Φεβρουάριο του 2004 ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ βγάζει στον «αέρα» την πλατφόρμα του «Τhe Facebook». Και ο κόσμος του Διαδικτύου αλλάζει τελείως, φέρνοντας στο πέρασμα δύο δεκαετιών άλλα δεδομένα στην πληροφορία, τη διαφήμιση, την επικοινωνία, τη διαχείριση των προσωπικών δεδομένων και τις διαπροσωπικές σχέσεις και τον ιδρυτή της δημοφιλούς πλατφόρμας στην 8η θέση της λίστας των δισεκατομμυριούχων του περιοδικού «Forbes».

Το Facebook ξεκίνησε το ταξίδι του από το Χάρβαρντ, με τον Μαρκ τότε δευτεροετή φοιτητή Πληροφορικής να επιχειρεί να αλλάξει τον τρόπο γνωριμιών στο campus. Μέσω της πλατφόρμας μπορούσε κάποιος να βρει το όνομα και μια φωτογραφία οποιουδήποτε έμενε στις φοιτητικές εστίες του Χάρβαρντ. H ονομασία της ιστοσελίδας μάλιστα προέκυψε από τα λεγόμενα Face Books, τα έγγραφα παρουσίασης των μελών πανεπιστημιακών κοινοτήτων που χρησιμοποιούσαν οι νεοεισερχόμενοι σπουδαστές για να γνωριστούν μεταξύ τους. Συνιδρυτές σε αυτό το εγχείρημα ήταν οι συμφοιτητές του Εντουάρντο Σάβεριν, Ντάστιν Μόσκοβιτς, Κρις Χιουζ και Αντριου ΜακΚόλουμ. Χρειάστηκε ελάχιστος χρόνος να επεκταθεί για την «Ivy League», μια ομάδα οκτώ ελίτ πανεπιστημίων των ΗΠΑ. Μέχρι το τέλος του έτους, ο ιστότοπος είχε 1 εκατομμύριο χρήστες, ο επενδυτής Πίτερ Τίελ είχε επενδύσει 500.000 δολάρια και ο Ζάκερμπεργκ είχε εγκαταλείψει το Χάρβαρντ, για να διευθύνει το Facebook από τα νέα του κεντρικά γραφεία στην Καλιφόρνια.


3,049 δισεκατομμύρια άνθρωποι χρησιμοποιούν πλέον το Facebook, ενώ τον Δεκέμβριο του 2005 μετρούσε 6 εκατομμύρια χρήστες


Από εκεί και πέρα, το Facebook επεκτάθηκε ταχύτατα. Το 2005 το δικαίωμα πρόσβασης είχαν επίσης μαθητές συγκεκριμένων λυκείων και μέλη ορισμένων μαθητικών κοινοτήτων. Στις 26 Σεπτεμβρίου του 2006 το Facebook έγινε προσβάσιμο σε κάθε άνθρωπο του πλανήτη που διέθετε έγκυρο e-mail και ήταν άνω των 13 ετών. Τον Δεκέμβριο του 2005 μετρούσε 6 εκατομμύρια χρήστες και πλέον το χρησιμοποιούν 3,049 δισεκατομμύρια άνθρωποι –τουλάχιστον τόσοι είναι οι ενεργοί λογαριασμοί–, ενώ η εταιρεία αξίζει περισσότερο από 500 δισεκατομμύρια δολάρια.

Facebook: Τα μεγάλα deals 

To Facebook εξελισσόταν ραγδαία, δίνοντας στους χρήστες του συνεχώς νέες δυνατότητες. Το 2007 εισήχθησαν τα Facebook Ads, παρέχοντας στις επιχειρήσεις τη δυνατότητα να διαφημίζονται στην πλατφόρμα. Την επόμενη χρονιά λανσαρίστηκε η εφαρμογή για κινητά, καθιστώντας την πλατφόρμα πιο προσβάσιμη. Το 2009 εντάχθηκε το κουμπί «like» στα posts. Tον Οκτώβριο του 2012 έσπασε το φράγμα του 1 δισ. χρηστών, κάνοντας ξεκάθαρο ότι πλέον έχουμε έναν διαδικτυακό κολοσσό. Στις 9 Απριλίου της ίδιας χρονιάς ο Μαρκ αποφάσισε να προχωρήσει σε ένα από τα σημαντικότερα deals της καριέρας του: Εξαγόρασε το Instagram. Η πραγματική δυναμική της εφαρμογής φάνηκε ακριβώς την ημέρα που ανοίχτηκε και στα androids, καθώς μέσα σε μόνο μία ημέρα είχε ένα εκατομμύριο downloads. Αυτή η επιμονή στην εικόνα γινόταν ένα πεδίο που θα «χτυπούσε» το Facebook. Η πιο τρανή απόδειξη γι’ αυτόν τον χαρακτηρισμό περί «deal του αιώνα» είναι το γεγονός ότι εξαγοράστηκε από τη Facebook με 1 δισεκατομμύριο δολάρια, ενώ τώρα, με βάση τους πιο πρόσφατους υπολογισμούς, η αξία του ξεπερνάει τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια.
4,5 δισεκατομμύρια ψεύτικους λογαριασμούς από τον Ιανουάριο έως τον Σεπτέμβριο του 2020 ανακάλυψε και διέγραψε η Facebook Inc.


Την ίδια τακτική ακολούθησε ο Ζάκερμπεργκ και όταν απειλήθηκε η πρωτοκαθεδρία του Facebook στο chatting. Το 2014 αγόρασε την εφαρμογή WhatsApp για 19 δισεκατομμύρια δολάρια, ποσό που αρχικά φάνηκε υπερβολικό. Μερικά απόρρητα e-mails που βγήκαν στη δημοσιότητα, ωστόσο, έδειξαν ότι το Facebook έβλεπε το WhatsApp ως μια εφαρμογή που απειλούσε ότι θα το «σκότωνε». Τον Απρίλιο του 2013, 8,2 δισεκατομμύρια μηνύματα ανά ημέρα στάλθηκαν μέσω WhatsApp, ενώ μόλις 3,5 δισ. μέσω mobile Messenger. Η επιτυχία της εφαρμογής, αλλά και το γεγονός ότι πλέον υπάρχουν φορές που νιώθεις ότι το Facebook το τραβάει μόνο του η πολύ καλή λειτουργία του Messenger είναι μια απόδειξη ότι επρόκειτο για μια πολύ έξυπνη επιχειρηματική κίνηση.

Τα σοβαρά σκάνδαλα

H δεκαετία που µας άφησε χαρακτηρίστηκε από την επιτυχία του Facebook, έφυγε όµως µε την εταιρεία να αντιµετωπίζει σοβαρά σκάνδαλα. Την άνοιξη του 2018, ειδική έρευνα για την προεκλογική εκστρατεία του 2016 στις ΗΠΑ αποκάλυψε ότι Ρώσοι πράκτορες είχαν χρησιµοποιήσει την πλατφόρµα για να επηρεάσουν την εν λόγω εκστρατεία. Την ίδια χρονιά, ο πλανήτης κλονίστηκε από το σκάνδαλο που έγινε γνωστό ως «Cambridge Analytica», όταν αποκαλύφθηκε ότι τα προσωπικά δεδοµένα 87 εκατοµµυρίων χρηστών παρέχονταν -χωρίς τη συγκατάθεσή τους- για σκοπούς πολιτικών διαφηµίσεων. Το όνοµα του σκανδάλου προήλθε από την οµώνυµη εταιρεία που είχε ως κύριο σκοπό το data mining. To Facebook και ο ιδρυτής του κατηγορήθηκαν ακριβώς γιατί λειτούργησαν ως πηγή της εξόρυξης
δεδοµένων.

500 δισεκατομμύρια δολάρια και άνω αξίζει πλέον η εταιρεία, ενώ η αρχική επένδυση ήταν 500.000 δολάρια


Μέσα σε αυτό το πλαίσιο και αντιµετωπίζοντας βαριές κατηγορίες, ο Μαρκ Ζάκερµπεργκ παρουσιάστηκε µπροστά στο Κογκρέσο αλλά και στη Γερουσία για κατάθεση. Η διαρροή πληροφοριών σε τρίτους ήταν το σκάνδαλο που απογείωσε την καχυποψία που υπήρχε ήδη σε µεγάλο αριθµό πελατών του Facebook ως προς την ασφάλεια των δεδοµένων τους και αυτό ήταν πλήγµα που θα βαραίνει την εταιρεία για πολλά χρόνια ακόµα… Ακόµα µία µαύρη σελίδα ήρθε τρεις µήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές στις Ηνωµένες Πολιτείες το 2020, όταν ο Ζάκερµπεργκ ανακοίνωσε σειρά µέτρων για την αντιµετώπιση της παραπληροφόρησης και των fake news για το Facebook. Ενα από τα πολλά µέτρα ήταν η αφαίρεση ιστοτόπων, όπως το QAnon, που προωθούσαν θεωρίες συνωµοσίας. Η Facebook Inc. δήλωσε ότι ανακάλυψε και διέγραψε συνολικά 4,5 δισεκατοµµύρια ψεύτικους λογαριασµούς από τον Ιανουάριο έως τον Σεπτέµβριο του 2020. Η σκληρότερη στιγµή στην καριέρα του ιδρυτή του Facebook ενδεχοµένως να είναι αυτή της απολογίας του, πριν από λίγες ηµέρες, στο Κογκρέσο για τους κινδύνους που διατρέχουν τα παιδιά στα social media. O Ζάκερµπεργκ ήρθε αντιµέτωπος µε τους γονείς των παιδιών που η σεξουαλική εκµετάλλευση ή παρενόχληση µέσω των social media τούς κόστισε τη ζωή τους.

1 εκατ. δολάρια αγοράστηκε το Instagram από το Facebook, ενώ τώρα, µε βάση τους πιο πρόσφατους υπολογισµούς, η αξία του ξεπερνάει τα 100 δισ. Δολάρια

Η νέα εποχή

Η νέα δεκαετία βρίσκει τον γίγαντα των social media µπροστά σε διάφορες προκλήσεις. Τον Οκτώβριο του 2021, η ιδιοκτήτρια Facebook Inc. άλλαξε την επωνυµία της σε Meta Platforms, προκειµένου να ανταποκρίνεται καλύτερα στο σύνολο των δραστηριοτήτων της, από τα κοινωνικά δίκτυα µέχρι την εικονική πραγµατικότητα. Ο Ζάκερµπεργκ επέλεξε την ελληνική λέξη «Μετά», για να δείξει ότι «υπάρχουν ακόµη πολλά να γίνουν». Αξίζει πάντως να σηµειωθεί ότι, σύµφωνα µε το «Forbes», η αξία του brand του Facebook είναι στα 88,9 δισ. και, παρά τους προβληµατισµούς ότι χάνει τη «φρεσκάδα» του, εξακολουθεί να έχει το Instagram και το WhatsApp.

*Δημοσιεύθηκε στα «Παραπολιτικά»