Οι εικόνες των περίφηµων εκστρατειών της UNICEF τις περασµένες δεκαετίες έχουν αρχίσει να ξεθωριάζουν από το άλµπουµ της ενσυναίσθησης των κατοίκων του ανεπτυγµένου κόσµου. Μερικές από τις πιο δυνατές στιγµές, όπου σκελετωµένα παιδιά αντικρίζουν µε ανάµικτη απορία και απόγνωση τον φακό θρυλικών φωτορεπόρτερ, παραµένουν όµως εγχαραγµένες στις µνήµες των σηµερινών οδηγητών του ανθρώπινου γένους, των νέων 40άρηδων. Το «διάλειµµα» στην εκποµπή αυτών των εικόνων, από την έλευση του millennium και έπειτα, ενδεχοµένως να δηµιούργησε την αίσθηση πως το πρόβληµα λύθηκε. Εν µέρει, σε κάποιον βαθµό, ίσως. Τα τελευταία στοιχεία, όµως, από την GRFC (Παγκόσµια Εκθεση για τις Επισιτιστικές Κρίσεις) αναδεικνύουν µια κατάσταση που ολοένα και ξεφεύγει πέρα από κάθε έλεγχο. Μέσα στα τελευταία επτά χρόνια, ο πληθυσµός του πλανήτη που αντιµετωπίζει πρόβληµα στο να καλύψει τη βασικότερη των αναγκών έχει σχεδόν τριπλασιαστεί.

«Τρέφοντας την Ελπίδα»

Η Ευρωπαϊκή Ενωση, ως απόλυτο όχηµα της αλληλεγγύης και της συλλογικής ανάπτυξης, σπεύδει κάθε χρόνο να εξασφαλίσει κονδύλια που θα οµαλοποιήσουν την κατάσταση. Πλέον, όµως, στην πιο ταραχώδη στιγµή των τελευταίων τουλάχιστον τριάντα ετών, τα προβλήµατα πολλαπλασιάζονται µε γεωµετρική πρόοδο. Αλλωστε, στις λίστες των χωρών που αντιµετωπίζουν προβλήµατα, πέρα από τη θλιβερή παράδοση της ανέχειας που βιώνουν οι αφρικανικοί λαοί, έχουν συµπεριληφθεί χώρες όπως η Ουκρανία, η Κολοµβία, η Τουρκία, ο Λίβανος και η Συρία. ∆εν είναι, βεβαίως, µόνο οι στρατιωτικές συγκρούσεις που δυσχεραίνουν την κατάσταση, αλλά και η κλιµατική κρίση. Σε πολλά κράτη οι συνθήκες παραγωγής τροφίµων έχουν αλλάξει άρδην, ελαχιστοποιώντας την αποδοτικότητα και, εποµένως, την ποσότητα των αγαθών. Η Γουατεµάλα, η Νικαράγουα, η Ονδούρα, η Αϊτή, η ∆οµινικανή ∆ηµοκρατία και άλλες χώρες που βρέχονται από τη θάλασσα της Καραϊβικής είναι τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγµατα των τελευταίων ετών.

Το ποσό που διέθεσε η Ευρωπαϊκή Ενωση µόνο για το 2023 αγγίζει τα 2,4 δισ. ευρώ, το οποίο βαίνει αυξανόµενο από το 2010 και έπειτα. Ωστόσο, καθίσταται σαφές πως η οργάνωση τέτοιων επιχειρήσεων δεν επιλύει το πρόβληµα στη ρίζα του. Τούτη τη στιγµή, 281 εκατοµµύρια άνθρωποι σε 59 χώρες βιώνουν τον ορισµό της επισιτιστικής κρίσης: δεν έχουν πρόσβαση σε επαρκή, ασφαλή και θρεπτική τροφή.

Τα σχέδια για το 2024, όµως, είναι διαφορετικά. Η Ευρωπαϊκή Ενωση σχεδιάζει την εκποµπή µηνυµάτων που θα µετατρέψουν τον, κατά κάποιους, αυτοµατοποιηµένο µηχανισµό βοήθειας σε µια ιδέα κινηµατικού χαρακτήρα. Παρά το γεγονός πως το αίσθηµα αλληλεγγύης µεταξύ των Ευρωπαίων πολιτών για εκείνους που έχουν ανάγκη ανά τον κόσµο είναι ιδιαίτερα υψηλό, στην καρδιά των Βρυξελλών σχεδιάζουν την αναγωγή της υπόθεσης σε κορυφαίο θέµα στην παγκόσµια ατζέντα. Σιγά-σιγά, η καµπάνια «Τρέφοντας την Ελπίδα» αρχίζει να ξεδιπλώνεται µε δράσεις που φέρνουν στο επίκεντρο τις ιστορίες ανθρώπων από το Μπανγκλαντές, το Τσαντ και την Υεµένη, λαούς που θα λάβουν ένα µέρος της συνολικής βοήθειας που έχει προϋπολογιστεί.

Πέραν της ανέχειας των αφρικανικών λαών, πρόβληµα αντιµετωπίζουν και χώρες που απειλούνται από την κλιµατική κρίση ή βρίσκονται σε εµπόλεµη κατάσταση

Ο ρόλος της Ε.Ε. στη μάχη για την εξάλειψη του προβλήματος

Η διαχείριση των κρίσεων εντός και εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης έχει αποτελέσει πεδίο έντονης αντιπαράθεσης σε όλα τα επίπεδα. Από το Κοινοβούλιο και την άνοδο των ευρωσκεπτικιστών µέχρι το κύµα δυσπιστίας στα λαϊκά στρώµατα, κυρίως στην Κεντρική και την Ανατολική Ευρώπη. Η ενεργειακή κρίση, απότοκο της ρωσο-ουκρανικής σύγκρουσης, προκάλεσε ντόµινο συνεπειών, που έφτασε µοιραία µέχρι τον πρωτογενή τοµέα. Είναι ακόµη νωπές οι εικόνες των διαµαρτυρόµενων αγροτών σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη.

Ο επικεφαλής Επικοινωνιών στο Τµήµα Ανθρωπιστικής Βοήθειας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, Ζαχαρίας Γιακουµής, µιλώντας στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ», ξεκαθαρίζει πως η Ε.Ε. ούτε διαχωρίζει τα προβλήµατα ούτε στρέφει αλλού την προσοχή. «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν προσεγγίζει ποτέ διαζευκτικά αυτά τα ζητήµατα. Είναι ενεργή και στα δύο και σε πολλά ακόµα», σηµειώνει και µε στοιχεία υπογραµµίζει τις υψηλές δυνατότητες που έχει η ευρωπαϊκή οικογένεια προκειµένου να πολεµήσει µε αποτελεσµατικότητα σε όλα τα µέτωπα ταυτόχρονα: «Είναι γνωστό ότι τo µεγαλύτερο µέρος του κοινοτικού προϋπολογισµού δαπανάται σε δράσεις εντός Ε.Ε. Χρησιµοποιώντας περίπου 1% του κοινοτικού προϋπολογισµού, η ανθρωπιστική δράση της Ε.Ε. έχει σώσει και προστατεύσει εκατοµµύρια ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη από το 1992». Παράλληλα, όµως, ο κ. Γιακουµής παρατηρεί πως το φιλανθρωπικό αίσθηµα των Ευρωπαίων δεν εξανεµίζεται, παρά τις όποιες εσωτερικές ζυµώσεις στο πέρασµα των χρόνων: «Το 91% των Ευρωπαίων πολιτών υποστηρίζουν τις δράσεις αυτές, σύµφωνα µε το ευρωβαρόµετρο του περασµένου Ιανουαρίου, εποµένως το αίσθηµα αλληλεγγύης τους είναι αποδεδειγµένο. Η κατανόηση και η συνεχής στήριξή τους είναι θεµελιώδεις. Γι’ αυτό και θεωρούµε εξαιρετικά σηµαντικό από πλευράς µας να τους ενηµερώνουµε για θέµατα όπως το ότι πάνω από 280 εκατοµµύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσµο αυτήν τη στιγµή, 170 εκατοµµύρια παραπάνω από το 2018, δεν γνωρίζουν ποιο και πότε θα είναι το επόµενό τους γεύµα. Και είναι υποχρέωσή µας να πληροφορούµε δηµόσια για το πώς αξιοποιείται ο κοινοτικός προϋπολογισµός, για να αντιµετωπιστούν τέτοιες προκλήσεις».

«Η Ε.Ε. έχει ηθικό καθήκον να συνδράµει τους ανθρώπους που εγκλωβίζονται σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης»

Ισως σε µια έξαρση σκωπτικών σχολίων, ενδεχοµένως λόγω της πίεσης που ασκείται σε όλα τα κοινωνικά στρώµατα εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης, παρατηρήθηκαν απόψεις που θέτουν εν αµφιβόλω την ηθική πυξίδα της ευρωπαϊκής οικογένειας. Τέτοια σχόλια δεν πτοούν τις Βρυξέλλες και, βεβαίως, τον κ. Γιακουµή, ο οποίος, περιγράφοντας το όραµα των εν λόγω δράσεων, υπενθυµίζει τις αξίες που διέπουν την Ενωση: «Ως ένας εκ των κορυφαίων δωρητών ανθρωπιστικής βοήθειας παγκοσµίως, η Ε.Ε. έχει ηθικό καθήκον να συνδράµει τους ανθρώπους που εγκλωβίζονται σε αιφνίδιες και παρατεταµένες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Το πράττει πάντα µε βάση τις τέσσερις αρχές της ανθρωπιστικής βοήθειας (ανεξαρτησία, αµεροληψία, ουδετερότητα και ανθρωπισµός), µε διαχρονική πυξίδα την αλληλεγγύη προς τους πιο ευάλωτους και τη διαρκή προώθηση του σεβασµού στο διεθνές ανθρωπιστικό ∆ίκαιο. Τα ανθρωπιστικά προβλήµατα, ωστόσο, δεν έχουν ανθρωπιστικές λύσεις. Πολιτική δράση και διπλωµατία είναι απαραίτητες, σε συνδυασµό µε στρατηγικές ανάπτυξης και συνεργασίας, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι ευάλωτες κοινότητες µπορούν να ξεκινήσουν την ανοικοδόµηση και το µέλλον τους χωρίς εξωτερική βοήθεια».

«Οι παγκόσµιες ανθρωπιστικές ανάγκες τo 2024 έχουν υπερδιπλασιαστεί»

Οι ανθρωπιστικές κρίσεις, όµως, δεν είναι µάχες που δίνονται χωρίς συµµάχους. Σε ερώτηση των «Παραπολιτικών» αναφορικά µε το επίπεδο συνεργασίας µεταξύ των ανεπτυγµένων χωρών και στο ζήτηµα της επισιτιστικής κρίσης, ο κ. Γιακουµής αναδεικνύει την παρακινητική δύναµη της Ε.Ε. «Οι παγκόσµιες ανθρωπιστικές ανάγκες τo 2024 έχουν υπερδιπλασιαστεί σε σχέση µε πριν από πέντε χρόνια, πλησιάζοντας τα 50 δισ. δολάρια, συνεπεία ένοπλων συρράξεων, κλιµατικής αλλαγής, επιδηµιών, κοινωνικοοικονοµικών ανισοτήτων κ.λπ. Η Ε.Ε. µαζί µε άλλους διεθνείς παράγοντες, όπως οι Ηνωµένες Πολιτείες και τα Ηνωµένα Εθνη, διαδραµατίζουν καίριο ρόλο στην παροχή ανθρωπιστικής επισιτιστικής βοήθειας σε ολόκληρο τον κόσµο. Είναι απαραίτητη, ωστόσο, η αυξηµένη αρωγή και άλλων χωρών και παραγόντων, προκειµένου να καλυφθεί το αυξανόµενο χρηµατοδοτικό χάσµα», τονίζει και συνεχίζει αναφερόµενος στις πρωτοβουλίες της ευρωπαϊκής οικογένειας: «Στην κατεύθυνση αυτή, η Ε.Ε. λαµβάνει συστηµατικά πρωτοβουλίες εντός αλλά και εκτός του πλαισίου των Ηνωµένων Εθνών, όπως στο ετήσιο Ευρωπαϊκό Ανθρωπιστικό Φόρουµ, που διοργανώνεται στις Βρυξέλλες. Και είναι γεγονός ότι ο παγκόσµιος χρηµατοδοτικός προϋπολογισµός έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, όχι όµως µε τον ρυθµό που αυξάνονται οι ανάγκες. Γι’ αυτό και η Ε.Ε. δραστηριοποιείται για περισσότερες εισφορές, ενώ παράλληλα έχει ενεργό πολιτικό και διπλωµατικό ρόλο, προκειµένου να αντιµετωπιστούν οι αιτίες των ανθρωπιστικών κρίσεων στη ρίζα τους».

*Δημοσιεύθηκε στα «Παραπολιτικά»