Ο κόσµος αλλάζει ραγδαία. Η διεθνής έννοµη τάξη αµφισβητείται. Οι θεσµοί συλλογικής ευθύνης και συνεργασίας αποδυναµώνονται. Με τις πολεµικές συγκρούσεις απεδείχθη η αδυναµία της διεθνούς κοινότητας να υποστηρίξει την ειρήνη και µια δίκαιη διεθνή τάξη. Με την οικονοµική κρίση, ότι η αυτορρύθµιση των χρηµατοπιστωτικών αγορών ήταν ένα απατηλό όνειρο. Με την πανδηµία, ότι ο κόσµος ήταν απροετοίµαστος και απροστάτευτος. Οι πολίτες πιστεύουν ότι οι δηµοκρατικοί θεσµοί προσαρµόζονται στις απαιτήσεις της αγοράς και όχι το αντίστροφο. Η εγκαθίδρυση της Οικονοµικής και Νοµισµατικής Ένωσης δηµιούργησε µια από τις µεγαλύτερες νοµισµατικές ζώνες παγκοσµίως. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν εξελίχθηκε σε µια κυρίαρχη πολιτική οντότητα, µε ενιαία στρατηγική στο παγκόσµιο σύστηµα οικονοµικής και πολιτικής συνεργασίας. Πιστεύω στην εµβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης χωρίς άλλες καθυστερήσεις. Η Ευρώπη έχει τη δύναµη να καταστεί πόλος στρατηγικής ισορροπίας στον κόσµο. Να επιδιώξει τον εκδηµοκρατισµό του διεθνούς συστήµατος. Τη ρύθµιση των οικονοµικών εξελίξεων για την ισόρροπη και βιώσιµη ανάπτυξη. Να επιµείνει για την αναβάθµιση του ΟΗΕ και των διεθνών χρηµατοοικονοµικών θεσµών. Με την ανάπτυξη µιας συλλογικής ευθύνης για την ειρήνη, τη δηµοκρατία, την οικονοµική και κοινωνική ανάπτυξη, την κλιµατική αλλαγή και τις µεγάλες µεταναστευτικές ροές. Ένας ισχυρός ευρωπαϊκός πόλος στο παγκόσµιο σύστηµα απαιτεί κοινή εξωτερική πολιτική και τη συντονισµένη εκπροσώπηση της Ε.Ε. στον ΟΗΕ και στους διεθνείς οργανισµούς. Με προϋπόθεση µια ευρωπαϊκή πολιτική για την άµυνα, µε συντονισµό δαπανών, βιοµηχανικής παραγωγής, κοινών προµηθειών και ερευνητικών προγραµµάτων, διαλειτουργικότητα του εξοπλισµού. Η καθυστέρηση σε αυτόν τον τοµέα έχει προφανείς επιπτώσεις. Η πολιτική ισχύς της Ευρώπης θα βρίσκεται σε αναντιστοιχία µε την εµπορική και οικονοµική της δύναµη. Η ευρωπαϊκή ασφάλεια θα βασίζεται αποκλειστικά στο ΝΑΤΟ µε την ηγεµονική παρουσία των ΗΠΑ.

Η απουσία πολιτικής ηγεσίας µε όραµα για την ευρωπαϊκή κοινωνία, µε συνέπεια και αποτελεσµατικότητα αφήνει περιθώρια στον ευρωσκεπτικισµό. Ο σηµερινός συσχετισµός των πολιτικών δυνάµεων στα θεσµικά όργανα της Ενωσης επιβάλλει αποφάσεις στον ελάχιστο κοινό παρονοµαστή, συχνά µε υποβάθµιση του δηµόσιου συµφέροντος. Αποτέλεσµα, έντονη αµφισβήτηση των ευρωπαϊκών θεσµών, απόκλιση αντί για σύγκλιση των οικονοµιών, χαµηλή ανάπτυξη, ανεργία, µερική εθνικοποίηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Σήµερα απαιτείται µια δηµοκρατική και κοινωνική στρατηγική στροφή της Ε.Ε., που να εγγυάται τα δικαιώµατα των Ευρωπαίων πολιτών, υψηλό επίπεδο Υγείας, Εκπαίδευσης, έρευνας και κοινωνικής προστασίας. H Ε.Ε. οφείλει να αντιµετωπίσει αποφασιστικά τις προκλήσεις που προβάλλονται από την κλιµατική αλλαγή, την ενεργειακή µετάβαση, την ψηφιακή επανάσταση και την Τεχνητή Νοηµοσύνη. Μια ανανεωµένη στρατηγική ανταγωνιστικότητας είναι αδήριτη ανάγκη. Με την προώθηση της Ενωσης Κεφαλαιαγορών, αλλά και την κοινή δανειοληπτική ικανότητα της Ε.Ε., ώστε να έχουν σηµαντικό ρόλο τα δηµόσια οικονοµικά.

Απαιτείται χρηµατοδότηση της ανάπτυξης και των πολιτικών της συνοχής, Κοι[1]νοτικός Προϋπολογισµός µε αναδιανεµητικό προσανατολισµό και το Ταµείο Ανάκαµψης να αποτελέσει µόνιµο θεσµό. Η Νοµισµατική Ενωση πρέπει να συ[1]µπληρωθεί µε την επιτάχυνση της Οικονοµικής Ενωσης. Η ισχύς του ευρώ στο µέλλον απαιτεί την Τραπεζική Ενωση, στενότερο συντονισµό των εθνικών δηµοσιονοµικών πολιτικών, δυνατότητα σταδιακής αµοιβαιοποίησης του χρέους, έκδοση ευρωοµολόγων, ευρωπαϊκή εγγύηση για τις τραπεζικές καταθέσεις. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να έχει αποφασιστικό ρόλο στη µακροοικονοµική σταθεροποίηση της ζώνης του ευρώ. Η νοµισµατική πολιτική και οι εποπτικές λειτουργίες οφείλουν να προωθούν µέτρα που καθιστούν τις ευρωπαϊκές τράπεζες πιο ανθεκτικές, ενθαρρύνουν την πράσινη µετάβαση και περιορίζουν έγκαιρα τους κινδύνους από την κλιµατική αλλαγή για την οικονοµία και το τραπεζικό σύστηµα.

*Χρήστος Παπουτσής, πρώην υπουργός, πρώην πέλος του board του ομίλου της Παγκόσμιας Τράπεζας

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά»