Ευρωεκλογές 2024: Πώς η ακροδεξιά κέρδισε έδαφος στη νεολαία της ΕΕ
Αυξημένη ανησυχία για οικονομία, μειωμένη για το κλίμα
Οι νεαροί ψηφοφόροι, που παραδοσιακά θεωρείται ότι πρόσκεινται κυρίως στην αριστερά, είχαν στηρίξει σε μεγάλο βαθμό τα «πράσινα» κόμματα στις τελευταίες εκλογές το 2019
Από τη Γερμανία και τη Γαλλία μέχρι την Πολωνία και την Ισπανία η ακροδεξιά κέρδισε τη νεανική ψήφο σε σημαντικές χώρες σε αυτές τις ευρωεκλογές καθώς μια γενιά που μεγάλωσε εν μέσω διαρκών κρίσεων αναζητεί απαντήσεις και ακολουθεί πολιτικούς που χρησιμοποιούν με άνεση το TikTok και το YouTube.
Οι νεαροί ψηφοφόροι, που παραδοσιακά θεωρείται ότι πρόσκεινται κυρίως στην αριστερά, είχαν στηρίξει σε μεγάλο βαθμό τα «πράσινα» κόμματα στις τελευταίες εκλογές το 2019 κι έτσι κέρδισαν τον χαρακτηρισμό «Η Γενιά Γκρέτα» από τη Σουηδή ακτιβίστρια για το κλίμα Γκρέτα Τούνμπεργκ.
Αλλά μετά την πανδημία, τον πόλεμο στην Ουκρανία και την κρίση του κόστους διαβίωσης, πολλοί νέοι άλλαξαν αυτή τη χρονιά στρατόπεδο και μετακινήθηκαν προς τα λαϊκιστικά ακροδεξιά κόμματα που εκμεταλλεύτηκαν τις ανησυχίες τους πυροδοτώντας έτσι την άνοδό τους στις τελευταίες ευρωεκλογές.
Με τους ηγέτες τους να χειρίζονται αριστοτεχνικά τα νέα μέσα κοινωνικής δικτύωσης-- καλύτερα από τους ηγέτες των συστημικών κομμάτων--τα ευρωπαϊκά, συχνά νεοσύστατα εθνικιστικά, αντισυστημικά κόμματα αποκτούν κύρος και θεωρούνται από κάποιους νεαρούς ψηφοφόρους ανατρεπτικά και αντικονφορμιστικά.
Κυρίως απευθύνονται σε νέους άνδρες, που αισθάνονται ότι έχουν υποτιμηθεί από μια όλο και περισσότερο «woke» κουλτούρα (Σ.τ.Σ: ή αλλιώς η κουλτούρα της «αφύπνισης» και της επαγρύπνησης ενάντια στις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα που διαιωνίζονται εδώ και γενιές), εκτιμούν αναλυτές.
«Η Γερμανία δεν κατευθύνεται προς μια καλή κατεύθυνση και αυτό ήταν το μοναδικό κόμμα με ένα πραγματικά σαφές μήνυμα για τη μετανάστευση», λέει ο 17χρονος Κριστόφ, μαθητής επαγγελματικού Λυκείου στο Βερολίνο που αρνήθηκε να δώσει το επίθετό του και ψήφισε το ακροδεξιό κόμμα «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD).
Η στήριξη προς το AfD, το οποίο θέλει να περιορίσει τον αριθμό των μεταναστών και προειδοποιεί κατά της ισλαμοποίησης της Γερμανίας, όπως τη χαρακτηρίζει, αυξήθηκε κατά 11% στο 16% μεταξύ των κάτω των 25 ετών ψηφοφόρων, σύμφωνα με ένα exit poll της εταιρείας Infratest dimap - ποσοστό υπερδιπλάσιο σε σχέση με την αύξηση των πέντε ποσοστιαίων μονάδων που έλαβε το κόμμα στον ευρύτερο πληθυσμό.
Η μετακίνηση, η οποία βοήθησε το AfD να επιτύχει μια ιστορική δεύτερη θέση σε εθνικό επίπεδο, ήταν αξιοσημείωτη δεδομένου ότι η απόφαση της Γερμανίας να επιτρέψει για πρώτη φορά την ψήφο σε ηλικίες από 16 ως 18, αναμενόταν να ευνοήσει τα αριστερά κόμματα.
Παρότι η ακροδεξιά δεν σημείωσε επιτυχία παντού μεταξύ των νεαρών ψηφοφόρων και αυτή η κατηγορία είναι σχετικά μικρή σε μια ήπειρο με έναν γηράσκοντα πληθυσμό, η τάση ανησυχεί τα συστημικά κόμματα, τα οποία σε κάποιες χώρες όπως η Γαλλία αντιμετωπίζουν πρόωρες εκλογές σε λίγο καιρό ή ομοσπονδιακές εκλογές τον ερχόμενο χρόνο όπως η Γερμανία.
Οι Πράσινοι κέρδισαν μόλις το 11% στη νεανική ψήφο την Κυριακή, ποσοστό μειωμένο κατά 23 ποσοστιαίες μονάδες. «Δεν υπάρχει πλέον η αίσθηση ότι αν απλώς εργαστούν σκληρά τότε το μέλλον τους θα είναι καλύτερο και είναι απογοητευμένοι από τα κόμματα εξουσίας», λέει ο επικεφαλής της έρευνας Σάιμον Σνέτσερ, επισημαίνοντας ότι η κακή οικονομική κατάσταση τούς κάνει περισσότερο να ρέπουν προς την αντιμεταναστευτική ρητορική του AfD.
Ο Κριστόφ λέει ότι οι εμπειρίες του τον οδήγησαν να πιστεύει ότι οι μετανάστες που έφθασαν στη χώρα του το τελευταίο διάστημα είναι πιο επιρρεπείς στη βία και λιγότερο διατεθειμένοι να ενταχθούν στην κοινωνία. Στη Γαλλία, ο ακροδεξιός Εθνικός Συναγερμός έλαβε το 25% στο μερίδιο ψήφου μεταξύ των 18 με 24 ετών ψηφοφόρων, σύμφωνα με την εταιρεία δημοσκοπήσεων Ipsos, αυξημένο δηλαδή κατά δέκα ποσοστιαίες μονάδες συγκριτικά με τις περίπου οκτώ ποσοστιαίες μονάδες συνολικής ψήφου του 31,4%.
Μολαταύτα, οι περισσότεροι νέοι στις δύο μεγαλύτερες δυνάμεις εντός της ΕΕ εξακολουθούν να στηρίζουν κόμματα της αριστεράς και πολλοί ανησυχούν για την τελευταία τάση. «Με ανησυχεί γιατί βλέπω ότι η ακροδεξιά θέλει να απελάσει ανθρώπους ακόμη κι αν έχουν τη γερμανική υπηκοότητα, όπως εγώ», λέει ο 17χρονος Ενσάρ Αντανούρ, Γερμανός τουρκικής καταγωγής. «Αλλά η Γερμανία είναι το σπίτι μου», προσθέτει.
Στην Πολωνία, ωστόσο, η στήριξη για το ακροδεξιό κόμμα «Συνομοσπονδία» μεταξύ των ψηφοφόρων 18 με 29 ετών αυξήθηκε από 18,5% σε 30,1% καθιστώντας το πρώτο κόμμα σε αυτή τη δημογραφική ομάδα.
Τα συστημικά κόμματα «δεν έχουν πλέον καμία αξιοπιστία για μένα. Η προηγούμενη κυβέρνηση και η σημερινή το επιδεικνύουν ξεκάθαρα», λέει ο 30χρονος Πάβελ Ρουρκόφσκι, ένας ειδικός της πληροφορικής, οποίος ψήφισε τη «Συνομοσπονδία».
Η σχετική έφεση που επιδεικνύουν τα ακροδεξιά κόμματα στον χειρισμό των αγαπημένων καναλιών επικοινωνίας των νεαρών ψηφοφόρων--εφαρμογές βίντεο όπως το Tiktok και το YouTube και εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων όπως το Telegram-είναι ένας σημαντικός παράγοντας πίσω από την αυξανόμενη επιτυχία τους σε αυτή τη γενιά, λένε αναλυτές.
Η πρόσφατη δημοσκόπηση μεταξύ των νέων στη Γερμανία έδειξε ότι 57% των νεαρών ψηφοφόρων πληροφορούνται για τις ειδήσεις και την πολιτική μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αλλά ο Γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς, όπως πολλοί συστημικοί πολιτικοί, άρχισε να χρησιμοποιεί το Tiktok μόλις πριν από λίγους μήνες. «Αν δεν βρίσκεσαι στα δίκτυα των νέων, απλώς δεν υπάρχεις», σχολιάζει ο Σνέτσερ.
Στο μεταξύ, οι αλγόριθμοι στις πλατφόρμες των social media προτιμούν αμφιλεγόμενα μηνύματα εις βάρος του σοβαρού περιεχομένου, εξηγεί ο Ρέντιγκερ Μάας, ιδρυτής του Institute for Generational Research στο Άουγκσμπουργκ.
Για παράδειγμα, ο βασικός υποψήφιος του AfD για τις ευρωεκλογές, ο Μαξιμίλιαν Κρα, έγινε viral στο TikTok, δίνοντας συμβουλές σε νεαρούς άνδρες πώς να βγαίνουν ραντεβού: «Μη βλέπετε πορνό, μη ψηφίζετε τους Πράσινους, βγείτε έξω στον καθαρό αέρα...Οι αληθινοί άνδρες είναι δεξιοί».
Ο Κρα διαθέτει 53.300 ακολούθους στο Tiktok, σε σχέση με μόλις 11.000 και 2.652 που έχουν αντίστοιχα οι βασικοί υποψήφιοι των κεντροαριστερών Σοσιαλδημοκρατών και των Πρασίνων. «Η γενιά μου δεν γνωρίζει από πολιτική αλλά ακούμε όλη την ώρα για το AfD», λέει ο ψηφοφόρος του κόμματος Κριστόφ.
Στην Ισπανία, ο Αλβίσε Πέρεθ, ένας influencer στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, απέσπασε το 6,7% της νεανικής ψήφου σε σχέση με το 4,6% της συνολικής ψήφου έχοντας πραγματοποιήσει την προεκλογική εκστρατεία του κατά των μεταναστών και της διαφθοράς σχεδόν αποκλειστικά μέσω του Instagram και του Telegram.
Από την άλλη, το ακροδεξιό κόμμα Vox, το οποίο είχε έντονη παρουσία στο Tiktok, συγκέντρωσε 12,4% της ψήφου μεταξύ των κάτω των 25 ετών σε σχέση με το συνολικό ποσοστό του 9,6%. «Φαίνεται ότι είναι το μοναδικό κόμμα που πράγματι εναντιώνεται στην κυβέρνηση όταν πρόκειται για θέματα ταμπού όπως η μετανάστευση ή ο έμφυλος διάλογος», λέει ο 22χρονος φοιτητής Xαβιέ ο οποίος το ψήφισε.
Οι νεαροί ψηφοφόροι, που παραδοσιακά θεωρείται ότι πρόσκεινται κυρίως στην αριστερά, είχαν στηρίξει σε μεγάλο βαθμό τα «πράσινα» κόμματα στις τελευταίες εκλογές το 2019 κι έτσι κέρδισαν τον χαρακτηρισμό «Η Γενιά Γκρέτα» από τη Σουηδή ακτιβίστρια για το κλίμα Γκρέτα Τούνμπεργκ.
Αλλά μετά την πανδημία, τον πόλεμο στην Ουκρανία και την κρίση του κόστους διαβίωσης, πολλοί νέοι άλλαξαν αυτή τη χρονιά στρατόπεδο και μετακινήθηκαν προς τα λαϊκιστικά ακροδεξιά κόμματα που εκμεταλλεύτηκαν τις ανησυχίες τους πυροδοτώντας έτσι την άνοδό τους στις τελευταίες ευρωεκλογές.
Με τους ηγέτες τους να χειρίζονται αριστοτεχνικά τα νέα μέσα κοινωνικής δικτύωσης-- καλύτερα από τους ηγέτες των συστημικών κομμάτων--τα ευρωπαϊκά, συχνά νεοσύστατα εθνικιστικά, αντισυστημικά κόμματα αποκτούν κύρος και θεωρούνται από κάποιους νεαρούς ψηφοφόρους ανατρεπτικά και αντικονφορμιστικά.
Κυρίως απευθύνονται σε νέους άνδρες, που αισθάνονται ότι έχουν υποτιμηθεί από μια όλο και περισσότερο «woke» κουλτούρα (Σ.τ.Σ: ή αλλιώς η κουλτούρα της «αφύπνισης» και της επαγρύπνησης ενάντια στις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα που διαιωνίζονται εδώ και γενιές), εκτιμούν αναλυτές.
«Η Γερμανία δεν κατευθύνεται προς μια καλή κατεύθυνση και αυτό ήταν το μοναδικό κόμμα με ένα πραγματικά σαφές μήνυμα για τη μετανάστευση», λέει ο 17χρονος Κριστόφ, μαθητής επαγγελματικού Λυκείου στο Βερολίνο που αρνήθηκε να δώσει το επίθετό του και ψήφισε το ακροδεξιό κόμμα «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD).
Η στήριξη προς το AfD, το οποίο θέλει να περιορίσει τον αριθμό των μεταναστών και προειδοποιεί κατά της ισλαμοποίησης της Γερμανίας, όπως τη χαρακτηρίζει, αυξήθηκε κατά 11% στο 16% μεταξύ των κάτω των 25 ετών ψηφοφόρων, σύμφωνα με ένα exit poll της εταιρείας Infratest dimap - ποσοστό υπερδιπλάσιο σε σχέση με την αύξηση των πέντε ποσοστιαίων μονάδων που έλαβε το κόμμα στον ευρύτερο πληθυσμό.
Η μετακίνηση, η οποία βοήθησε το AfD να επιτύχει μια ιστορική δεύτερη θέση σε εθνικό επίπεδο, ήταν αξιοσημείωτη δεδομένου ότι η απόφαση της Γερμανίας να επιτρέψει για πρώτη φορά την ψήφο σε ηλικίες από 16 ως 18, αναμενόταν να ευνοήσει τα αριστερά κόμματα.
Παρότι η ακροδεξιά δεν σημείωσε επιτυχία παντού μεταξύ των νεαρών ψηφοφόρων και αυτή η κατηγορία είναι σχετικά μικρή σε μια ήπειρο με έναν γηράσκοντα πληθυσμό, η τάση ανησυχεί τα συστημικά κόμματα, τα οποία σε κάποιες χώρες όπως η Γαλλία αντιμετωπίζουν πρόωρες εκλογές σε λίγο καιρό ή ομοσπονδιακές εκλογές τον ερχόμενο χρόνο όπως η Γερμανία.
Αυξημένη ανησυχία για οικονομία, μειωμένη για το κλίμα
Μία πρόσφατη δημοσκόπηση μεταξύ νέων στη Γερμανία έδειξε ότι οι νέοι ανησυχούν όλο και περισσότερο για τον πληθωρισμό, τις ακριβές τιμές των σπιτιών και τις κοινωνικές ανισότητες και λιγότερο για την κλιματική αλλαγή.Οι Πράσινοι κέρδισαν μόλις το 11% στη νεανική ψήφο την Κυριακή, ποσοστό μειωμένο κατά 23 ποσοστιαίες μονάδες. «Δεν υπάρχει πλέον η αίσθηση ότι αν απλώς εργαστούν σκληρά τότε το μέλλον τους θα είναι καλύτερο και είναι απογοητευμένοι από τα κόμματα εξουσίας», λέει ο επικεφαλής της έρευνας Σάιμον Σνέτσερ, επισημαίνοντας ότι η κακή οικονομική κατάσταση τούς κάνει περισσότερο να ρέπουν προς την αντιμεταναστευτική ρητορική του AfD.
Ο Κριστόφ λέει ότι οι εμπειρίες του τον οδήγησαν να πιστεύει ότι οι μετανάστες που έφθασαν στη χώρα του το τελευταίο διάστημα είναι πιο επιρρεπείς στη βία και λιγότερο διατεθειμένοι να ενταχθούν στην κοινωνία. Στη Γαλλία, ο ακροδεξιός Εθνικός Συναγερμός έλαβε το 25% στο μερίδιο ψήφου μεταξύ των 18 με 24 ετών ψηφοφόρων, σύμφωνα με την εταιρεία δημοσκοπήσεων Ipsos, αυξημένο δηλαδή κατά δέκα ποσοστιαίες μονάδες συγκριτικά με τις περίπου οκτώ ποσοστιαίες μονάδες συνολικής ψήφου του 31,4%.
Μολαταύτα, οι περισσότεροι νέοι στις δύο μεγαλύτερες δυνάμεις εντός της ΕΕ εξακολουθούν να στηρίζουν κόμματα της αριστεράς και πολλοί ανησυχούν για την τελευταία τάση. «Με ανησυχεί γιατί βλέπω ότι η ακροδεξιά θέλει να απελάσει ανθρώπους ακόμη κι αν έχουν τη γερμανική υπηκοότητα, όπως εγώ», λέει ο 17χρονος Ενσάρ Αντανούρ, Γερμανός τουρκικής καταγωγής. «Αλλά η Γερμανία είναι το σπίτι μου», προσθέτει.
Στην Πολωνία, ωστόσο, η στήριξη για το ακροδεξιό κόμμα «Συνομοσπονδία» μεταξύ των ψηφοφόρων 18 με 29 ετών αυξήθηκε από 18,5% σε 30,1% καθιστώντας το πρώτο κόμμα σε αυτή τη δημογραφική ομάδα.
Τα συστημικά κόμματα «δεν έχουν πλέον καμία αξιοπιστία για μένα. Η προηγούμενη κυβέρνηση και η σημερινή το επιδεικνύουν ξεκάθαρα», λέει ο 30χρονος Πάβελ Ρουρκόφσκι, ένας ειδικός της πληροφορικής, οποίος ψήφισε τη «Συνομοσπονδία».
Η σχετική έφεση που επιδεικνύουν τα ακροδεξιά κόμματα στον χειρισμό των αγαπημένων καναλιών επικοινωνίας των νεαρών ψηφοφόρων--εφαρμογές βίντεο όπως το Tiktok και το YouTube και εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων όπως το Telegram-είναι ένας σημαντικός παράγοντας πίσω από την αυξανόμενη επιτυχία τους σε αυτή τη γενιά, λένε αναλυτές.
Η πρόσφατη δημοσκόπηση μεταξύ των νέων στη Γερμανία έδειξε ότι 57% των νεαρών ψηφοφόρων πληροφορούνται για τις ειδήσεις και την πολιτική μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αλλά ο Γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς, όπως πολλοί συστημικοί πολιτικοί, άρχισε να χρησιμοποιεί το Tiktok μόλις πριν από λίγους μήνες. «Αν δεν βρίσκεσαι στα δίκτυα των νέων, απλώς δεν υπάρχεις», σχολιάζει ο Σνέτσερ.
Στο μεταξύ, οι αλγόριθμοι στις πλατφόρμες των social media προτιμούν αμφιλεγόμενα μηνύματα εις βάρος του σοβαρού περιεχομένου, εξηγεί ο Ρέντιγκερ Μάας, ιδρυτής του Institute for Generational Research στο Άουγκσμπουργκ.
Για παράδειγμα, ο βασικός υποψήφιος του AfD για τις ευρωεκλογές, ο Μαξιμίλιαν Κρα, έγινε viral στο TikTok, δίνοντας συμβουλές σε νεαρούς άνδρες πώς να βγαίνουν ραντεβού: «Μη βλέπετε πορνό, μη ψηφίζετε τους Πράσινους, βγείτε έξω στον καθαρό αέρα...Οι αληθινοί άνδρες είναι δεξιοί».
Ο Κρα διαθέτει 53.300 ακολούθους στο Tiktok, σε σχέση με μόλις 11.000 και 2.652 που έχουν αντίστοιχα οι βασικοί υποψήφιοι των κεντροαριστερών Σοσιαλδημοκρατών και των Πρασίνων. «Η γενιά μου δεν γνωρίζει από πολιτική αλλά ακούμε όλη την ώρα για το AfD», λέει ο ψηφοφόρος του κόμματος Κριστόφ.
Στην Ισπανία, ο Αλβίσε Πέρεθ, ένας influencer στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, απέσπασε το 6,7% της νεανικής ψήφου σε σχέση με το 4,6% της συνολικής ψήφου έχοντας πραγματοποιήσει την προεκλογική εκστρατεία του κατά των μεταναστών και της διαφθοράς σχεδόν αποκλειστικά μέσω του Instagram και του Telegram.
Από την άλλη, το ακροδεξιό κόμμα Vox, το οποίο είχε έντονη παρουσία στο Tiktok, συγκέντρωσε 12,4% της ψήφου μεταξύ των κάτω των 25 ετών σε σχέση με το συνολικό ποσοστό του 9,6%. «Φαίνεται ότι είναι το μοναδικό κόμμα που πράγματι εναντιώνεται στην κυβέρνηση όταν πρόκειται για θέματα ταμπού όπως η μετανάστευση ή ο έμφυλος διάλογος», λέει ο 22χρονος φοιτητής Xαβιέ ο οποίος το ψήφισε.
