Τρομoκρατική επίθεση στη Μόσχα: Στο φως στοιχειά για κενά στην ασφάλεια και στις μυστικές υπηρεσίες του συστήματος Πουτίν
Η τραγωδία, η ‘’ταπείνωση’’ και η εμμονή με τη ∆ύση
Ο ‘’υπαρξιακός αγώνας’’ στον οποίο βρίσκεται η Μόσχα µε τις δυτικές δυνάµεις καθιστά δύσκολη την αποδοχή των πληροφοριών από ρωσικής πλευράς
Μυρτω Μπουτση
Λιγότερο από µία εβδοµάδα µετά την εδραίωση του Βλαντιµίρ Πούτιν σε µια πέµπτη θητεία και ενώ έµοιαζε πια αλώβητος, ο αστάθµητος παράγοντας της πιο φονικής επίθεσης της τελευταίας εικοσαετίας στη Μόσχα, έπληξε τη Ρωσία -και πολιτικά τον Ρώσο πρόεδρο- στο πιο «δυνατό» σηµείο του, τη δηµόσια ασφάλεια. Ο Ρώσος πολιτικός επιστήµονας Αλεξάντερ Κούνεφ αναρωτιέται αν αυτό δεν αποτελεί µια «ταπείνωση» για τον πρόεδρο, ο οποίος έκανε 19 ώρες για να απευθυνθεί στον λαό αναφορικά µε την επίθεση. Και όταν το έκανε, απέφυγε να αναφερθεί στα στοιχεία που δείχνουν το «Ισλαµικό Κράτος». Για να παραδεχθεί, ωστόσο, την προηγούμενη ∆ευτέρα, πως η επίθεση έγινε από ισλαµιστές, αλλά δεν είναι σαφές από ποιον παραγγέλθηκε.
Η ρωσική ηγεσία συνέχισε να δηλώνει την πεποίθησή της για την ουκρανική και δυτική ανάµειξη. Την περασμένη Τρίτη, ο αρχηγός της Οµοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας (FSB), Αλεξάντερ Μπορτνίκοφ, δήλωσε στην τηλεόραση πως κατά την άποψη της υπηρεσίας «η ενέργεια προετοιµάστηκε από τους ίδιους τους ισλαµιστές ριζοσπάστες και διευκολύνθηκε από τις δυτικές ειδικές υπηρεσίες», µε άµεση σχέση του Κιέβου, που βοήθησε στην προετοιµασία των τροµοκρατών σε άγνωστη τοποθεσία στη Μέση Ανατολή και µε εµπλοκή ΗΠΑ και Βρετανίας, προειδοποιώντας για αντίποινα.
Οµως, η επίθεση ρίχνει αρνητικό φως όχι µόνο στη ρωσική ηγεσία, αλλά και στις µυστικές υπηρεσίες, που δεν µπόρεσαν να την προβλέψουν και να την αποτρέψουν. «∆εν µπορείς να κάνεις τα πάντα», δήλωσε ο πρώην επικεφαλής αξιωµατούχος των επιχειρήσεων της CIA, που έχει υπηρετήσει ως σταθµάρχης στη Μόσχα, Ντάνιελ Χόφµαν, στο πρακτορείο Ρόιτερς. Εξηγώντας πως οι ρωσικές µυστικές υπηρεσίες υπερέβησαν εαυτόν αντιµετωπίζοντας ήδη τον πόλεµο στην Ουκρανία και την αντιπολίτευση. «Αυτό τους ξέφυγε», είπε χαρακτηριστικά. Στη χώρα που, τον τελευταίο χρόνο, εξοντώθηκε ο «εχθρός» των εξεγερµένων µισθοφόρων Wagner, πέθανε στη φυλακή ο αντιπολιτευόµενος Αλεξέι Ναβάλνι, προειδοποιήθηκαν οι σύµµαχοί του στο εξωτερικό, οργανώθηκαν εκλογές χωρίς αντιφρονούντες, περιστάλησαν κι άλλο οι προσωπικές ελευθερίες εν καιρώ πολέµου, «η πίεση στους ντόπιους οδηγεί κάποιες φορές να µην παίρνεις την πληροφόρηση που επιδιώκεις σχετικά µε πιθανή τροµοκρατική επίθεση», σηµειώνει. Η ρωσική αντιτροµοκρατία επεκτάθηκε και σε µια σειρά στόχων υπεράσπισης των «παραδοσιακών αξιών» (για παράδειγµα, προστέθηκε πρόσφατα στην επίσηµη λίστα «τροµοκρατών και εξτρεµιστών» και το κίνηµα ΛΟΑΤΚΙ). Οπως είπε στους «New York Times» ο εξόριστος στρατιωτικός αναλυτής Ρουσλάν Λεβίεφ, «σε µια χώρα όπου οι ειδικές αντιτροµοκρατικές δυνάµεις κυνηγούν τους διαδικτυακούς σχολιαστές, οι τροµοκράτες θα νιώθουν πάντα ελεύθεροι».
Στις 7 Μαρτίου, η αµερικανική πρεσβεία στη Μόσχα ειδοποίησε τους Αµερικανούς στη Ρωσία να αποφύγουν µεγάλες συγκεντρώσεις ή συναυλίες, καθώς υπάρχουν πληροφορίες για σχέδια επίθεσης από εξτρεµιστές. Οι πληροφορίες είχαν µεταφερθεί στην FSB, αλλά στις 19 Μαρτίου ο Πούτιν, µιλώντας στους επικεφαλής της υπηρεσίας, τις απέρριψε ως προβοκατόρικες. Σύµφωνα µε την καθηγήτρια ∆ιεθνών Σχέσεων στο New School της Νέας Υόρκης, Νίνα Κρούστσεβα, η FSΒ δείχνει να είχε στο ραντάρ της το «Ισλαµικό Κράτος». Ωστόσο, εκτιµά πως ο «υπαρξιακός αγώνας» στον οποίο βρίσκεται η Μόσχα µε τις δυτικές δυνάµεις καθιστά δύσκολη την αποδοχή των πληροφοριών από ρωσικής πλευράς. «Υπάρχει µεγάλη δυσπιστία», σηµείωσε. «∆εν είναι πως η Αµερική δεν έχει αναµειχθεί ποτέ σε παραπληροφόρηση».
«Στον κόσµο του Πούτιν, όπου…. η ∆ύση θέλει να υποσκάψει τη Ρωσία και να τη διαλύσει, φυσικά δεν θα πίστευε (την πληροφορία), επειδή ξέρει, από το ίδιο το παρελθόν του στην KGB, ότι οι ΗΠΑ δεν δηµιουργούν τη δική τους (επιχείρηση) ''ψεύτικη σηµαία'' (µια επιχείρηση σχεδιασµένη να καλύψει τον πραγµατικό δράστη και να ρίξει την ευθύνη σε κάποιον άλλο)». Μια άλλη προειδοποίηση είχε έρθει, ωστόσο, στις 2 Μαρτίου, στη Νότια Ρωσία, όπου οι ειδικές δυνάµεις της FSΒ είχαν σκοτώσει έξι ενόπλους, που αναγνώρισαν ως µέλη του «Ισλαµικού Κράτους». Τρεις από αυτούς βρίσκονταν στη λίστα των καταζητουµένων, καθώς είχαν σκοτώσει τρεις αστυνοµικούς το περασµένο έτος, ενώ βρέθηκε και µια αποθήκη όπλων. Στις 7 Μαρτίου, η µυστική υπηρεσία απέτρεψε επίθεση σε συναγωγή στη Μόσχα, σχεδιασµένη από πυρήνα του «Ισλαµικού Κράτους». Σύµφωνα µε τον Ρικάρντο Βάλε, ερευνητή των τζιχαντιστικών κινηµάτων, αυτά έπρεπε να είχαν «αυξήσει τα επίπεδα συναγερµού στις µυστικές υπηρεσίες της Μόσχας». «Ισως αυτό συνέβη, αλλά δεν ήταν σε θέση να αποτρέψουν την επίθεση εγκαίρως».
*Δημοσιεύθηκε στα «Παραπολιτικά»
Η ρωσική ηγεσία συνέχισε να δηλώνει την πεποίθησή της για την ουκρανική και δυτική ανάµειξη. Την περασμένη Τρίτη, ο αρχηγός της Οµοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας (FSB), Αλεξάντερ Μπορτνίκοφ, δήλωσε στην τηλεόραση πως κατά την άποψη της υπηρεσίας «η ενέργεια προετοιµάστηκε από τους ίδιους τους ισλαµιστές ριζοσπάστες και διευκολύνθηκε από τις δυτικές ειδικές υπηρεσίες», µε άµεση σχέση του Κιέβου, που βοήθησε στην προετοιµασία των τροµοκρατών σε άγνωστη τοποθεσία στη Μέση Ανατολή και µε εµπλοκή ΗΠΑ και Βρετανίας, προειδοποιώντας για αντίποινα.
«Εξαιρετικά δύσκολο να πιστέψει κανείς»
Την Τετάρτη, η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάροβα, σχολίασε πως είναι «εξαιρετικά δύσκολο να πιστέψει κανείς» πως το «Ισλαµικό Κράτος» θα έκανε επίθεση. Σύµφωνα µε τον Κούνεφ, πολλοί Ρώσοι βρίσκονται σε κατάσταση σοκ, όχι µόνο για αυτήν καθεαυτήν την επίθεση, αλλά και για το γεγονός πως ο πόλεµος δεν είχε αγγίξει σε µεγάλο βαθµό τη Μόσχα, ενώ η επανεκλογή του πρώην KGBίτη προέδρου συνοδεύτηκε από την υπόσχεση για ασφάλεια. Μια ασφάλεια που είχε σφυρηλατηθεί µε αίµα από τον δεύτερο πόλεµο στην Τσετσενία και τα µέτρα µετά τη σφαγή στο Μπεσλάν, το 2004.Οµως, η επίθεση ρίχνει αρνητικό φως όχι µόνο στη ρωσική ηγεσία, αλλά και στις µυστικές υπηρεσίες, που δεν µπόρεσαν να την προβλέψουν και να την αποτρέψουν. «∆εν µπορείς να κάνεις τα πάντα», δήλωσε ο πρώην επικεφαλής αξιωµατούχος των επιχειρήσεων της CIA, που έχει υπηρετήσει ως σταθµάρχης στη Μόσχα, Ντάνιελ Χόφµαν, στο πρακτορείο Ρόιτερς. Εξηγώντας πως οι ρωσικές µυστικές υπηρεσίες υπερέβησαν εαυτόν αντιµετωπίζοντας ήδη τον πόλεµο στην Ουκρανία και την αντιπολίτευση. «Αυτό τους ξέφυγε», είπε χαρακτηριστικά. Στη χώρα που, τον τελευταίο χρόνο, εξοντώθηκε ο «εχθρός» των εξεγερµένων µισθοφόρων Wagner, πέθανε στη φυλακή ο αντιπολιτευόµενος Αλεξέι Ναβάλνι, προειδοποιήθηκαν οι σύµµαχοί του στο εξωτερικό, οργανώθηκαν εκλογές χωρίς αντιφρονούντες, περιστάλησαν κι άλλο οι προσωπικές ελευθερίες εν καιρώ πολέµου, «η πίεση στους ντόπιους οδηγεί κάποιες φορές να µην παίρνεις την πληροφόρηση που επιδιώκεις σχετικά µε πιθανή τροµοκρατική επίθεση», σηµειώνει. Η ρωσική αντιτροµοκρατία επεκτάθηκε και σε µια σειρά στόχων υπεράσπισης των «παραδοσιακών αξιών» (για παράδειγµα, προστέθηκε πρόσφατα στην επίσηµη λίστα «τροµοκρατών και εξτρεµιστών» και το κίνηµα ΛΟΑΤΚΙ). Οπως είπε στους «New York Times» ο εξόριστος στρατιωτικός αναλυτής Ρουσλάν Λεβίεφ, «σε µια χώρα όπου οι ειδικές αντιτροµοκρατικές δυνάµεις κυνηγούν τους διαδικτυακούς σχολιαστές, οι τροµοκράτες θα νιώθουν πάντα ελεύθεροι».
Οι προειδοποιήσεις πριν το τρομοκρατικό χτύπημα στη Μόσχα
Οταν ρωτήθηκε αν η επίθεση αποτελεί αποτυχία των υπηρεσιών ασφαλείας, ο εκπρόσωπος του Κρεµλίνου, Νµίτρι Πεσκόφ, είπε ότι η κατάσταση ανάµεσα στη Ρωσία και τη ∆ύση σηµαίνει πως ο διαµοιρασµός πληροφοριών δεν γίνεται µε τον τρόπο που γινόταν. Σύµφωνα µε αναλυτές ασφαλείας, ο τρόπος µε τον οποίο έγινε η επίθεση και η απόδραση των δραστών αποδεικνύει ότι υπήρξε εκτεταµένη αναγνώριση της τοποθεσίας από πριν, ενώ τα ρωσικά ΜΜΕ αναµετέδωσαν υλικό από τις κάµερες ασφαλείας, που δείχνουν έναν από τους δράστες να επισκέπτεται τον χώρο σε παλαιότερη ηµεροµηνία.Στις 7 Μαρτίου, η αµερικανική πρεσβεία στη Μόσχα ειδοποίησε τους Αµερικανούς στη Ρωσία να αποφύγουν µεγάλες συγκεντρώσεις ή συναυλίες, καθώς υπάρχουν πληροφορίες για σχέδια επίθεσης από εξτρεµιστές. Οι πληροφορίες είχαν µεταφερθεί στην FSB, αλλά στις 19 Μαρτίου ο Πούτιν, µιλώντας στους επικεφαλής της υπηρεσίας, τις απέρριψε ως προβοκατόρικες. Σύµφωνα µε την καθηγήτρια ∆ιεθνών Σχέσεων στο New School της Νέας Υόρκης, Νίνα Κρούστσεβα, η FSΒ δείχνει να είχε στο ραντάρ της το «Ισλαµικό Κράτος». Ωστόσο, εκτιµά πως ο «υπαρξιακός αγώνας» στον οποίο βρίσκεται η Μόσχα µε τις δυτικές δυνάµεις καθιστά δύσκολη την αποδοχή των πληροφοριών από ρωσικής πλευράς. «Υπάρχει µεγάλη δυσπιστία», σηµείωσε. «∆εν είναι πως η Αµερική δεν έχει αναµειχθεί ποτέ σε παραπληροφόρηση».
«Στον κόσµο του Πούτιν, όπου…. η ∆ύση θέλει να υποσκάψει τη Ρωσία και να τη διαλύσει, φυσικά δεν θα πίστευε (την πληροφορία), επειδή ξέρει, από το ίδιο το παρελθόν του στην KGB, ότι οι ΗΠΑ δεν δηµιουργούν τη δική τους (επιχείρηση) ''ψεύτικη σηµαία'' (µια επιχείρηση σχεδιασµένη να καλύψει τον πραγµατικό δράστη και να ρίξει την ευθύνη σε κάποιον άλλο)». Μια άλλη προειδοποίηση είχε έρθει, ωστόσο, στις 2 Μαρτίου, στη Νότια Ρωσία, όπου οι ειδικές δυνάµεις της FSΒ είχαν σκοτώσει έξι ενόπλους, που αναγνώρισαν ως µέλη του «Ισλαµικού Κράτους». Τρεις από αυτούς βρίσκονταν στη λίστα των καταζητουµένων, καθώς είχαν σκοτώσει τρεις αστυνοµικούς το περασµένο έτος, ενώ βρέθηκε και µια αποθήκη όπλων. Στις 7 Μαρτίου, η µυστική υπηρεσία απέτρεψε επίθεση σε συναγωγή στη Μόσχα, σχεδιασµένη από πυρήνα του «Ισλαµικού Κράτους». Σύµφωνα µε τον Ρικάρντο Βάλε, ερευνητή των τζιχαντιστικών κινηµάτων, αυτά έπρεπε να είχαν «αυξήσει τα επίπεδα συναγερµού στις µυστικές υπηρεσίες της Μόσχας». «Ισως αυτό συνέβη, αλλά δεν ήταν σε θέση να αποτρέψουν την επίθεση εγκαίρως».
*Δημοσιεύθηκε στα «Παραπολιτικά»
