Πατριαρχείο Βουλγαρίας: Οι νέες ισορροπίες στα Βαλκάνια μετά την εκλογή του φιλορώσου Πατριάρχη Δανιήλ
Πώς επηρεάζει η εκλογή του νέου Πατριάρχη της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας τις σχέσεις με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το Πατριαρχείο Μόσχας και την Ελλαδική Εκκλησία
Νέες ισορροπίες διαμορφώνονται στα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη μετά την εκλογή του νέου Πατριάρχη Βουλγαρίας Δανιήλ στην ψηφοφορία που πραγματοποιήθηκε χθες.
Ο 29ος Προκαθήμενος του Πατριαρχείου Βουλγαρίας με τον τίτλο του Μητροπολίτη Σόφιας και Πατριάρχη πάσης Βουλγαρίας εξελέγη από την Πατριαρχική Εκλογική Συνέλευση στον δεύτερο γύρο της ψηφοφορίας συγκεντρώνοντας 69 ψήφους, έναντι 66 ψήφων του Μητροπολίτη Βράτσας Γρηγόριου, ενώ υπήρχαν και τρία άκυρα ψηφοδέλτια. Υπενθυμίζεται ότι στην εκλογή του τριπροσώπου ο νέος Πατριάρχης είχε λάβει 9 ψήφους στον 32ο γύρο ενώ ο Μητροπολίτης Βράτσας Γρηγόριο είχε λάβει 11 ψήφους από τον πρώτο γύρο.
Ο φιλορώσος νέος Πατριάρχης Βουλγαρίας Δανιήλ
Ο νέος Πατριάρχης Βουλγαρίας συγκαταλέγεται στους φιλορώσους ιεράρχες της Βουλγαρίας και από πολλούς αναλυτές θεωρούταν από πριν δεδομένο ότι μία πιθανή εκλογή του θα ενδυνάμωνε ξανά τον άξονα Ρωσίας-Βουλγαρίας που έχει βαθιές ρίζες στην ιστορία ακόμα κι αν τα τελευταία χρόνια είχε διαρραγεί. Σύμφωνα με τον Βούλγαρο δημοσιογράφο και ιστορικό Goran Blagoev, το ενδιαφέρον της Ρωσικής Εκκλησίαςήταν να δει έναν νέο Βούλγαρο Πατριάρχη «που θα είναι κοντά στη Ρωσία και προστάτης των ρωσικών συμφερόντων». Ο ίδιος προσέθετε ότι «η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία αρχίζει να χάνει έδαφος στη Βουλγαρία» κάτι που εξηγεί, σύμφωνα με τον ίδιο, τη στήριξή της σε Μητροπολίτες που έμειναν στη ρωσική πλευρά.
Ένας από αυτούς είναι και ο Πατριάρχης Δανιήλ ο οποίος μετά τη Θεολογική Σχολή της Σόφιας, συνέχισε τις σπουδές του στη Μόσχα, στη Θεολογική Ακαδημία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Οι σπουδές του στη Ρωσία τον ενέταξαν στον ευρύ κύκλο ιεραρχών που επηρεάζονται από το Πατριαρχείο Μόσχας και η ανάδειξή του σε Πατριάρχη Βουλγαρίας, την κορυφαία θέση που αναλαμβάνει, αναβαθμίζει και τον ρόλο της Μόσχας στα Βαλκάνια καθώς υπάρχει εκτίμηση και από τη Ρωσική Εκκλησία στο πρόσωπο του Βούλγαρου Πατριάρχη.
Ουκρανία
Το κορυφαίο ζήτημα στο οποίο εστιάζεται ο ρόλος του Πατριαρχείου Βουλγαρίας είναι η αναγνώριση της αυτοκεφαλίας της Ουκρανικής Εκκλησίας.
Στο συγκεκριμένο θέμα, ο Βούλγαρος Πατριάρχης είχε ασκήσει κριτική στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο για την επίδοση του τόμου αυτοκεφαλίας στην Εκκλησία της Ουκρανίας υποστηρίζοντας ότι επέφερε τον διχασμό με τον τόμο αυτοκεφαλίας. Συγκεκριμένα, σε συνέντευξη του στο bnr.bg είχε δηλώσει ότι η δημιουργία της «λεγόμενης» Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο το 2019 θυμίζει τις διώξεις κατά της Εκκλησίας που έλαβαν χώρα στην ΕΣΣΔ. Προσέθεσε δε ότι τότε «πολλοί ιερείς αφανίστηκαν από προσώπου γης, άπειροι ναοί καταστράφηκαν» και ότι μέσα από σχίσμα προσπάθησαν να αντικαταστήσουν τον θεσμό της Εκκλησίας. Ανέφερε επίσης ότι παρά το γεγονός ότι στην Ουκρανία υπάρχει ήδη αναγνωρισμένη κανονική Εκκλησία , η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία, της οποία προκαθήμενος είναι ο Μητροπολίτης Κιέβου κ. Ονούφριος, ιδρύθηκε αντικανονικά η Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας. «Αυτή η αντικανονική ενέργεια του Πατριάρχη Βαρθολομαίου οδήγησε σε ακόμη μεγαλύτερο διχασμό εντός της Ουκρανίας», είχε τονίσει.
Ο ίδιος, ως Μητροπολίτης Βιδινίου είχε τηρήσει χαμηλό προφίλ απέναντι στο Πατριαρχείο Μόσχας μετά το ξέσπασμα του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία, τον οποίον είχε υποστηρίξει ανοιχτά ο Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος. Το παραπάνω αναφέρει και ο Goran Blagoev επισημαίνοντας ότι «δεν καταδίκασε τη ρωσική επιθετικότητα στην Ουκρανία».
Η αλλαγή στον πατριαρχικό θρόνο της Βουλγαρίας αλλάζει τις ισορροπίες στην περιοχή
Τον περασμένο Σεπτέμβριο όταν η βουλγαρική Εκκλησία είχε αποφασίσει να απελάσει τον επικεφαλής της Μετοχίου της Ρωσικής Εκκλησίας στη Σόφια, Αρχιμανδρίτη Βασιάν Ζμέεφ και δύο Λευκορώσους ιερείς με την κατηγορία ότι εξυπηρετούν τα γεωπολιτικά συμφέροντα της Μόσχας και ότι εφάρμοσαν «την υβριδική στρατηγική της Ρωσίας με στόχο να επηρεαστούν οι κοινωνικοπολιτικές διαδικασίες στη Βουλγαρία υπέρ των συμφερόντων» του Κρεμλίνου, εκείνος είχε τηρήσει διαφορετική στάση. Συγκεκριμένα, είχε εκφράσει τη λύπη του για το γεγονός μέσω του προσωπικού λογαριασμού στα κοινωνικά δίκτυα. «Εκφράζω την λύπη μου για την εκδίωξη από την χώρα του επικεφαλής και δύο κληρικών του Αγίου Νικολάου στην Σόφια» ανέφερε μεταξύ άλλων ο Βούλγαρος Ιεράρχης.
Το Πατριαρχείο Βουλγαρίας είχε αντιδράσει στο όνομα «Αρχιεπισκοπή Αχρίδος» που παραχώρησε η Σερβία στα Σκόπια, όπως ισχυρίζεται το Βουλγαρικό Πατριαρχείο καθώς η Αχρίδα ανήκε πρώτα στη Βουλγαρική Εκκλησία και, στην ουσία, αυτή είναι η συνέχεια της Αρχιεπισκοπής. Το Πατριαρχείο Βουλγαρίας είχε ακολουθήσει την ονομασία «Ορθόδοξη Εκκλησία της Δημοκρατίας της Βορείου Μακεδονίας». Η σχέση με τη Ρωσική Εκκλησία ίσως αλλάξει τα δεδομένα από τη στιγμή που το Πατριαρχείο Μόσχας, είχε χαιρετίσει τη «χορήγηση Αυτοκεφάλου στην Αρχιεπισκοπή Αχρίδος από το Πατριαρχείο Σερβίας» ενώ τον Ιανουάριο του 2023 ο Αρχιεπίσκοπος Αχρίδας Στέφανος, σύμφωνα με την ανακοίνωση του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων της Ρωσικής Εκκλησίας, είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο, εκφράζοντάς του ευγνωμοσύνη του εκ μέρους της «Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας για την αναγνώριση του κανονικού αυτοκεφάλου από τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία».
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος έδωσε το παρών στην τελετή ενθρόνισης στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Αλεξάνδρου Νιέφκσι στη Σόφια και απευθυνόμενος προς τον νέο Προκαθήμενο της εν Βουλγαρία Εκκλησίας αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στην ευθύνη της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως απέναντι των υπολοίπων Ορθοδόξων Εκκλησιών, σε όσους ανιστόρητα εκφράζουν την πολεμική τους έναντι των ευθυνών του εκάστοτε Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, ενώ ευχήθηκε στο νέο Πατριάρχη να αποτελέσει «παράδειγμα πρὸς μίμησιν, ἄκλινῶς προσανατολισμένος καὶ ἀγκυροβολημένος εἰς τοὺς γαληνοὺς καὶ εὐδίους λιμένας τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας. Εἰς τὸ ταπεινόν, πλὴν ἀειλαμπὲς «Φανάριον», πάντα θὰ εὑρίσκῃς κατανόησιν, στήριξιν καὶ ἀρωγήν. Εἰς αὐτὸ θὰ ἀναζωογονῆσαι ἐκ τῶν ζωοποιῶν ναμάτων τῆς Θεομητορικῆς Πόλεως, τῆς περικρατούσης μετ᾽ ἐγκαρτερήσεως καὶ μυχίου εὐχαριστίας τὴν ὀρθότητα τῆς πίστεως καὶ τὴν κανονικὴν παράδοσιν τῆς ὑγιοῦς ἐκκλησιολογίας».
