Η κλιμάκωση της έντασης με το Ισραήλ επανέφερε στην επικαιρότητα την ανησυχία για τις πυρηνικές δυνατότητες του Ιράν καθώς εγείρονται οι φόβοι ότι η Τεχεράνη μετά την απώλεια της Χαμάς και της Χεζμπολάχ ως αποτελεσματικά αποτρεπτικά μέσα ενδέχεται να στραφεί στην αναβάθμιση του πυρηνικού της προγράμματος.

Το Ιράν πρέπει να διαχειριστεί μια σειρά από απώλειες τόσο δικών του όσο και των συμμάχων στρατιωτικών διοικητών σε ισραηλινά χτυπήματα, την έλλειψη ιεραρχίας στις τάξεις της Χεζμπολάχ, αλλά και τα αποτελέσματα της επίθεσης με βαλλιστικούς πυραύλους στο Ισραήλ, τα οποία φαίνονται περιορισμένα.

Αμερικανοί αξιωματούχοι και αναλυτές ανησυχούν ότι οι απώλειες του Ιράν στο στρατιωτικό πεδίο μπορεί να αποτελέσει το κίνητρο για να στραφεί στην αναβάθμιση των πυρηνικών του δυνατοτήτων, αναφέρει σε ανάλυσή της η Washington Post.

Από τότε που ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ανέτρεψε την πυρηνική συμφωνία του Ιράν το 2018, η Τεχεράνη εργάζεται για την απόκτηση πυρηνικών όπλων, σύμφωνα με εκτιμήσεις των ΗΠΑ και του ΟΗΕ.

«Το Ιράν έκανε ένα μεγάλο λάθος απόψε και θα το πληρώσει», προειδοποίησε ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου μετά την επίθεση της Τρίτης. «Το καθεστώς στο Ιράν δεν κατανοεί την αποφασιστικότητά μας να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας και να αντεπιτεθούμε στους εχθρούς μας».

Η επίθεση ήταν «εξαιρετική» και «νόμιμη», δήλωσε ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, κατά την προσευχή της Παρασκευής στην Τεχεράνη. Παράλληλα, ο Χαμενεΐ υποσχέθηκε ότι η υποστήριξη του Ιράν στην αντίσταση είναι ακλόνητη ενώ διαμήνυσε ότι το Ιράν «δεν θα χρονοτριβήσει ούτε θα βιαστεί να πράξει το καθήκον του».

Η αμυντική στάση του Ιράν, ωστόσο, έχει δεχθεί πολλά χτυπήματα από τον περασμένο χρόνο καθώς το Ισραήλ έχει διεξαγάγει πόλεμο εναντίον της Χαμάς στη Γάζα, εξαπέλυσε αεροπορικές επιδρομές κατά των Χούθι στην Υεμένη και πιο πρόσφατα έπληξε τις στρατιωτικές ικανότητες της Χεζμπολάχ στον Λίβανο. Και οι τρεις ομάδες, μαζί με πολιτοφυλακές στο Ιράκ και τη Συρία, αποτελούν τον «άξονα αντίστασης» του Ιράν, ένα χαλαρό δίκτυο συμμαχικών ομάδων που ιδρύθηκαν εν μέρει για να απομονώσουν την Τεχεράνη από περιφερειακές απειλές.

«Εάν ο άξονας της αντίστασης δεν λειτουργεί, τότε ο μόνος αποτρεπτικός παράγοντας μπορεί να είναι πυρηνικός», αναφέρει ο Ντέιβιντ Ολμπράιτ, ειδικός στα πυρηνικά όπλα και πρόεδρος του Ινστιτούτου Επιστήμης και Διεθνούς Ασφάλειας της Ουάσιγκτον.

Η αποδυνάμωση της Χαμάς και της Χεζμπολάχ, σε συνδυασμό με την αποτυχία του Ιράν να προκαλέσει σημαντική ζημιά στο Ισραήλ με τις πυραυλικές του επιθέσεις, μπορεί να οδηγήσουν το Ιράν στο να αποφασίσει να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα», εκτίμησε.

Οι απώλειες στη Χεζμπολάχ ήταν ιδιαίτερα καταστροφικές για το Ιράν.

«Αν παρομοιάσουμε την κατάσταση με ένα παιχνίδι σκάκι, η Χεζμπολάχ είναι η βασίλισσα του Ιράν. Είναι η πιο επιτυχημένη πολιτοφυλακή που δημιούργησε το Ιράν», δήλωσε ο Σίνα Αζόντι, ειδικός στο Ιράν και λέκτορας στο Πανεπιστήμιο George Washington. Η υποβάθμιση της Χεζμπολάχ αφήνει το Ιράν πιο εκτεθειμένο, επειδή «δίνει στο Ισραήλ περισσότερη ελευθερία δράσης στην περιοχή», πρόσθεσε.

Στο εσωτερικό του Ιράν, υπήρξε μια απότομη αλλαγή στη ρητορική γύρω από τα πυρηνικά όπλα τις εβδομάδες μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου και την επακόλουθη εισβολή του Ισραήλ στη Γάζα. Προηγουμένως, οι Ιρανοί ηγέτες είχαν αρνηθεί ότι είχαν πρόθεση να αναπτύξουν πυρηνικά όπλα. Όμως τον περασμένο χρόνο, σε ομιλίες και συνεντεύξεις, αξιωματούχοι υποστήριξαν ότι η Τεχεράνη είχε ήδη ό,τι χρειαζόταν για την κατασκευή ενός πυρηνικού όπλου, τονίζοντας ωστόσο ότι είχε επιλέξει να επιδείξει αυτοσυγκράτηση.

«Όσον αφορά την εθνική μας ασφάλεια, δεν θέλουμε να το κάνουμε», δήλωσε τον Ιανουάριο ο Μοχάμαντ Εσλαμί, επικεφαλής του Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας του Ιράν. «Δεν πρόκειται για την έλλειψη ικανότητας».

Αύξηση των αποθεμάτων εμπλουτισμένου ουρανίου

Έκθεση του Γραφείου του Διευθυντή της εθνικής υπηρεσίας πληροφοριών των ΗΠΑ τον Φεβρουάριο αξιολογεί την πυρηνική απειλή του Ιράν με αυστηρότερους όρους σε σύγκριση με προηγούμενες εκτιμήσεις. Ενώ το Ιράν δεν φαίνεται να αναπτύσσει πυρηνικό όπλο, η Τεχεράνη από το 2020 «έχει δηλώσει ότι δεν περιορίζεται πλέον» από τα όρια της πυρηνικής συμφωνίας και ότι έχει προχωρήσει στην αναβάθμιση των πυρηνικών της δυνατοτήτων, αναφέρεται στη συγκεκριμένη έκθεση.

Σύμφωνα με την πυρηνική συμφωνία του Ιράν του 2015, την οποία διαπραγματεύτηκαν οι Ηνωμένες Πολιτείες και πέντε άλλες παγκόσμιες δυνάμεις συν την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ιράν συμφώνησε να αποδεχτεί αυστηρούς περιορισμούς στο πυρηνικό του πρόγραμμα, συμπεριλαμβανομένων αυστηρών ορίων στην ποσότητα εμπλουτισμένου ουρανίου που θα μπορούσε να κατέχει. Παράλληλα δέχτηκε να τεθεί υπό παρακολούθηση το πυρηνικό της πρόγραμμα από τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας.

Αλλά μετά την αποχώρηση του Τραμπ από τη συμφωνία, το Ιράν απέρριψε τους περισσότερους περιορισμούς και άρχισε να παράγει εμπλουτισμένο ουράνιο με ολοένα και ταχύτερους ρυθμούς, σύμφωνα με εκτιμήσεις των ΗΠΑ και του ΔΟΑΕ.

Το πιο ανησυχητικό είναι ότι το Ιράν πέρυσι άρχισε να αποθηκεύει μια μορφή ουρανίου υψηλού εμπλουτισμού, σύμφωνα με εμπιστευτικές εκθέσεις του ΔΟΑΕ. Αμερικανοί αξιωματούχοι επιβεβαιώνουν ότι το Ιράν θα μπορούσε να δημιουργήσει ουράνιο οπλικής ποιότητας σε λίγες μέρες, εάν το επιλέξει.

Το Ιράν θα χρειαζόταν επιπλέον χρόνο - μερικούς μήνες ή ακόμα και ένα χρόνο ή περισσότερο - για να κατακτήσει την τεχνολογία για την κατασκευή μιας αξιόπιστης πυρηνικής κεφαλής που θα μπορούσε να εκτοξευθεί από έναν από τους βαλλιστικούς πυραύλους του, δήλωσαν αξιωματούχοι και ειδικοί.

Το επόμενο βήμα που παρακολουθούν Αμερικανοί αξιωματούχοι και περιφερειακοί διπλωμάτες θα είναι η απάντηση του Ισραήλ στην πυραυλική επίθεση του Ιράν. Ιρανοί αξιωματούχοι έχουν ήδη προειδοποιήσει ότι τα ισραηλινά αντίποινα θα απαντηθούν με επιθέσεις σε ενεργειακές υποδομές.

«Εάν ξεκινήσει ο ενεργειακός πόλεμος, ο κόσμος θα χάνει 12 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου την ημέρα. Είτε όλοι θα απολαμβάνουν τις ευλογίες της ενέργειας είτε όλοι θα τις στερηθούν», είπε ο Αμπού Αλί αλ-Ασκάρι, της ισχυρής πολιτοφυλακής, Kataib Hezbollah στο Ιράκ.

Το «παράθυρο ευκαιρίας» του Ισραήλ

Αρκετοί Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν εκφράσει τις ανησυχίες του για το ενδεχόμενο να εκμεταλλευτεί το Ισραήλ την ευκαιρία και να επιτεθεί στις εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν ως αντίποινα για την πυραυλική επίθεση αυτής της εβδομάδας. Αλλά αν οι ισραηλινές βόμβες θα μπορούσαν να διεισδύσουν στις βαθιά θαμμένες εγκαταστάσεις ουρανίου του Ιράν είναι ασαφές, εξηγούν στρατιωτικοί αναλυτές. Μεγάλο μέρος του εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν, είπαν, παράγεται στο εργοστάσιο εμπλουτισμού Fordow, το οποίο κατασκευάστηκε μέσα σε σήραγγες μέσα σε ένα βουνό κοντά στην πόλη Qom.

«Είναι πολύ πιθανό αυτή τη φορά οι Ισραηλινοί να στοχοποιήσουν τις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, ειδικά αν πιστεύουν ότι το Ιράν έχει ήδη ξαναρχίσει τις εργασίες κατασκευής πυρηνικών όπλων», δήλωσε ο Γκρέγκορι Κόμπλεντς, αναπληρωτής καθηγητής και ειδικός σε θέματα μη διάδοσης πυρηνικών στο Schar School of Policy and Government του Πανεπιστημίου George Mason. Ο Κόμπλεντς είπε ότι οι επιθέσεις του Ισραήλ κατά της Χεζμπολάχ τις τελευταίες εβδομάδες είχαν εν μέρει σκοπό να εξουδετερώσουν τις τεράστιες πυραυλικές δυνατότητες της ομάδας, οι οποίες «εκτιμάται ότι αποτελούν την ασφάλεια του Ιράν έναντι μιας ισραηλινής επίθεσης στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του».

«Με τη Χεζμπολάχ λειτουργικά αφοπλισμένη, προς το παρόν, το Ισραήλ έχει ένα παράθυρο ευκαιρίας να χτυπήσει τις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις καθώς είναι χαμηλός ο κίνδυνος αντιποίνων από τη Χεζμπολάχ», είπε ο Κόμπλεντς.

Ωστόσο, ακόμη και ένα επιτυχημένο ισραηλινό χτύπημα θα μπορούσε απλώς να καθυστερήσει την πυρηνική κούρσα του Ιράν για την κατασκευή βόμβας, είπαν αξιωματούχοι. Ένας πρώην σύμβουλος του Λευκού Οίκου για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων είπε ότι μια επίθεση στις κύριες εγκαταστάσεις εμπλουτισμού του Ιράν «θα καθυστερήσει, αλλά δεν θα τερματίσει το πρόγραμμα».

Μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε ακόμη και να σκληρύνει την αποφασιστικότητα του Ιράν, εκτιμούν αναλυτές.