Γερμανία: Γιατί η πιο ισχυρή οικονομία της Ευρώπης διολισθαίνει στα προβλήματα της δεκαετίας του '90
Το θαύμα της Γερμανίας μετατρέπεται σε εφιάλτη
Ο πόλεμος στην Ουκρανία, η εξάρτηση από την Κίνα και η άνοδος της ακροδεξιάς, που περιπλέκει και πολιτικά την κατάσταση
Οι κινητοποιήσεις των αγροτών κορυφώνονται, οι δηµοσκοπήσεις δείχνουν την Ακροδεξιά να ανεβαίνει και αυτά δεν είναι παρά κάποια µόνο από τα προβλήµατα που αντιµετωπίζει η γερµανική κυβέρνηση, που βλέπει την πιο κραταιά οικονοµία της Ευρώπης και το περίφηµο βιοµηχανικό «οικονοµικό θαύµα» να διολισθαίνουν στα προβλήµατα της δεκαετίας του ’90 - για κάποιους ακόµα και στη δεινή κατάσταση µετά την ενοποίηση των δύο Γερµανιών. Την κατάσταση περιπλέκει η διεθνής συγκυρία, λόγω του πολέµου στην Ουκρανία, της επιδιωκόµενης απεξάρτησης από την Κίνα και του ενδεχοµένου επανεκλογής Τραµπ στις ΗΠΑ, που πιθανώς θα αναδιανείµει τη γεωστρατηγική τράπουλα.
Οι αγρότες συνεχίζουν τις κινητοποιήσεις τους -όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες- µε επίκεντρο της δικής τους διαµαρτυρίας την απόφαση να αφαιρεθεί ως αντιπεριβαλλοντικό το φορολογικό πλεονέκτηµα για το αγροτικό ντίζελ και να περικοπούν οι αγροτικές επιδοτήσεις κατά 480 εκατ. ευρώ, όπως αποφασίστηκε στον Προϋπολογισµό για το 2024 - που θα επικυρωθεί και τυπικά από την Μπούντεσταγκ τον Φεβρουάριο. Πρόκειται µάλλον για αναγκαίο κακό στο πλαίσιο της κάλυψης «µαύρης τρύπας» στον Προϋπολογισµό, που ανέρχεται συνολικά σε 17 δισ. ευρώ, γεγονός που σφίγγει πολύ στενά τα λουριά στις δηµοσιονοµικές δαπάνες. Και αν το θέµα των αγροτών απασχολεί όλους τους Ευρωπαίους (την Τετάρτη στο Συµβούλιο Υπουργών Γεωργίας στις Βρυξέλλες τέθηκε επί τάπητος η στήριξη προς τα ουκρανικά προϊόντα, που δηµιουργεί αθέµιτο ανταγωνισµό στους Ευρωπαίους αγρότες), ειδικά στη Γερµανία οι συνθήκες είναι συνολικά δυσµενείς.
Με αρχή του κακού τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, που εκτόξευσε στα ύψη τα ενεργειακά κόστη και εξέθεσε ιδιαίτερα την ενεργειακή εξάρτηση της Γερµανίας από τη Ρωσία, τα οικονοµικά του Βερολίνου είναι σε δεινή κατάσταση. Γιατί µε τον πόλεµο κατέρρευσε η προνοµιακή της σχέση µε τη Ρωσία, που της εξασφάλιζε φθηνό φυσικό αέριο, ώστε να τροφοδοτεί τη βαριά βιοµηχανία της. Η βιοµηχανική παραγωγή της µειώθηκε κατά 5% το 2023, 9,4% χαµηλότερη από τα επίπεδα προ πανδηµίας, ενώ ειδικά για την αυτοκινητοβιοµηχανία η παραγωγή είναι 25% από τα µέσα της δεκαετίας του 2010. Με έκδηλο τον φόβο αποβιοµηχάνισης της οικονοµίας, το τέταρτο τρίµηνο του 2023 το γερµανικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 0,3% και το ίδιο ποσοστό πτώσης καταγράφεται πλέον και σε ετήσια βάση για το 2023, σε αντίθεση µε το 2022, οπότε ο ίδιος δείκτης έκλεισε µε θετικό πρόσηµο, στο +1,8%. Οσο για το 2024, οι προβλέψεις βλέπουν επιπλέον συρρίκνωση 0,1%. Παράλληλα, η αύξηση στον ΦΠΑ από την αρχή του έτους στο 19% απειλεί µε «σοκ» ανατιµήσεων. Ο πάροχος υπηρεσιών πληροφοριών Crif µεταφέρει ότι περισσότερα από 15.000 εστιατόρια, παµπ, καφέ και σνακ µπαρ σε όλη την επικράτεια βρίσκονται ένα βήµα πριν από τη χρεοκοπία.
Αυτή η κατάσταση αποτελεί «βούτυρο στο ψωµί» των ακροδεξιών, που ενισχύονται ενόψει των ευρωεκλογών του Ιουνίου, αλλά και εκλογικών αναµετρήσεων σε ανατολικά οµόσπονδα κρατίδια (όπου η Ακροδεξιά διαθέτει υψηλότερα ποσοστά). Η Κεντροδεξιά αναδεικνύεται πρώτη, µε την Ενωση Χριστιανοδηµοκρατικών-Χριστιανοκοινωνιστών (CDU/CSU) να λαµβάνει 30,5% -σύµφωνα µε δηµοσκόπηση που διενήργησε το Ινστιτούτο INSA για λογαριασµό της εφηµερίδας «Bild»- και η ακροδεξιά AfD να ακολουθεί δεύτερη, µε 21,5%. Το κυβερνών SPD φτάνει µόλις το 13,5% (τα ποσοστά αποδοχής του καγκελάριου Ολαφ Σολτς βρίσκονται µόλις στο 19%), οι Πράσινοι κυµαίνονται στο 12,5% και οι φιλελεύθεροι του FDP στο όριο του 5%. Ειδικά στην Ανατολική Γερµανία, ένας στους τρεις ψηφοφόρους επιλέγει το AfD. Σύµφωνα µε έρευνα του Ινστιτούτου Verian για λογαριασµό του περιοδικού «Der Spiegel» στα έξι ανατολικά κρατίδια (Βερολίνο, Βραδεµβούργο, Μεκλεµβούργο - Ποµερανία, Σαξονία, Σαξονία - Ανχαλτ και Θουριγγία) το 32% δηλώνει ότι θα το ψήφιζε. Αυτό έχει ιδιαίτερη σηµασία, µε δεδοµένο πως στη Σαξονία και στη Θουριγγία έρχονται εκλογές την 1η Σεπτεµβρίου και στο Βραδεµβούργο στις 22 του ίδιου µήνα.
Οι πολιτικές του AfD χαρακτηρίζονται ακροδεξιές και επικίνδυνες. Υπόσχεται στους ψηφοφόρους Dexit (γερµανική έξοδο από την ευρωζώνη), βάλλει κατά των µεταναστών, ακόµα και των πολιτογραφηµένων, εµφανίζεται κατά των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ και χαρακτηρίζει τις προσπάθειες για µείωση των οικονοµικών εξαρτήσεων από την Κίνα (το λεγόµενο «derisking», δηλαδή µείωση του ρίσκου) ως πολιτική woke (αριστερού δικαιωµατισµού). Ενόψει των ευρωεκλογών, µένει να φανεί αν θα έχουν αποτέλεσµα οι προσπάθειες για περιορισµό της ακροδεξιάς επιρροής, όπως π.χ. είναι η απόφαση του Οµοσπονδιακού Συνταγµατικού ∆ικαστηρίου της Γερµανίας να µην επιτρέπει κρατική χρηµατοδότηση για το µικρότερο ακροδεξιό κόµµα «Η Πατρίδα» για την επόµενη εξαετία.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά»
Οι αγρότες συνεχίζουν τις κινητοποιήσεις τους -όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες- µε επίκεντρο της δικής τους διαµαρτυρίας την απόφαση να αφαιρεθεί ως αντιπεριβαλλοντικό το φορολογικό πλεονέκτηµα για το αγροτικό ντίζελ και να περικοπούν οι αγροτικές επιδοτήσεις κατά 480 εκατ. ευρώ, όπως αποφασίστηκε στον Προϋπολογισµό για το 2024 - που θα επικυρωθεί και τυπικά από την Μπούντεσταγκ τον Φεβρουάριο. Πρόκειται µάλλον για αναγκαίο κακό στο πλαίσιο της κάλυψης «µαύρης τρύπας» στον Προϋπολογισµό, που ανέρχεται συνολικά σε 17 δισ. ευρώ, γεγονός που σφίγγει πολύ στενά τα λουριά στις δηµοσιονοµικές δαπάνες. Και αν το θέµα των αγροτών απασχολεί όλους τους Ευρωπαίους (την Τετάρτη στο Συµβούλιο Υπουργών Γεωργίας στις Βρυξέλλες τέθηκε επί τάπητος η στήριξη προς τα ουκρανικά προϊόντα, που δηµιουργεί αθέµιτο ανταγωνισµό στους Ευρωπαίους αγρότες), ειδικά στη Γερµανία οι συνθήκες είναι συνολικά δυσµενείς.
Με αρχή του κακού τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, που εκτόξευσε στα ύψη τα ενεργειακά κόστη και εξέθεσε ιδιαίτερα την ενεργειακή εξάρτηση της Γερµανίας από τη Ρωσία, τα οικονοµικά του Βερολίνου είναι σε δεινή κατάσταση. Γιατί µε τον πόλεµο κατέρρευσε η προνοµιακή της σχέση µε τη Ρωσία, που της εξασφάλιζε φθηνό φυσικό αέριο, ώστε να τροφοδοτεί τη βαριά βιοµηχανία της. Η βιοµηχανική παραγωγή της µειώθηκε κατά 5% το 2023, 9,4% χαµηλότερη από τα επίπεδα προ πανδηµίας, ενώ ειδικά για την αυτοκινητοβιοµηχανία η παραγωγή είναι 25% από τα µέσα της δεκαετίας του 2010. Με έκδηλο τον φόβο αποβιοµηχάνισης της οικονοµίας, το τέταρτο τρίµηνο του 2023 το γερµανικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 0,3% και το ίδιο ποσοστό πτώσης καταγράφεται πλέον και σε ετήσια βάση για το 2023, σε αντίθεση µε το 2022, οπότε ο ίδιος δείκτης έκλεισε µε θετικό πρόσηµο, στο +1,8%. Οσο για το 2024, οι προβλέψεις βλέπουν επιπλέον συρρίκνωση 0,1%. Παράλληλα, η αύξηση στον ΦΠΑ από την αρχή του έτους στο 19% απειλεί µε «σοκ» ανατιµήσεων. Ο πάροχος υπηρεσιών πληροφοριών Crif µεταφέρει ότι περισσότερα από 15.000 εστιατόρια, παµπ, καφέ και σνακ µπαρ σε όλη την επικράτεια βρίσκονται ένα βήµα πριν από τη χρεοκοπία.
Οι πολιτικές του AfD είναι λαϊκιστικές και επικίνδυνες. Υπόσχεται στους ψηφοφόρους Dexit (γερµανική έξοδο από την ευρωζώνη)
Γερμανία: Ενίσχυση των ακροδεξιών ενόψει των ευρωεκλογών
Αυτή η κατάσταση αποτελεί «βούτυρο στο ψωµί» των ακροδεξιών, που ενισχύονται ενόψει των ευρωεκλογών του Ιουνίου, αλλά και εκλογικών αναµετρήσεων σε ανατολικά οµόσπονδα κρατίδια (όπου η Ακροδεξιά διαθέτει υψηλότερα ποσοστά). Η Κεντροδεξιά αναδεικνύεται πρώτη, µε την Ενωση Χριστιανοδηµοκρατικών-Χριστιανοκοινωνιστών (CDU/CSU) να λαµβάνει 30,5% -σύµφωνα µε δηµοσκόπηση που διενήργησε το Ινστιτούτο INSA για λογαριασµό της εφηµερίδας «Bild»- και η ακροδεξιά AfD να ακολουθεί δεύτερη, µε 21,5%. Το κυβερνών SPD φτάνει µόλις το 13,5% (τα ποσοστά αποδοχής του καγκελάριου Ολαφ Σολτς βρίσκονται µόλις στο 19%), οι Πράσινοι κυµαίνονται στο 12,5% και οι φιλελεύθεροι του FDP στο όριο του 5%. Ειδικά στην Ανατολική Γερµανία, ένας στους τρεις ψηφοφόρους επιλέγει το AfD. Σύµφωνα µε έρευνα του Ινστιτούτου Verian για λογαριασµό του περιοδικού «Der Spiegel» στα έξι ανατολικά κρατίδια (Βερολίνο, Βραδεµβούργο, Μεκλεµβούργο - Ποµερανία, Σαξονία, Σαξονία - Ανχαλτ και Θουριγγία) το 32% δηλώνει ότι θα το ψήφιζε. Αυτό έχει ιδιαίτερη σηµασία, µε δεδοµένο πως στη Σαξονία και στη Θουριγγία έρχονται εκλογές την 1η Σεπτεµβρίου και στο Βραδεµβούργο στις 22 του ίδιου µήνα.Οι πολιτικές του AfD χαρακτηρίζονται ακροδεξιές και επικίνδυνες. Υπόσχεται στους ψηφοφόρους Dexit (γερµανική έξοδο από την ευρωζώνη), βάλλει κατά των µεταναστών, ακόµα και των πολιτογραφηµένων, εµφανίζεται κατά των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ και χαρακτηρίζει τις προσπάθειες για µείωση των οικονοµικών εξαρτήσεων από την Κίνα (το λεγόµενο «derisking», δηλαδή µείωση του ρίσκου) ως πολιτική woke (αριστερού δικαιωµατισµού). Ενόψει των ευρωεκλογών, µένει να φανεί αν θα έχουν αποτέλεσµα οι προσπάθειες για περιορισµό της ακροδεξιάς επιρροής, όπως π.χ. είναι η απόφαση του Οµοσπονδιακού Συνταγµατικού ∆ικαστηρίου της Γερµανίας να µην επιτρέπει κρατική χρηµατοδότηση για το µικρότερο ακροδεξιό κόµµα «Η Πατρίδα» για την επόµενη εξαετία.
Οι σχέσεις με την Κίνα
Η Γερµανία βρίσκεται, όµως, και σε ακόµα µία στενωπό, που επηρεάζει άµεσα την οικονοµία της και τα γεωπολιτικά της συµφέροντα: την επίσης µεγάλη οικονοµική της έκθεση στην Κίνα. Το 2022 η Κίνα ήταν ο βασικός εµπορικός εταίρος της για έβδοµη συνεχή χρονιά. Εκείνη τη χρονιά χτύπησε «καµπανάκι» το εµπορικό ισοζύγιο µε την Κίνα, µε έλλειµµα-ρεκόρ 84 δισ. ευρώ, που οφειλόταν στο γεγονός πως οι εξαγωγές προς την Κίνα µειώθηκαν, ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν σηµαντικά. Παράλληλα, το 2021 οι άµεσες γερµανικές επενδύσεις στην Κίνα ανέρχονταν σε 102,7 δισ. ευρώ, έναντι µόλις 4,6 δισ. ευρώ άµεσων κινεζικών επενδύσεων στη Γερµανία. Τον Ιούλιο, ο Ολαφ Σολτς ανακοίνωσε τη στρατηγική για την Κίνα, όµως η απεξάρτηση δεν θα είναι εύκολη υπόθεση. Η αυτοκινητοβιοµηχανία, ο τοµέας χηµικών και ηλεκτρικών συσκευών, µεταξύ άλλων, θα δυσκολευτούν να στραφούν σε άλλους προµηθευτές, ενώ µεγάλη είναι η εξάρτηση από την Κίνα σε σπάνιες γαίες - αντίστοιχη µε εκείνη από τη Ρωσία σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο.*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά»