Η πρόταση - όπως αναφέρει το ρεοπορτάζ του esos- είναι να συγκροτηθούν ομάδες μαθητών/ιών, οι οποίες θα παρεμβαίνουν, ως διαμεσολαβητές, σε συγκρούσεις συμμαθητών τους, στις σχολικές μονάδες της χώρας.
Το ΙΕΠεπίσης προτείνει να υπογράφουν συμφωνητικό οι εμπλεκόμενοι μαθητές/ες σε επεισόδιο ενδοσχολικής βίας, μετά από σχετική διαμεσολάβηση, αφού προηγηθούν 4 στάδια από τους διαμεσολαβητές.
Το Συμφωνητικό
Προσέγγιση διαμεσολαβητών προς τους συμμαθητές τους
Επίσης το ΙΕΠ προτείνει στου διαμεσολαβητές τον ακόλουθο χειρισμό προς τους εμπλεκόμενους μαθητές/εςγια καλή προετοιμασία και σχεδιασμό, και συγκεκριμένα το ακόλουθο πλαίσιο:
Καλωσόρισμα:
Θερμό καλωσόρισμα στο πρόσωπο που έρχεται στην ομάδα για να μιλήσει (λεκτικά: π.χ. «καλωσόρισες, χαιρόμαστε πολύ που είσαι εδώ», με τη γλώσσα του σώματος: π.χ. χαμογελάμε, κοιτάμε στα μάτια, δεν σταυρώνουμε τα χέρια μας, στρεφόμαστε προς αυτήν/ αυτόν).
Διερεύνηση του γεγονότος:
-Εμπνέουμε και εγγυόμαστε την εμπιστοσύνη. Στην περίπτωση που υπάρχει πολύ σοβαρή ένδειξη ότι απειλείται η ζωή κάποιου/ας, ενημερώνουμε κάποιον ενήλικα.
-Επιδεικνύουμε ενσυναίσθηση και ενεργητική ακρόαση. Ακούμε με ενδιαφέρον, με προσοχή και σοβαρότητα.
-Προσπαθούμε να μάθουμε για αυτόν/ή που μας μιλάει, κάνοντας ερωτήσεις ανοιχτού τύπου, στις οποίες η απάντηση δεν είναι μονολεκτική αλλά αναλυτική.
-Μαθαίνουμε να μιλάμε με βάση τις επιθυμίες, τις ανάγκες και τα συναισθήματά μας.
Αποδεχόμαστε τη διαφορετικότητα και δείχνουμε σεβασμό.
Αναπλαισίωση:
Όταν ο/η μαθητής/τρια που ήρθε στην ομάδα διαμεσολάβησης ολοκληρώσει όσα έχει να πει, επαναλαμβάνουμε με δικά μας λόγια, σε μία περίληψη όλα όσα μας είπε.
Αίτημα προς βοήθεια:
Στο τέλος, προσφέρουμε τη βοήθεια, ρωτώντας στην αρχή και τις δύο πλευρές: ➢ Εσύ πώς θα ήθελες να σε βοηθήσουμε;
Τι θα ήθελες να γίνει και τι πιστεύεις ότι μπορεί να γίνει πραγματικά;
Στη συνέχεια βρίσκουμε μία κοινή λύση και οι δύο πλευρές δεσμεύονται με ένα συμβόλαιο μη επανάληψης του περιστατικού.
Έπειτα από 5- 10 ημέρες, επανεξετάζουμε το αίτημά τους για να δούμε, αν τηρούνται οι από κοινού όροι της συμφωνίας.
Τα τέσσερα στάδια
Τα τέσσερα στάδια της διαμεσολάβησης, τα οποία εισηγείται το ΙΕΠ, είναι τα εξής:
ΣΤΑΔΙΟ 1
• Προετοιμάζουμε τον χώρο όπου θα γίνει η διαδικασία.
• Καλωσορίζουμε και συστηνόμαστε, αν δε γνωριζόμαστε.
• Εξηγούμε ποιος θα είναι ο ρόλος μας στη διαδικασία.
• Θέτουμε τους κανόνες της διαδικασίας.
ΣΤΑΔΙΟ 2
• Ακούμε προσεκτικά τι έχει γίνει (βοηθούμε με ανοικτού τύπου ερωτήσεις: Τι συνέβη; Πώς αισθάνεσαι;) και συνοψίζουμε.
• Ομαδοποιούμε τα προβλήματα που ακούστηκαν.
ΣΤΑΔΙΟ 3
• Ενθαρρύνουμε τα μέρη που βρίσκονται σε σύγκρουση να ορίσουν μόνοι το πρόβλημα.
• Ενθαρρύνουμε τα μέρη που βρίσκονται σε σύγκρουση να προτείνουν λύσεις για το πρόβλημα, ώστε να επιλεγεί μία λύση αποδεκτή και για τα δύο μέρη.
ΣΤΑΔΙΟ 4
• Ορίζουμε μία προθεσμία για την εφαρμογή της λύσης καθώς και τις λεπτομέρειες για το πώς η λύση αυτή θα εφαρμοστεί.
• Προχωρούμε στη γραπτή συμφωνία.
• Ορίζουμε την επόμενη συνάντηση, ώστε να επιβεβαιωθεί εάν η λύση εφαρμόστηκε.
Οικειοθελής βούληση του σχολείου
Πρόκεται για οικειοθελή βούληση του σχολείου να υιοθετήσει αυτόν τον τρόπο επίλυσης των συγκρούσεων και να ορίσει τους/τις υπεύθυνους/ες εκπαιδευτικούς που θα αναλάβουν ρόλο συντονιστικό (Σύσταση Επιτροπής Διαμεσολάβησης).
Διευθέτηση του χώρου διαμεσολάβησης
Οι συναντήσεις των διαμεσολαβήσεων γίνονται εντός σχολικού ωραρίου, σε καθορισμένο χώρο, ο οποίος τίθεται στη διάθεση της ομάδας διαμεσολάβησης. Ο χώρος ενδείκνυται να είναι κλειστός και όχι υπαίθριος.
Ορισμός συντονιστών εκπαιδευτικών
Ο ορισμός του/της εκπαιδευτικού-συντονιστή/τριας καθώς και του/της αναπληρωτή/τριας εκπαιδευτικού-συντονιστή/τριας προϋποθέτει:
προσωπικό ενδιαφέρον για τη διαδικασία της διαμεσολάβησης ως τρόπο επίλυσης συγκρούσεων
χρόνο και δέσμευση να οικοδομήσει και να διατηρήσει ένα επιτυχημένο πρόγραμμα.
Ο/Η εκπαιδευτικός – συντονιστής/τρια:
ενθαρρύνει μαθητές/τριες να γίνουν διαμεσολαβητές/τριες.
επιλέγει τους/τις σχολικούς διαμεσολαβητές/τριες.
οργανώνει και συμμετέχει σε εκπαιδευτικές συνεδρίες των μαθητών/τριών (μεριμνά για εξωτερικούς εκπαιδευτές και εκπαιδεύτριες ή κάνει την εκπαίδευση με τη βοήθεια άλλων).
συνθέτει λίστα διαμεσολαβητών/τριών έτσι ώστε το πρόγραμμα να λειτουργεί αποτελεσματικά.
μεριμνά για τη διαδικασία αξιολόγησης των περιπτώσεων/περιστατικών που χρήζουν διαμεσολάβησης.
καθιερώνει συστηματικές συναντήσεις των μαθητών/τριών - σχολικών διαμεσολαβητών/τριών, ώστε να κρατά σε επαφή την ομάδα, να υποστηρίζει τις προσπάθειές τους και να αναθεωρούν μαζί την πρόοδο και την εκπαίδευσή τους.
παρατηρεί τους/τις διαμεσολαβητές/τριες στις πρώτες τους συνεδρίες για να διασφαλίσει ότι είναι ικανοί/ες να υποστηρίξουν αυτήν τη διαδικασία.
βοηθά τους/τις μαθητές/τριες στον ρόλο τους, όταν έχουν δυσκολίες στη διαδικασία (αυτή η υποστήριξη παρέχεται μόνο όταν είναι απολύτως αναγκαία).
λαμβάνει αναφορές από τους/τις διαμεσολαβητές/τριες μετά από κάθε περίπτωση διαμεσολάβησης.
διαχειρίζεται το αρχείο με τις περιπτώσεις διαμεσολάβησης.
συνεργάζεται με τους/τις μαθητές/τριες-διαμεσολαβητές/τριες για τον εντοπισμό πιθανών δυσκολιών και προκλήσεων.
διατηρεί την επικοινωνία με τη διοίκηση του σχολείου για την πρόοδο του προγράμματος.
δρα ως εκπρόσωπος του προγράμματος στο σχολείο και στην ευρύτερη κοινότητα.
Επιλογή και καθορισμός διαμεσολαβητών
Κριτήρια επιλογής των διαμεσολαβητών/τριών:
-Αντιπροσωπευτικότητα ως προς το φύλο, την εθνικότητα, το κοινωνικό-οικονομικό υπόβαθρο, ώστε στη σύνθεση της ομάδας των διαμεσολαβητών/τριών να αποτυπώνεται το σύνολο της μαθητικής κοινότητας. Ενδείκνυται να επιλέγονται μαθητές/τριες από τις μεγαλύτερες τάξεις.
-Πρόταση των μαθητών/τριών με ψηφοφορία, κατά την οποία αποφασίζουν οι συμμαθητές και συμμαθήτριές τους.
-Πρόταση των συντονιστών εκπαιδευτικών για την επιλογή μαθητών/τριών που θεωρούν κατάλληλους/ες για αυτόν τον ρόλο.
-Οικειοθελής εκδήλωση ενδιαφέροντος με επακόλουθη επικύρωση από τους/τις υπεύθυνους/ες εκπαιδευτικούς.
-Κοινοποίηση κανόνων που διέπουν τη διαμεσολάβηση
-Ενδείκνυται να κοινοποιούνται στη σχολική μονάδα οι κανόνες που διέπουν μια καλή διαμεσολάβηση.
Κανόνες για διαμεσολαβητές/τριες:
Είναι προσεκτικοί/κές ακροατές/τριες.
Παραμένουν ουδέτεροι/ες και αμερόληπτοι/ες.
Εγγυώνται ότι υπάρχει εμπιστευτικότητα και εχεμύθεια.
Διατηρούν την εχεμύθεια, εκτός και αν διαπιστώσουν ότι κάποιος/α βρίσκεται σε κίνδυνο.
Κανόνες για διαμεσολαβούμενους/ες:
Ακούν χωρίς παρεμβάσεις ο ένας/η μία τον/την άλλον/η.
Εκφράζονται χωρίς κατηγορίες.
Αποφεύγουν τις προσβολές και τους αρνητικούς χαρακτηρισμούς.
Εστιάζουν στο πρόβλημα και όχι στα πρόσωπα κατά τη διάρκεια του διαπληκτισμού.
Ό,τι ειπωθεί εντός της ομάδας διαμεσολάβησης είναι εμπιστευτικό.
Προϋποθέσεις για την επίλυση της σύγκρουσης:
-Να βρεθεί μια λύση δίκαιη και για τα δύο μέρη.
-Να μην περιέχει βία οποιασδήποτε μορφής.
-Να είναι ισότιμη και για τις δύο πλευρές.
-Να μπορεί να πραγματοποιηθεί.
-Να είναι μία λύση σχετική με τον συγκεκριμένο
διαπληκτισμό.
-Να είναι αποδεκτή και από τα δύο μέρη.
Ερωτήσεις διαμεσολαβητών προς τους εμπλεκόμενους συμμαθητές τους σε συγκρούσεις
Τι ΙΕΠ προτείνει επίσης στους διαμεσολαβητές ερωτήσεις προς τους εμπλεκόμενους συμμαθητές τους σε συγκρούσεις , ώστε μέσα από αυτές να μπορούν να συλλέξουμε πληροφορίες βοηθητικές για τη διαδικασία της διαμεσολάβησης.
Ερωτήσεις Κλειστού τύπου
-Σε στεναχώρησε αυτό που συνέβη;
-Εκνευρίστηκες όταν το άκουσες;
-Σε αναστάτωσε αυτό που έγινε;
-Δεν το περίμενες;
-Νευρίασες με αυτό που έγινε;
-Φοβήθηκες;
-Είσαι σίγουρος/η ότι έγιναν έτσι τα πράγματα;
-Θυμάσαι εκείνη τη στιγμή;
-Το πιστεύεις αυτό;
Ερωτήσεις Ανοιχτού τύπου
-Πώς αισθάνεσαι με αυτό που συνέβη;
-Πώς ένιωσες όταν το άκουσες;
-Πώς θα περιέγραφες τα συναισθήματά σου γι’ αυτό που έγινε;
-Πώς ήθελες να αντιδράσεις, όταν το άκουσες αυτό;
-Ποια είναι η διαφορετική αντίδραση που ίσως περίμενες;
-Μπορείς να μας πεις περισσότερα για αυτό;
-Πως ένιωσες με αυτό;
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σου εκείνη τη στιγμή;
-Μπορείς να μας περιγράψεις τι συνέβη εκείνη τη στιγμή;
-Πες μας λίγα περισσότερα πράγματα για αυτό.
-Τι σκέφτεσαι γι' αυτό;
