H επανεκκίνηση των ενταξιακών διαπραγµατεύσεων µεταξύ των χωρών των ∆υτικών Βαλκανίων και της Ε.Ε. ανακοινώθηκε στη Σύνοδο Κορυφής στο Βερολίνο. Ο Γερµανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς και η πρόεδρος της Κοµισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υποδέχθηκαν την περασµένη ∆ευτέρα αντιπροσωπείες από τη Σερβία, το Κοσσυφοπέδιο, το Μαυροβούνιο, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία προκειµένου να υπογράψουν συµφωνίες για οικονοµικές, κοινωνικές και θεσµικές µεταρρυθµίσεις που θα επιτρέψουν την ένταξή τους στην ευρωπαϊκή οικογένεια µέχρι το 2030.

Πίσω από αυτή την απόφαση βρίσκεται ο φόβος των Βρυξελλών, καθώς οι συγκεκριµένες χώρες κινδυνεύουν να µετατραπούν, αν δεν έχουν ήδη µετατραπεί, σε σφαίρες επιρροής τρίτων χωρών, όπως η Τουρκία, η Ρωσία και η Κίνα, που τις χρησιµοποιούν για να εξυπηρετήσουν τα συµφέροντά τους, που πολλές φορές αντιστρατεύονται αυτά της Ε.Ε.

Η επιρροή της Τουρκίας σε πολλές χώρες των ∆υτικών Βαλκανίων

Η πρόσφατη επίσκεψη Ερντογάν στην Αλβανία και τη Σερβία ήρθε να ενισχύσει περαιτέρω αυτούς τους φόβους, καθώς τα τελευταία χρόνια η Άγκυρα ελέγχει σε µεγάλο βαθµό τους τοµείς της ενέργειας και των τηλεπικοινωνιών σε πολλές χώρες των ∆υτικών Βαλκανίων, ενώ και οι εµπορικές συναλλαγές έχουν ενισχυθεί σηµαντικά.

Χαρακτηριστικά αναφέρουµε ότι οι εµπορικές συναλλαγές της Τουρκίας µε την Αλβανία αυξήθηκαν κατά 70% την τελευταία πενταετία, µε τη Σερβία κατά 150%, ενώ και ο αριθµός των τουρκικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στο Κοσσυφοπέδιο, την Αλβανία και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη έχουν πενταπλασιαστεί, δηµιουργώντας πάνω από 15.000 νέες θέσεις εργασίας. Αλλά και στον αµυντικό τοµέα η παραχώρηση εξοπλισµού στην Αλβανία, η προµήθεια όπλων στο Κοσσυφοπέδιο, η συµφωνία συνεργασίας µε την αµυντική βιοµηχανία της Σερβίας για την παραγωγή drones είναι µερικές µόνο από τις πρωτοβουλίες της Τουρκίας στην περιοχή.

Ιδιαίτερα στη Βοσνία και την Αλβανία, η Τουρκία επιδιώκει να διατηρήσει και να ενισχύσει την ταυτότητα των µουσουλµανικών πληθυσµών. Για τον λόγο αυτό χρηµατοδοτεί την ανακαίνιση µνηµείων και τζαµιών, καθώς και εκπαιδευτικών και πολιτιστικών προγραµµάτων που αναδεικνύουν την οθωµανική κληρονοµιά. Μόνο το 2023 παρέδωσε 30 χιλιάδες βιβλία σε δηµοτικά σχολεία στα Σκόπια.

150% αύξηση με τη Σερβία και 70% αύξηση με την Αλβανία είχαν οι εμπορικές συναλλαγές της Τουρκίας την τελευταία πενταετία

Ενεργειακή εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο 

Η Ρωσία επίσης επιδιώκει να ενισχύσει την επιρροή της στα ∆υτικά Βαλκάνια, κυρίως µέσω διπλωµατικών και ενεργειακών οδών. Τα κίνητρά της συνδέονται µε την προσπάθειά της να αποτρέψει την πλήρη ενσωµάτωση της περιοχής στη ∆ύση και συγκεκριµένα στην Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ. Η ενεργειακή εξάρτηση πολλών χωρών των ∆υτικών Βαλκανίων από το ρωσικό φυσικό αέριο της επιτρέπει να ασκεί πιέσεις στην περιοχή. Η Σερβία είναι η χώρα µε την ισχυρότερη ενεργειακή, αλλά και πολιτική εξάρτηση από τη Μόσχα.

Η Ρωσία στηρίζει επίσης πολιτικά κόµµατα και κινήµατα στην περιοχή που αντιτίθενται στη ∆ύση. Χαρακτηριστικά αναφέρουµε την περίπτωση της Σερβίας, όπου η Μόσχα διατηρεί στενούς δεσµούς µε την πολιτική ηγεσία και τους φιλορώσους εθνικιστές, εξασφαλίζοντας προνοµιακή µεταχείριση. Το Βελιγράδι, για παράδειγµα, δεν συµµετέχει στις κυρώσεις της ∆ύσης κατά της Μόσχας µετά την εισβολή στην Ουκρανία. Αλλά και τα αεροδρόµια της Σερβίας εξακολουθούν να είναι ανοιχτά σε απευθείας εµπορικές πτήσεις µε ρωσικές πόλεις, αποτελώντας βασικούς κόµβους µεταφοράς µεταξύ Ρωσίας και Ευρώπης.

Ο «Νέος ∆ρόµος του Μεταξιού» από το Πεκίνο

Η κινεζική διείσδυση στα Βαλκάνια συνδέεται άµεσα µε την πρωτοβουλία «Νέος ∆ρόµος του Μεταξιού» (Belt and Road Initiative - BRI), η οποία ξεκίνησε το 2013. Τα Βαλκάνια, λόγω της γεωγραφικής τους θέσης, αποτελούν σηµαντικό κόµβο στην υλοποίηση αυτής της στρατηγικής, που στοχεύει στην ανάπτυξη νέων εµπορικών και οικονοµικών δικτύων που συνδέουν την Κίνα µε την Ευρώπη, την Αφρική και την Ασία, επενδύοντας σε υποδοµές και στρατηγικά έργα,όπως δρόµους, γέφυρες, σιδηροδροµικές γραµµές και ενεργειακές υποδοµές.

Η κατασκευή της σιδηροδροµικής γραµµής που συνδέει το Βελιγράδι (Σερβία) µε τη Βουδαπέστη (Ουγγαρία) είναι ένα έργο που χρηµατοδοτείται και εκτελείται σε συνεργασία µε κινεζικές εταιρείες. Οι κινεζικές επενδύσεις σε υδροηλεκτρικούς σταθµούς και αιολικά πάρκα, στην Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία, συµβάλλουν στην οικονοµική ανάπτυξη των χωρών της περιοχής και αυξάνουν την πολιτική και οικονοµική επιρροή του Πεκίνου στην περιοχή.

Το Πεκίνο χρησιµοποιεί επίσης την οικονοµική διπλωµατία ως εργαλείο για να αυξήσει την επιρροή του στα Βαλκάνια. Παρέχει δάνεια, επενδύσεις και συνεργασίες µε στόχο την υποστήριξη των τοπικών οικονοµιών, αλλά και τη δηµιουργία εξαρτήσεων. Χώρες όπως η Σερβία, το Μαυροβούνιο και η Βοσνία-Ερζεγοβίνη έχουν δεχθεί µεγάλα κινεζικά δάνεια για την υλοποίηση έργων υποδοµών, γεγονός που προκαλεί ανησυχίες για την οικονοµική τους σταθερότητα σε περίπτωση που οι χώρες αυτές δεν καταφέρουν να τα αποπληρώσουν Συνολικά, η περιοχή των ∆υτικών Βαλκανίων παραµένει ένα γεωπολιτικό σταυροδρόµι όπου η επιρροή της ∆ύσης συγκρούεται µε τις φιλοδοξίες άλλων δυνάµεων, όπως η Τουρκία, η Ρωσία και η Κίνα. Η καθυστέρηση στην ένταξη των χωρών αυτών στην Ε.Ε. δηµιουργεί ένα ανταγωνιστικό και συχνά εχθρικό περιβάλλον σε µια κρίσιµη γεωγραφικά περιοχή στην «αυλή» της Ευρώπης.

*Δημοσιεύθηκε στην «Κυριακάτικη Απογευματινή»