Για πρώτη φορά έπειτα από έντεκα χρόνια, ένας Ιρανός πρόεδρος, ο Εµπραχίµ Ραϊσί, µετέβη στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας, για να συµµετάσχει στη Σύνοδο Κορυφής του Οργανισµού Ισλαµικής Συνεργασίας για τη Γάζα, που έγινε στα τέλη της περασµένης εβδοµάδας από κοινού µε τη σύνοδο του Αραβικού Συνδέσµου. Η συνδιοργάνωση είχε διπλό σκοπό. Από πλευράς Σαουδικής Αραβίας, να παρουσιάσει τον αραβικό κόσµο σε ενότητα σε ένα δηκτικό µήνυµα επίκρισης σε βάρος του Ισραήλ και υπό τη σκέπη του Ριάντ. Από πλευράς Ιράν, να ασκήσει διπλωµατική πίεση προς τις µοναρχίες του Κόλπου ουσιαστικά να στηρίξουν τη «Χαµάς», υιοθετώντας σκληρή και, δυνητικά, παρεµβατική στάση στο Μεσανατολικό. Το τελικό ανακοινωθέν του Σαββάτου, που ήρθε έπειτα από τρεις ηµέρες διαβουλεύσεων «κεκλεισµένων των θυρών», απέρριψε την ισραηλινή λογική της «αυτοάµυνας» και ζήτησε από το Συµβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ να υιοθετήσει «ένα αποφασιστικό και δεσµευτικό ψήφισµα» για τον τερµατισµό της ισραηλινής επιθετικότητας. Τα 57 κράτη κάλεσαν σε εµπάργκο όπλων προς το Ισραήλ, ζήτησαν από το ∆ιεθνές Ποινικό ∆ικαστήριο να ασκήσει δίωξη για εγκλήµατα πολέµου και απηύθυναν έκκληση για µια αραβοϊσλαµική επιτροπή που θα επιβλέπει τις περαιτέρω διπλωµατικές προσπάθειες για το κοινό αίτηµα της εκεχειρίας στη Γάζα. «Εστειλαν τρία µηνύµατα», σχολιάζει ο Μοχάµεντ Μπαχαρούν, γενικός διευθυντής στο Ερευνητικό Κέντρο ∆ηµόσιας Πολιτικής του Ντουµπάι: «Προς το Ισραήλ, πως το παράθυρο για ειρήνη θα κλείσει σύντοµα και ότι ρισκάρει µία επιστροφή στο 1948. Προς τους Αµερικανούς, ότι ο ρόλος τους ως εγγυητή της ασφάλειας στην περιοχή θα αντιστραφεί µε τέτοιον τρόπο, ώστε ενδέχεται να βρεθούν στην ίδια θέση που βρίσκεται η Γαλλία στη ∆υτική Αφρική. Και προς τη ∆ύση, πως η ρητορική της διεθνούς κοινότητας αντιµετωπίζει βαριές προκλήσεις και µπορεί να γυρίσει στη εποχή προ του Αραβικού Συνδέσµου».

Ισχυροποιηµένο το µπλοκ των κρατών του Κόλπου από τη Σύνοδο - Παναραβική πρωτοβουλία

Παρότι από τη σύνοδο βγήκε ισχυροποιηµένο το µπλοκ των κρατών του Κόλπου υπό τη Σαουδική Αραβία, και µάλιστα αναλαµβάνοντας παναραβική πρωτοβουλία, µεταξύ των κρατών αυτών δεν λείπουν οι προκλήσεις. Πιεσµένα από τις σφοδρές αντιδράσεις των αραβικών και µουσουλµανικών πληθυσµών τους, ειδικά και εν µέσω των πληροφοριών για τους θανάτους των νεογνών και τη δυσχερή ανθρωπιστική κατάσταση στο νοσοκοµείο «Αλ Σίφα» -στο οποίο, µάλιστα, εισέβαλε µεσοβδόµαδα ο ισραηλινός στρατός-, πρέπει να κρατήσουν ισχυρή στάση. Και παρότι αποκρούστηκε η ρητορική της Τεχεράνης, η οποία επιµένει, πάντως, ότι διατηρεί την ισχύ της στους θύλακες αντίστασης που λειτουργούν στο Ιράκ, τη Συρία, τον

Το ισχυροποιηµένο µπλοκ του Κόλπου υπό τη Σαουδική Αραβία και ο «Παλαιστίνιος Μαντέλα» στο κάδρο για διάδοχος του Αµπάς

Λίβανο και την Υεµένη (και ενώ ο ηγέτης της «Χεζµπολάχ», Χασάν Νασράλα, είπε πως το µέτωπο µε το Ισραήλ παραµένει ενεργό), οι εσωτερικοί διχασµοί παραµένουν, όσο µάλιστα εξακολουθούν οι ισραηλινές επιχειρήσεις.

Είναι ενδεικτικό πως η σύνοδος του Αραβικού Συνδέσµου (που θα γινόταν ξεχωριστά και χωρίς τη συµπερίληψη χωρών όπως το Ιράν) τορπιλίστηκε τελικά, καθώς, τις ηµέρες πριν από τη σύνοδο, η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα, το Μαρόκο και το Μπαχρέιν αντιστάθηκαν στην προσπάθεια της Αλγερίας να επιβάλει µποϊκοτάζ και να κλείσουν τις αµερικανικές βάσεις στην περιοχή. Ετσι, το σαουδαραβικό υπουργείο Εξωτερικών προέκρινε τη λύση των δύο συνόδων σε µία, ώστε να αµβλυνθούν οι διαφοροποιήσεις.

Διαβάστε ακόμα: Σύνοδος Ριάντ: Άμεση κατάπαυση πυρός στη Γάζα ζήτησε ο Σίσι - Διεθνή ειρηνευτική διάσκεψη ο Ερντογάν

Οι διαφορές φαίνονται και µεταξύ των χωρών που είχαν τα προηγούµενα χρόνια υπογράψει τις Συµφωνίες του Αβραάµ µε το Ισραήλ. Το Μπαχρέιν διέκοψε τις εµπορικές σχέσεις και ανακάλεσε τον πρέσβη του, ενώ τα Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα επαναδιατύπωσαν τη δέσµευσή τους στις συµφωνίες, µε τον πρόεδρο της Επιτροπής Αµυνας, Εσωτερικών και ∆ιεθνών Σχέσεων της χώρας να τις αποκαλεί, µάλιστα, «το µέλλον µας». Το Σουδάν, που προσχώρησε στις συµφωνίες το 2021, εξέφρασε υποστήριξη στο νόµιµο δικαίωµα των Παλαιστινίων να έχουν ένα ανεξάρτητο κράτος, αλλά είναι πολύ απασχοληµένο µε τον δικό του εµφύλιο πόλεµο. Το Μαρόκο καταδίκασε έντονα τους ισραηλινούς βοµβαρδισµούς στη Γάζα και την απραξία της διεθνούς κοινότητας, αλλά δεν διέκοψε τους διπλωµατικούς δεσµούς µε το Ισραήλ. «Τόσο τα Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα όσο και το Μπαχρέιν προσπαθούν να δουλέψουν σε πολλά επίπεδα για να προωθήσουν έναν ανθρωπιστικό διάδροµο και την εκεχειρία», σηµειώνει ο Σανάµ Βακίλ, διευθυντής του Μεσανατολικού και Βορειοαφρικανικού Προγράµµατος στο Chatham House του Λονδίνου. «Στο παρασκήνιο υπάρχουν, επίσης, καθαρά µηνύµατα προς την ισραηλινή κυβέρνηση πως οι δεσµοί φθίνουν».

Το διακύβευµα είναι τι θα γίνει την επόµενη µέρα για να αποκατασταθούν οι δεσµοί

Το διακύβευµα είναι τι θα γίνει την επόµενη µέρα, όταν έρθει αυτή, στις σχέσεις µε το Ισραήλ και σε ποια βάση και µε ποιον τρόπο θα µπορούσαν να αποκατασταθούν οι δεσµοί. Ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών, Ελί Κοέν, είπε πως το Ισραήλ, κυβέρνηση και Στρατός, έχουν το πολύ δύο-τρεις εβδοµάδες περιθώριο να ολοκληρώσουν το έργο τους στη Γάζα, καθώς η παγκόσµια πίεση για ολική κατάπαυση του πυρός στην περιοχή θα αυξηθεί σε βαθµό που πλέον η χώρα δεν θα έχει επιλογή. Το ίδιο χρονικό διάστηµα (των τριών εβδοµάδων) φέρεται να έχει δώσει στον Νετανιάχου και ο Αµερικανός πρόεδρος, Μπάιντεν, διά του υπουργού του Εξωτερικών, Αντονι Μπλίνκεν, να ορίσει διάδοχο, καθώς µε τον ίδιο δεν δύναται να προχωρήσει λύση της επόµενης ηµέρας. Οµως, παραµένει ανοιχτό το ζήτηµα ποιος θα ηγηθεί ενός τέτοιου κράτους, µε τον ηγέτη της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχµούντ Αµπάς, να θεωρείται ξεκάθαρα εκτός κάδρου. Θα µπορούσε ένα πρόσωπο όπως ο «Παλαιστίνιος Μαντέλα», ο Μαρουάν Μπαργκουτί, καταδικασµένος από το Ισραήλ και φυλακισµένος από το 2004, ηγέτης της Πρώτης και ∆εύτερης Παλαιστινιακής Ιντιφάντα, να αποτελέσει ένα πρόσωπο συναίνεσης που θα φέρει την ειρήνη σε ένα παλαιστινιακό κράτος; Οι δηµοσκοπήσεις, πάντως, µεταξύ των Παλαιστινίων τον φέρνουν πρώτο ως επιλογή διαδοχής του Αµπάς.

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» στις 18/11/2023.