Η Ηµέρα της Ευρώπης είναι αφορµή αναστοχασµού για την κατάσταση της Ένωσης, αλλά κυρίως εγρήγορσης για τις τεράστιες προκλήσεις που έχει να αντιµετωπίσει. Η ευρωπαϊκή ενοποίηση εξασφάλισε στην Ευρώπη (τουλάχιστον στα µέλη της Ε.Ε.) πολλές δεκαετίες ειρήνης, δηµοκρατίας και (συγκρίνοντας µε τον υπόλοιπο κόσµο) ευηµερίας. Είναι ένα κεκτηµένο που η αξία του δεν πρέπει να υποτιµάται, ακόµα κι αν οι νεότερες γενιές Ευρωπαίων το θεωρούν αυτονόητο. Στην µακρά ιστορία µιας Ευρώπης σπαρασσόµενης από πολέµους, εθνικιστικές συγκρούσεις και απολυταρχίες, οι 7+ δεκαετίες δηµοκρατικής ειρήνης είναι µια φωτεινή παρένθεση και όχι ο κανόνας.

∆ύο πόλεµοι µαίνονται στη ανατολική και νότια γειτονία της Ευρώπης, µε πολύπλευρες αποσταθεροποιητικές επιπτώσεις για την ασφάλεια της Ε.Ε. Το πρώτο δίδαγµα µετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είναι ότι η Ε.Ε. πρέπει να επενδύσει στην αµυντική της θωράκιση, στο πλαίσιο της ευρωατλαντικής συµµαχίας, προκειµένου να παραµείνει όαση ειρήνης και ασφάλειας. Επίκαιρη η συζήτηση περί αµυντικής ενοποίησης και κοινής χρηµατοδότησης των αµυντικών επενδύσεων.

Παράλληλα, η Ε.Ε. οφείλει να εξασφαλίσει γενναίους επενδυτικούς πόρους, δηµόσιους και ιδιωτικούς, για τη διπλή µετάβαση στην οποία διεκδικεί παγκόσµιο ηγετικό ρόλο: την πράσινη µετάβαση προς µηδενικές εκποµπές άνθρακα το 2050 και την ψηφιακή µετάβαση στις νέες τεχνολογίες της παραγωγικής Τεχνητής Νοηµοσύνης, της βιοτεχνολογίας και των κβαντικών υπολογιστών. Στην αντιµετώπιση της κλιµατικής αλλαγής η Ε.Ε. είναι πρωτοπόρος στους κανόνες, αλλά πρέπει να εξασφαλίσει την κλιµατική προσαρµογή ταυτόχρονα µε την ενεργειακή της ασφάλεια και την ασφάλεια των αλυσίδων αξίας σε κρίσιµες πρώτες ύλες. Παράλληλα, επιδιώκει να διατηρήσει την παραγωγή στην Ευρώπη απέναντι σε µια Κίνα πολιτικών προστατευτισµού µε τις οποίες κυριαρχεί στις παγκόσµιες αλυσίδες αξίας και σε µια Αµερική που µε τις επιδοτήσεις του IRA προσφέρει κίνητρα προσέλκυσης ευρωπαϊκών πράσινων βιοµηχανιών και επαναπατρισµού αµερικανικών. Στην Τεχνητή Νοηµοσύνη, παρά τις σηµαντικές ρυθµιστικές πρωτοβουλίες της Ε.Ε. (AI Act, Data Act), οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις υπολείπονται αισθητά έναντι ΗΠΑ και Κίνας.

Την επείγουσα ανάγκη ανταγωνιστικότητας της Ε.Ε. θα αναδεικνύει η έκθεση Ντράγκι, η οποία θα υπογραµµίζει την προτεραιότητα χρηµατοδότησης κρίσιµων επενδύσεων. Το έδαφος έχει ήδη προετοιµάσει η έκθεση Λέτα, για την επικαιροποίηση της ολοκλήρωσης της ενιαίας αγοράς (συµπεριλαµβανόµενης τραπεζικής ενοποίησης και ενοποίησης των αγορών κεφαλαίου), προκειµένου να βελτιωθεί η χρηµατοδότηση επενδύσεων και καινοτοµίας. Όλα αυτά σε µια Ευρώπη που επιβαρύνεται µε υψηλά επίπεδα δηµόσιου χρέους, γηράσκοντα πληθυσµό και αυξανόµενες κοινωνικές δαπάνες, που πρέπει να µπορεί να δηµιουργεί θέσεις απασχόλησης και να διατηρεί την κοινωνική της συνοχή απέναντι στις απειλές του εθνικολαϊκισµού. ∆ύσκολη η εξίσωση των προκλήσεων, εφάµιλλη όµως των ιστορικών επιτευγµάτων της Ευρώπης.

*Γιώργος Παγουλάτος, καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, πρέσβης της Ελλάδας στον ΟΟΣΑ

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά»