Οι ΗΠΑ φεύγουν από την Ουκρανία, η Ε.Ε. έρχεται - Ξεκίνησαν οι ενταξιακές διαπραγµατεύσεις και µε τη Μολδαβία – Γιατί επιλέχθηκε η fast track διαδικασία
Στην πράξη η νέα διεύρυνση της ΕΕ σηµαίνει λιγότερη δύναµη και λιγότερα χρήµατα για τα υπόλοιπα κράτη της Ενωσης
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πριν από λίγες µέρες πήρε τη «γενναία» απόφαση να ξεκινήσει ενταξιακές διαπραγµατεύσεις µε την Ουκρανία και τη Μολδαβία, φέρνοντάς τες µια ανάσα πριν από την είσοδό τους στην Ε.Ε.
Σε δηλώσεις της, αµέσως µετά τη συνεδρίαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανέφερε χαρακτηριστικά: «Παρά τις τεράστιες κακουχίες και τραγωδίες από τον πόλεµο µε τη Ρωσία, η Ουκρανία µεταρρυθµίζεται βαθιά. Είχαµε θέσει στην Ουκρανία επτά κριτήρια που έπρεπε να πληρούνται για την εκκίνηση των ενταξιακών διαπραγµατεύσεων και έχουν γίνει πάνω από το 90% των απαραίτητων βηµάτων». Μαζί µε την Ουκρανία ανοίγει η πόρτα και για τη Μολδαβία, η οποία -σύµφωνα µε την πρόεδρο της Επιτροπής- υποφέρει από τις συνέπειες του πολέµου Ρωσίας - Ουκρανίας.
Οι δύο χώρες υπέβαλαν αίτηση ένταξης σχεδόν ταυτόχρονα. Η µεν Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, ελάχιστους µήνες µετά την έναρξη του πολέµου µε τη Ρωσία. Η δε Μολδαβία την ακολούθησε υποβάλλοντας αίτηση τον Μάρτιο του 2022. Αµέσως πέρασαν στο επόµενο στάδιο, της υποψήφιας προς ένταξη χώρας, και µε τη νέα απόφαση περνάνε στο τρίτο και τελικό στάδιο, που είναι οι ενταξιακές διαπραγµατεύσεις.
Η εισδοχή τους µε µια fast track διαδικασία µέσα σε λιγότερο από δύο χρόνια είναι µια πρωτόγνωρη κίνηση για τα δεδοµένα της Ε.Ε., οι ηγέτες της οποίας ήταν ανέκαθεν πολύ επιφυλακτικοί σε κάθε νέα διεύρυνση. Στη συγκεκριµένη όµως περίπτωση, χώρες όπως η Γαλλία, η ∆ανία και η Ολλανδία άλλαξαν εντελώς στάση. Στο σηµείο αυτό αξίζει να αναφέρουµε πως η Βουλγαρία, η Ρουµανία (2007) και η Κροατία (2013) ήταν οι τελευταίες χώρες που µπήκαν στην Ενωση µε µια διαδικασία που διήρκεσε 10 µε 12 χρόνια. Εύλογα γεννάται το ερώτηµα: Είναι η Ουκρανία και η Μολδαβία έτοιµες να µπουν στην Ευρώπη;
Η απάντηση είναι απλή: η ένταξή τους δεν αποφασίστηκε µε αντικειµενικά κριτήρια, αλλά για να εξυπηρετηθούν συγκεκριµένες γεωπολιτικές σκοπιµότητες. Με βασικότερη τη σύνδεσή τους µε τη ∆ύση, αποσπώντας τες οικονοµικά και πολιτικά από τη ρωσική σφαίρα επιρροής. Τι θα σηµάνει όµως πρακτικά η εισδοχή των δύο πρώην σοβιετικών κρατών στην Ε.Ε.; Σύντοµα η Ευρώπη θα κληθεί να αναλάβει ενεργότερο ρόλο στον πόλεµο Ρωσίας - Ουκρανίας, παρέχοντας επιπλέον οικονοµική και στρατιωτική στήριξη στην «παγωµένη» σύγκρουση της Ευρασίας. Μετά το δεύτερο πολεµικό µέτωπο που άνοιξε για τη ∆ύση στις 7 Οκτωβρίου, το ενδιαφέρον της αµερικανικής εξωτερικής πολιτικής έχει µεταφερθεί από την Ουκρανία στη Μέση Ανατολή.
Αλλά και πριν από αυτή την εξέλιξη, στις ΗΠΑ υπήρχαν εκτεταµένες αντιδράσεις και δεύτερες σκέψεις ως προς την παροχή περισσότερης βοήθειας προς την Ουκρανία, ενόψει µάλιστα και των προεδρικών εκλογών το 2024. Με την πόρτα του ΝΑΤΟ κλειστή για το Κίεβο, για όσο διαρκεί ο πόλεµος µε τη Ρωσία, µε τις ΗΠΑ αδύναµες να στηρίξουν δύο πολέµους και µε µια ενδεχόµενη εκλογή Τραµπ στις προσεχείς εκλογές, το βάρος θα πέφτει όλο και περισσότερο στην Ευρώπη.
Στην πράξη, η νέα διεύρυνση σηµαίνει λιγότερη δύναµη και λιγότερα χρήµατα για τα υπόλοιπα κράτη της Ενωσης. Μόνο η οικονοµική βοήθεια της Ε.Ε. προς το Κίεβο, στα σχεδόν δύο χρόνια που διαρκεί ο πόλεµος, έχει ξεπεράσει τα 82 δισεκατοµµύρια ευρώ. Πίσω από την ενθουσιώδη ρητορική κάποιων Ευρωπαίων αξιωµατούχων υπάρχει ευρέως διαδεδοµένη απαισιοδοξία και ανησυχία για το εάν η νέα διεύρυνση µπορεί και πρέπει να γίνει άµεσα. Την ανησυχία αυτή εξέφρασε µε δηλώσεις του ο Πορτογάλος ΥΠΕΞ, Ζοάο Γκόµες Κραβίνιο, λέγοντας πως η σηµερινή Ευρώπη εµφανίζει σηµάδια δυσλειτουργίας και υπάρχει ανάγκη για εσωτερική µεταρρύθµιση.
Εκτός από τις επιπτώσεις του πολέµου, αναφύονται και µια σειρά από άλλα πιο πρακτικά ζητήµατα που συνδέονται µε τους δύο µεγαλύτερους τοµείς του προϋπολογισµού της Ε.Ε., την Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ) και τη Συνοχή. Με δεδοµένο ότι σχεδόν το 62% του επταετούς προϋπολογισµού της Ε.Ε. δαπανάται για αποζηµιώσεις στον αγροτικό τοµέα, µε την εισδοχή της Ουκρανίας θα υπάρξει σηµαντική µείωση των γεωργικών ενισχύσεων για τα υπόλοιπα κράτη-µέλη, καθώς εκτείνεται σε 603.550 τ.χλµ., γεγονός που θα την καταστήσει τη µεγαλύτερη χώρα-µέλος, άρα και τον µεγαλύτερο αποδέκτη χρηµατοδότησης από την ΚΓΠ, λόγω των τεράστιων γεωργικών εκτάσεων που διαθέτει, θέτοντας υπό απειλή τα συµφέροντα των υπολοίπων.
Ηδη µε την ανακοίνωση της απόφασης για την έναρξη των διαπραγµατεύσεων για την προσχώρηση των δύο νέων κρατών υπήρξαν και οι πρώτες αντιδράσεις από αγροτικά συνδικάτα της Γαλλίας, καθώς και από την κυβέρνηση της Ουγγαρίας. Σε ό,τι αφορά την πολιτική συνοχή, τα κονδύλια θα πρέπει να ανακατανεµηθούν στα νέα µέλη εις βάρος των υφιστάµενων κρατών-µελών, εκτός εάν αυξηθούν τα έσοδα της Ε.Ε. Αν επιχειρούσαµε έναν υπολογισµό µε βάση τον τρέχοντα προϋπολογισµό 2021-2027, η Ουκρανία θα ήταν πρώτη στον κατάλογο των δικαιούχων. Αυτό θα σήµαινε θυσίες για τα υπόλοιπα κράτη-µέλη.
Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή της Κυριακής / Της Ελένης Γεννητσεφτσή
Σε δηλώσεις της, αµέσως µετά τη συνεδρίαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανέφερε χαρακτηριστικά: «Παρά τις τεράστιες κακουχίες και τραγωδίες από τον πόλεµο µε τη Ρωσία, η Ουκρανία µεταρρυθµίζεται βαθιά. Είχαµε θέσει στην Ουκρανία επτά κριτήρια που έπρεπε να πληρούνται για την εκκίνηση των ενταξιακών διαπραγµατεύσεων και έχουν γίνει πάνω από το 90% των απαραίτητων βηµάτων». Μαζί µε την Ουκρανία ανοίγει η πόρτα και για τη Μολδαβία, η οποία -σύµφωνα µε την πρόεδρο της Επιτροπής- υποφέρει από τις συνέπειες του πολέµου Ρωσίας - Ουκρανίας.
Οι δύο χώρες υπέβαλαν αίτηση ένταξης σχεδόν ταυτόχρονα. Η µεν Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, ελάχιστους µήνες µετά την έναρξη του πολέµου µε τη Ρωσία. Η δε Μολδαβία την ακολούθησε υποβάλλοντας αίτηση τον Μάρτιο του 2022. Αµέσως πέρασαν στο επόµενο στάδιο, της υποψήφιας προς ένταξη χώρας, και µε τη νέα απόφαση περνάνε στο τρίτο και τελικό στάδιο, που είναι οι ενταξιακές διαπραγµατεύσεις.
Πρωτόγνωρη κίνηση η fast track ενταξιακή διαδικασία
Η εισδοχή τους µε µια fast track διαδικασία µέσα σε λιγότερο από δύο χρόνια είναι µια πρωτόγνωρη κίνηση για τα δεδοµένα της Ε.Ε., οι ηγέτες της οποίας ήταν ανέκαθεν πολύ επιφυλακτικοί σε κάθε νέα διεύρυνση. Στη συγκεκριµένη όµως περίπτωση, χώρες όπως η Γαλλία, η ∆ανία και η Ολλανδία άλλαξαν εντελώς στάση. Στο σηµείο αυτό αξίζει να αναφέρουµε πως η Βουλγαρία, η Ρουµανία (2007) και η Κροατία (2013) ήταν οι τελευταίες χώρες που µπήκαν στην Ενωση µε µια διαδικασία που διήρκεσε 10 µε 12 χρόνια. Εύλογα γεννάται το ερώτηµα: Είναι η Ουκρανία και η Μολδαβία έτοιµες να µπουν στην Ευρώπη;Η απάντηση είναι απλή: η ένταξή τους δεν αποφασίστηκε µε αντικειµενικά κριτήρια, αλλά για να εξυπηρετηθούν συγκεκριµένες γεωπολιτικές σκοπιµότητες. Με βασικότερη τη σύνδεσή τους µε τη ∆ύση, αποσπώντας τες οικονοµικά και πολιτικά από τη ρωσική σφαίρα επιρροής. Τι θα σηµάνει όµως πρακτικά η εισδοχή των δύο πρώην σοβιετικών κρατών στην Ε.Ε.; Σύντοµα η Ευρώπη θα κληθεί να αναλάβει ενεργότερο ρόλο στον πόλεµο Ρωσίας - Ουκρανίας, παρέχοντας επιπλέον οικονοµική και στρατιωτική στήριξη στην «παγωµένη» σύγκρουση της Ευρασίας. Μετά το δεύτερο πολεµικό µέτωπο που άνοιξε για τη ∆ύση στις 7 Οκτωβρίου, το ενδιαφέρον της αµερικανικής εξωτερικής πολιτικής έχει µεταφερθεί από την Ουκρανία στη Μέση Ανατολή.
Εκτεταμένες αντιδράσεις στις ΗΠΑ
Αλλά και πριν από αυτή την εξέλιξη, στις ΗΠΑ υπήρχαν εκτεταµένες αντιδράσεις και δεύτερες σκέψεις ως προς την παροχή περισσότερης βοήθειας προς την Ουκρανία, ενόψει µάλιστα και των προεδρικών εκλογών το 2024. Με την πόρτα του ΝΑΤΟ κλειστή για το Κίεβο, για όσο διαρκεί ο πόλεµος µε τη Ρωσία, µε τις ΗΠΑ αδύναµες να στηρίξουν δύο πολέµους και µε µια ενδεχόµενη εκλογή Τραµπ στις προσεχείς εκλογές, το βάρος θα πέφτει όλο και περισσότερο στην Ευρώπη. Στην πράξη, η νέα διεύρυνση σηµαίνει λιγότερη δύναµη και λιγότερα χρήµατα για τα υπόλοιπα κράτη της Ενωσης. Μόνο η οικονοµική βοήθεια της Ε.Ε. προς το Κίεβο, στα σχεδόν δύο χρόνια που διαρκεί ο πόλεµος, έχει ξεπεράσει τα 82 δισεκατοµµύρια ευρώ. Πίσω από την ενθουσιώδη ρητορική κάποιων Ευρωπαίων αξιωµατούχων υπάρχει ευρέως διαδεδοµένη απαισιοδοξία και ανησυχία για το εάν η νέα διεύρυνση µπορεί και πρέπει να γίνει άµεσα. Την ανησυχία αυτή εξέφρασε µε δηλώσεις του ο Πορτογάλος ΥΠΕΞ, Ζοάο Γκόµες Κραβίνιο, λέγοντας πως η σηµερινή Ευρώπη εµφανίζει σηµάδια δυσλειτουργίας και υπάρχει ανάγκη για εσωτερική µεταρρύθµιση.
Οι στρεβλώσεις
Εκτός από τις επιπτώσεις του πολέµου, αναφύονται και µια σειρά από άλλα πιο πρακτικά ζητήµατα που συνδέονται µε τους δύο µεγαλύτερους τοµείς του προϋπολογισµού της Ε.Ε., την Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ) και τη Συνοχή. Με δεδοµένο ότι σχεδόν το 62% του επταετούς προϋπολογισµού της Ε.Ε. δαπανάται για αποζηµιώσεις στον αγροτικό τοµέα, µε την εισδοχή της Ουκρανίας θα υπάρξει σηµαντική µείωση των γεωργικών ενισχύσεων για τα υπόλοιπα κράτη-µέλη, καθώς εκτείνεται σε 603.550 τ.χλµ., γεγονός που θα την καταστήσει τη µεγαλύτερη χώρα-µέλος, άρα και τον µεγαλύτερο αποδέκτη χρηµατοδότησης από την ΚΓΠ, λόγω των τεράστιων γεωργικών εκτάσεων που διαθέτει, θέτοντας υπό απειλή τα συµφέροντα των υπολοίπων.Ηδη µε την ανακοίνωση της απόφασης για την έναρξη των διαπραγµατεύσεων για την προσχώρηση των δύο νέων κρατών υπήρξαν και οι πρώτες αντιδράσεις από αγροτικά συνδικάτα της Γαλλίας, καθώς και από την κυβέρνηση της Ουγγαρίας. Σε ό,τι αφορά την πολιτική συνοχή, τα κονδύλια θα πρέπει να ανακατανεµηθούν στα νέα µέλη εις βάρος των υφιστάµενων κρατών-µελών, εκτός εάν αυξηθούν τα έσοδα της Ε.Ε. Αν επιχειρούσαµε έναν υπολογισµό µε βάση τον τρέχοντα προϋπολογισµό 2021-2027, η Ουκρανία θα ήταν πρώτη στον κατάλογο των δικαιούχων. Αυτό θα σήµαινε θυσίες για τα υπόλοιπα κράτη-µέλη.
Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή της Κυριακής / Της Ελένης Γεννητσεφτσή
