό θερμοκήπιο του κράτους εξαρτάται πλέον από πανεπιστημιακούς εθελοντές» αναφέρει η Anchal Vohra. «Προσπάθησαν να σώσουν την κατάσταση και να μαζέψουν τον καρπό πριν σαπίσει, αλλά οι προσπάθειές τους απέτυχαν και η ισραηλινή κυβέρνηση έχει ήδη αρχίσει να εισάγει ορισμένα είδη».
Μπορεί να έχουν καταφέρει πολλά οι Ισραηλινοί στη χρήση καινοτόμων μεθόδων στις καλλιέργειες, αλλά αυτό σίγουρα δεν αρκεί. «Πολλοί από τους συναδέλφους μου έφυγαν», είπε στο Foreign Policy η Σίντι, μια εργαζόμενη από τις Φιλιππίνες. «Θα πάμε κι εμείς, αν χειροτερέψει», πρόσθεσε.
Εκτιμήσεις για πτώση έως και 15% του ΑΕΠ
Το ισραηλινό σέκελ έχει ήδη υποχωρήσει σε χαμηλό 14 ετών, η κεντρική τράπεζα μείωσε τις προβλέψεις για την οικονομική ανάπτυξη φέτος από 3% σε 2,3% και οι σημαντικές βιομηχανίες αντιμετωπίζουν προβλήματα.Μπορεί το Ισραήλ να μπήκε στον πόλεμο με αποθεματικό 200 δισ. δολάρια και 14 δισ. δολάρια αμερικανικής βοήθειας, αλλά δεν αρκεί. Οι ειδικοί λένε ότι η συνεχιζόμενη σύγκρουση θα κοστίσει στην ισραηλινή οικονομία δισεκατομμύρια περισσότερο και θα χρειαστεί πολύ περισσότερος χρόνος για να ανακάμψει από ό,τι στο παρελθόν.
Η βοήθεια των Ισραηλινών εθελοντών είναι ανεπαρκή για να καλύψει το οικονομικό έλλειμμα. Ο οικονομολόγος στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ Michel Strawczynski, είπε ότι το κόστος των δύο προηγούμενων πολέμων -Λίβανος 2006 και Χαμάς 2014- ήταν έως και 0,5 ποσοστό του ΑΕΠ και επηρέασε κυρίως τον τουριστικό τομέα.
Αλλά αυτή τη φορά, «οι εκτιμήσεις είναι για πτώση 3,5% έως 15% σε ετήσια βάση» το τελευταίο τρίμηνο του τρέχοντος έτους.
«Αυτός ο πόλεμος θα προκαλέσει πρόσθετο κόστος σε σύγκριση με τις δύο (προηγούμενες) διενέξεις, επίσης λόγω της μαζικής συμμετοχής εφέδρων, οι οποίοι εισάγονται στην αγορά εργασίας σε κανονικούς καιρούς, αλλά θα απουσιάζουν από τις δουλειές τους κατά τη διάρκεια του πολέμου», είπε ο Strawczynski.
«Αν ο πόλεμος είναι μακρύς, ο αντίκτυπος της έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού θα έχει ως αποτέλεσμα υψηλό κόστος για την ισραηλινή οικονομία». Η επιστράτευση 360.000 εφέδρων αποτελεί πλήγμα για τις επιχειρήσεις που στερείται πλέον του δυναμικού της.Περίπου 250.000 Ισραηλινοί έχουν αφήσει επιχειρήσεις και σπίτια για να αναζητήσουν καταφύγιο σε ξενοδοχεία ή σε συγγενείς.
Ηχηρό χτύπημα για τον τουρισμό
Ο τουρισμός αποτελεί το 3% του ΑΕΠ του Ισραήλ και παρέχει έμμεσα το 6% των συνολικών θέσεων εργασίας, έχει επίσης δεχθεί ένα θανατηφόρο πλήγμα, αναφέρει η Αμερικανίδα ανταποκρίτρια που βρέθηκε σε τοποθεσίες στον Ισραήλ.«Η παραλία στο Τελ Αβίβ και τα λιθόστρωτα σοκάκια της παλιάς πόλης στην Ιερουσαλήμ, τα κύρια τουριστικά αξιοθέατα, είναι και τα δύο άδεια». Αναφέρει η Vohra.
«Είναι η κορυφαία τουριστική σεζόν, αλλά τα εστιατόρια και τα μπαρ στις ιστορικές συνοικίες της Γιάφα εξυπηρετούσαν λίγους επισκέπτες, κυρίως δημοσιογράφους. Οι τουρίστες που συνωστίζονται σε αυτό το μέρος του κόσμου για να απολαύσουν τον ήλιο και να κάνουν μπάνιο σε έναν συνδυασμό μεσανατολικών και δυτικών αισθήσεων—απολαμβάνοντας χούμους και κοκτέιλ σε έναν ανεμοδαρμένο γαλήνιο Νοέμβριο— ήταν απόντες».
Τα ξενοδοχεία φιλοξενούσαν τους εσωτερικά εκτοπισμένους, με κάποια επιδότηση από την κυβέρνηση αλλά και πάλι με τεράστια ζημιά.
«Είναι περίοδος αιχμής, αλλά δεν υπάρχουν τουρίστες», είπε ο Μοχάμαντ, ένας Άραβας Ισραηλινός και ιδιοκτήτης ζαχαροπλαστείου στο Τελ Αβίβ, ο οποίος ζήτησε επίσης να χρησιμοποιείται μόνο το μικρό του όνομα για λόγους ασφαλείας. «Ούτε οικογένειες, ούτε παιδιά δεν κάνουν ουρές για καραμέλες».
Σύμφωνα με το Foreign Policy τόσο οι Ισραηλινοί Εβραίοι όσο και οι Άραβες επιχειρηματίες στον Νότο είναι ενωμένοι πλην απεγνωσμένοι λόγω των άδειων δρόμων. Στο ξενοδοχείο Market House υπάρχει μόνο 10% πληρότητα σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια, και όλοι τους ήταν δημοσιογράφοι.
Σε ένα άλλο ξενοδοχείο που ανήκει σε Ισραηλινό Εβραίο τα περισσότερα δωμάτια ήταν κατειλημμένα από ανθρώπους που εκκενώθηκαν από το νότο με μεγάλη έκπτωση. «Τους φιλοξενούμε με απώλεια 50%, συν δωρεάν γεύματα», είπε στο Foreign Policy. «Αυτή τη στιγμή, η κυβέρνηση βοηθάει, αλλά αυτό είναι μόνο μέχρι τις 22 Νοεμβρίου».
Επενδυτές φεύγουν από το Ισραήλ - Πλήγμα για τις start-up εταιρείες
Ακόμα και στον εξαιρετικά ανεπτυγμένο ισραηλινό κλάδο των start-up έχουν αποσυρθεί επενδυτές ήδη από την περίοδο που η χώρα κλονιζόταν από μαζικές διαμαρτυρίες για τις δικαστικές μεταρρυθμίσεις.Οι επενδύσεις στον τομέα μειώθηκαν κατά το ήμισυ πέρυσι λόγω της αστάθειας καθώς χιλιάδες συγκεντρώθηκαν ενάντια στις δικαστικές μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης που υποτίθεται ότι θα αποδυνάμωναν τα δικαστήρια και θα ενίσχυαν τους κυβερνώντες πολιτικούς.
Μετά την επίθεση της Χαμάς, περίπου το 10-25% του συνολικού ισραηλινού εργατικού δυναμικού startup και το 15% των ιδρυτικών ομάδων έχει στρατολογηγθεί. Ωστόσο, η ικανότητα πολλών υποσχόμενων ισραηλινών startups να συνεχίσουν την επιτυχημένη πορεία τους, να αποκτήσουν πελάτες και να σχεδιάσουν για επερχόμενες επενδύσεις βρίσκεται πλέον σε κίνδυνο.
Οι ιδρυτές της πρωτοβουλίας ισχυρίστηκαν ότι 150 εταιρείες έχουν ήδη ζητήσει βοήθεια για μια ευκαιρία να λάβουν μεταξύ 500.000 και 1,5 εκατομμυρίων δολαρίων για να διατηρήσουν τις επιχειρήσεις τους σε λειτουργία.
Σύμφωνα με μια μελέτη του Εβραϊκού Πανεπιστημίου, σχεδόν ο μισός ισραηλινός πληθυσμός προσφέρθηκε εθελοντικά με κάποιο τρόπο για να βοηθήσει στη πολεμική προσπάθεια. Ισραηλινές φιλανθρωπικές οργανώσεις και ΜΚΟ πρόσφεραν «δεκάδες εκατομμύρια δολάρια», ενώ οι δωρεές από Εβραίους στη Βόρεια Αμερική εκτιμάται ότι ανέρχονται σε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια.
Επιστολή 300 οικονομολόγων στην κυβέρνηση
Η Αμερικανίδα δημοσιογράφος αναφέρει μάλιστα και την πολύ σημαντική επιστολή 300 Ισραηλινών οικονομολών στη κυβέρνηση για αποζημιώσει άτομα και οι επιχειρήσεις που επηρεάζονται από τον πόλεμο, με χρήματα που έχει στην άκρη για εκπαιδευτικά προγράμματα των υπερορθόδοξων κοινοτήτων.Ο οικονομολόγος στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο Strawczynski είπε: «Συνιστούμε να ανακατευθύνουμε αυτό που λέγεται ταμεία συνασπισμού», χρήματα που διατίθενται για βασικά προγράμματα και υποσχέσεων των κομμάτων που συμμετέχουν στον συνασπισμό. «Αυτά τα θέματα σχετίζονται με τις ομάδες ψηφοφόρων αυτών των κομμάτων και όχι με κοινό συμφέρον», είπε.
