Οι υπουργοί Εξωτερικών Γαλλίας, Γερμανίας και Πολωνίας συναντήθηκαν τη Δευτέρα στο παρισινό κάστρο ΛαΣελ-Σεν-Κλουντ για να συζητήσουν όχι μόνο για την Ουκρανία, αλλά αυτή τη φορά ανοιχτά και για την αναβίωση του λεγόμενου «Τριγώνου της Βαϊμάρης», του ιστορικού τριμερούς σχηματισμού των κυβερνήσεων Παρισίου - Βερολίνου - Βαρσοβίας, που είχε δημιουργηθεί το 1991, για να βοηθήσει στην ομαλή έξοδο της Πολωνίας από τα χρόνια του κομμουνισμού. Σήμερα, τα διακυβεύματα είναι άλλα, όπως έδειξαν και οι παράλληλες ανακοινώσεις που έκανε, την ίδια ημέρα, ο νέος Πολωνός πρωθυπουργός, Ντόναλντ Τουσκ, ευρωπαϊστής και πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Ο Τουσκ, που χαίρει της εμπιστοσύνης των Βρυξελλών, συναντήθηκε στο Παρίσι με τον Εμανουέλ Μακρόν και στο Βερολίνο με τον Ολαφ Σολτς και, σε μία αναφορά όχι κενή συμβολισμού, μίλησε για το «Ενας για όλους, όλοι για έναν», από τους «Τρεις σωματοφύλακες» του Αλέξανδρου Δουμά, ως τη φιλοσοφία στην καρδιά των σχέσεων μεταξύ Ε.Ε. και ΝΑΤΟ. Τονίζοντας όμως πως η Ευρωπαϊκή Ενωση, αυξάνοντας την αμυντική παραγωγή και εντείνοντας τη συνεργασία, πρέπει να γίνει «μια στρατιωτική δύναμη» από μόνη της, καθώς δεν υπάρχει πλέον λόγος να είναι τόσο ξεκάθαρα υποδεέστερη στρατιωτικά της Ρωσίας.

«Δεν θα σε προστατεύσω»

Τι έφερε τη δήλωση (από την -πανίσχυρη στρατιωτικά στο ΝΑΤΟ- Πολωνία) και αυτή τη διπλωματική κινητικότητα; Δύο ημέρες νωρίτερα, το Σάββατο, ο υποψήφιος για το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών και -ως όλα δείχνουν- πιθανός επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, σε ομιλία του στο πλαίσιο της προεκλογικής εκστρατείας στη Νότια Καρολίνα, δήλωσε πως, όταν ήταν πρόεδρος, είπε στους ηγέτες του ΝΑΤΟ ότι «θα ενθάρρυνε (σ.σ.: τη Ρωσία) να κάνει οτιδήποτε ήθελε» στα μέλη της Συμμαχίας που αμελούσαν τους στόχους της τελευταίας για αμυντικές δαπάνες στον Προϋπολογισμό τους (το περίφημο κατώφλι του 2%). «Δεν πλήρωσες; Είσαι αμελής; Οχι, δεν θα σε προστατεύσω», δήλωσε.

Και, παρότι οι αμυντικές δαπάνες ήταν όντως πάγιο αίτημα της προεδρίας Τραμπ, εκείνη η περίοδος είχε επίσης χαρακτηριστεί από τάσεις αμερικανικού απομονωτισμού, άρνησης της σημασίας του ΝΑΤΟ, καθώς και φιλο-πουτινικά αισθήματα. Η συγκυρία όμως σήμερα, με τον πόλεμο στην Ουκρανία, είναι εντελώς διαφορετική.

«Αποκρουστικές και ασύλληπτες»

Ο Λευκός Οίκος χαρακτήρισε τις δηλώσεις «αποκρουστικές και ασύλληπτες». Ο γ.γ. του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, την Κυριακή, προειδοποίησε πως αναμένει, ανεξαρτήτως εκλογικού αποτελέσματος στις ΗΠΑ, η Ουάσινγκτον να παραμείνει ισχυρή στις δεσμεύσεις της, αλλά και πως κάθε παρόμοια δήλωση, που υπονοεί «ότι οι σύμμαχοι δεν θα υπερασπιστούν ο ένας τον άλλον, θέτει σε αυξημένο κίνδυνο Αμερικανούς και Ευρωπαίους στρατιώτες».
«Κοινές προμήθειες» και «ανάπτυξη όπλων» μέσω ειδικού προϋπολογισμού προανήγγειλε η Μέτσολα, ενώ στη Βαλτική δυναμώνουν τη ρητορική αμυντικής θωράκισης


Την Τετάρτη, παραμονές της Συνόδου των υπουργών Αμυνας του ΝΑΤΟ ο Στόλτενμπεργκ, ανησυχώντας μάλλον για τις ευρωπαϊκές αντιδράσεις στις δηλώσεις Τραμπ, προχώρησε σε μια πρωτοφανή προειδοποίηση προς τους Ευρωπαίους να αφήσουν στην άκρη τα σχέδια για ευρωπαϊκή άμυνα: «Η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν μπορεί να υπερασπιστεί την Ευρώπη», είπε. «Το 80% των αμυντικών δαπανών του ΝΑΤΟ προέρχεται από συμμάχους του ΝΑΤΟ εκτός Ε.Ε.». Ομως η Ε.Ε. βρίσκεται σε αναμμένα κάρβουνα. Οι δηλώσεις Τραμπ δεν ήταν σοκαριστικές μόνο για την Πολωνία, που έχει σοβιετικό παρελθόν. Η πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μέτσολα, δήλωσε πως η Ευρώπη χρειάζεται «μια αμυντική ένωση και πρέπει να ξοδέψουμε περισσότερα για την άμυνα», καθώς πρέπει να είναι έτοιμη για κάθε ενδεχόμενο «να επωμιστεί την ευθύνη αν χρειαστεί» και «να ασχοληθεί πρακτικά με τη στρατηγική μας αυτονομία» (έναντι της Ουάσινγκτον). Οι ευρωβουλευτές, σημείωσε, θα πιέσουν για «κοινές προμήθειες» και «ανάπτυξη όπλων» μέσω ειδικού προϋπολογισμού. Οι δηλώσεις αυτές, μάλιστα, έγιναν στη διάρκεια επίσκεψής της στην Εσθονία, η πρωθυπουργός της οποίας, Κάγια Κάλας (που ηγείται των προσπαθειών για αύξηση της στρατιωτικής ενίσχυσης της Ουκρανίας), προστέθηκε πρόσφατα από τη Μόσχα στη ρωσική λίστα των «καταζητούμενων» (μαζί με τους υπουργούς της του Πολιτισμού και των Εξωτερικών), με το αιτιολογικό της «καταστροφής μνημείων των Σοβιετικών στρατιωτών».

Οι μυστικές υπηρεσίες της Εσθονίας φέρονται να έχουν πληροφορίες περί προετοιμασιών της Ρωσίας για στρατιωτική σύγκρουση με τη Δύση την επόμενη δεκαετία. Επίσης, την πρόταση της Κάλας για έκδοση αμυντικών ομολόγων της Ε.Ε. έχει υποστηρίξει και ο Γάλλος πρόεδρος, Εμ. Μακρόν.

Ευθυγράμμιση των ευρωπαϊκών πολιτικών

Παρότι οι χώρες της Βαλτικής, για τους δικούς τους λόγους (λόγω εγγύτητας με τη Ρωσία), δυναμώνουν τη ρητορική αμυντικής θωράκισης, φαίνεται πως αυτό το ενδεχόμενο δεν θα το αποφεύγει για πολύ ο κεντροευρωπαϊκός πυρήνας της Ε.Ε. Μια ενισχυμένη κοινή ευρωπαϊκή άμυνα αποτελεί για πολλά χρόνια κυρίαρχο αίτημα του Εμανουέλ Μακρόν και, αν και η Γερμανία βρίσκεται πίσω σε αυτή τη γραμμή, με τον Σολτς να μην αποδέχεται για παράδειγμα τη -γαλλικής προέλευσης- συζήτηση για την πυρηνική άμυνα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η επαναδιατύπωση ενός «Τριγώνου της Βαϊμάρης» φαίνεται πως κινείται στην κατεύθυνση ενός συντονισμού και μιας ευθυγράμμισης των ευρωπαϊκών πολιτικών με τα «γεράκια της άμυνας» στη Βαλτική. Η υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, Αναλένα Μπέρμποκ, δήλωσε ότι το ΝΑΤΟ είναι «η ασφάλεια ζωής μας», ενώ ο Γάλλος ομόλογός της, Στέφαν Σεζουρνέ, είπε πως «χρειαζόμαστε μια δεύτερη (ευρωπαϊκή) ασφάλεια ζωής, όχι ως αντικατάσταση, όχι κατά του ΝΑΤΟ, αλλά συμπληρωματική».

Ως απάντηση στον Τραμπ, ο γ.γ. του ΝΑΤΟ δήλωσε πάντως πως περιμένει ότι φέτος «και οι 19 χώρες-σύμμαχοι θα δαπανήσουν το 2% του προϋπολογισμού τους για την άμυνα». Πέρυσι, 11 κράτη-μέλη έπιασαν τον στόχο, όμως οι αμυντικές δαπάνες ολοένα αυξάνονται. Και το 2024, στον κατάλογο αυτόν αναμένεται να προστεθεί και η Γερμανία, με 71,8 δισ. ευρώ, ενώ η Γαλλία, με σχέδια δαπανών 413 δισ. ευρώ για την ερχόμενη επταετία, η οποία αναμενόταν να πιάσει αυτόν τον στόχο το 2025, θεωρείται επίσης πως θα επισπεύσει για φέτος.

*Δημοσιεύθηκε στα «Παραπολιτικά»