Μετά τον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο η Ε.Ε. υπήρξε ένα κατεξοχήν πολιτικό πρόγραµµα ειρήνης. Η συνεχής οικονοµική ανάπτυξη, η λειτουργία ενός κοινωνικού κράτους, που παρά τα σηµαντικά του προβλήµατα θεωρείται το καλύτερο στον κόσµο, η ανάπτυξη στην έρευνα και την τεχνολογία, οι συνεχείς διευρύνσεις, το κοινό νόµισµα, η αναπτυξιακή βοήθεια προς πολλά σηµεία του πλανήτη υπήρξαν στοιχεία που χαρακτήριζαν το ευρωπαϊκό όνειρο. Μια ήπειρος που πολλές χώρες ήθελαν να µιµηθούν ως προς τη δηµοκρατία και τη λειτουργία των θεσµών και εκατοµµύρια άνθρωποι από όλον τον πλανήτη ήθελαν να έρθουν σε αυτή για καλύτερη και προστατευµένη ζωή.

Σήµερα ο κόσµος άλλαξε - µεγάλωσε. Η Ε.Ε. είναι µόλις στο 6% του παγκόσµιου πληθυσµού, ενώ από γη της ειρήνης βιώνει δύο ισχυρούς πολέµους στη γειτονιά της. Ταυτόχρονα, έχει σηµαντικό ζήτηµα ως προς την ενέργεια, έχει µείνει πίσω στην τεχνολογία και την ψηφιακή καινοτοµία, ενώ, όσο πλησιάζουν οι εκλογές στις ΗΠΑ, τόσο πιο κατανοητή γίνεται η ανάγκη αυτοδυναµίας και ως προς την άµυνα, δηλαδή την υπεράσπιση των συνόρων της, αλλά και την αµυντική βιοµηχανία.

Η Ε.Ε. πρωτοπορεί σήµερα στο ρυθµιστικό πλαίσιο για την Τεχνητή Νοηµοσύνη και τον έλεγχο των µεγάλων ψηφιακών εταιρειών και, αντίστοιχα, πρωτοπορεί για την αντιµετώπιση της κλιµατικής κρίσης. Νέα εποχή, άλλος κόσµος, νέα διλήµµατα, νέοι ανταγωνισµοί, αλλά και απειλητικοί εχθροί στον ορίζοντα.

Τίποτα δεν µπορεί να µείνει όπως πριν. Σε αυτόν τον νέο κόσµο, η Ε.Ε. εκτιµώ ότι έχει µπροστά της τρία σενάρια πολιτικών εξελίξεων. Το ένα είναι να προχωρήσει την ενοποίησή της, θεσµική και οικονοµική, να αντιµετωπίσει ζητήµατα ανταγωνιστικότητας, ανισοτήτων και υπεράσπισης των συνόρων της. Γι’ αυτήν την εµβάθυνση µια από τις προϋποθέσεις είναι στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την εποµένη των εκλογών να πλειοψηφήσουν οι φιλοευρωπαϊκές δυνάµεις. Οι δυνάµεις, δηλαδή, που κατανοούν ότι πρέπει να ταυτίζεται το εθνικό µε το ευρωπαϊκό συµφέρον και να δεσµεύονται για κοινή αµυντική βιοµηχανία, για ενιαία αγορά, που συµπεριλαµβάνει ενέργεια, τηλεπικοινωνίες, κεφαλαιαγορές και που συµφωνούν στο ότι η κοινωνική συνοχή, ως το διαµάντι στην κορόνα της Ε.Ε., είναι πολιτική προϋπόθεση κάθε πολιτικής.

Η έκθεση του Ενρίκο Λέτα θα µπορούσε θαυµάσια να αποτελεί µέρος της ατζέντας των φιλοευρωπαϊκών κοµµάτων σε όλη την Ε.Ε. κατά τη διάρκεια της ευρωπαϊκής προεκλογικής περιόδου. Το δεύτερο σενάριο είναι να υπάρξει µια παραλυτική ισορροπία µεταξύ των πολιτικών οικογενειών και των κρατών-µελών, όπου όλες οι αποφάσεις θα αναβάλλονται για το µέλλον, λόγω αδυναµίας ή φόβου για το πολιτικό κόστος. Σε αυτό το σενάριο επίσης ρόλο θα παίξει το αποτέλεσµα των ευρωεκλογών. Αδυναµία ισχυρού συνασπισµού και προεδρείου θα οδηγήσει σε πάγωµα των εξελίξεων και σε σταδιακή συρρίκνωση της Ε.Ε. Το τρίτο σενάριο είναι η διάλυση της Ε.Ε. όπως την ξέρουµε. Αυτό θα σήµαινε ανίσχυρες µικρές χώρες, µόνες τους στα τεράστια κύµατα ανταγωνισµού και επιθετικής πολιτικής των νέων αναδυόµενων δυνάµεων. Σε αυτό το σενάριο θα σήµαινε πως κράτη-µέλη θα συµφωνούσαν µε ανταγωνιστικές δυνάµεις, ενώ στο Ευρωκοινοβούλιο θα αποκτούσαν µεγάλη δύναµη λαϊκιστικές, ακροδεξιές, φιλορωσικές δυνάµεις. Κατανοούµε, εποµένως, ότι το «πάµε κάλπη;» δεν είναι µια αδιάφορη καλοκαιριάτικη βόλτα, αλλά µια αναγκαία και υπεύθυνη πράξη απέναντι στη χώρα µας και στο µέλλον της.

*Άννα Διαμαντοπούλου, πρόεδρος του δικτύου για τη μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη, πρώην επίτροπος, πρώην υπουργός

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά»