Στο στόχαστρο έχει μπει η Sergiev Posad-6, μία περιοχή 60 χλμ βορειοανατολικά της Μόσχας, μετά τις εκτεταμένες ανακατασκευές και προσθήκες που έχουν ξεκινήσει να γίνονται από την έναρξη του πολέμου με την Ουκρανία, καθώς υπάρχει έντονη ανησυχία ότι ο Πούτιν μπορεί να σχεδιάζει βιολογικά όπλα.

Το εκτενές ρεπορτάζ της Washington Post αποκαλύπτει ότι κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου η περιοχή αποτελούσε μεγάλο ερευνητικό κέντρο για όπλα βιολογικού πολέμου με παρελθόν πειραμάτων με ιούς που προκαλούν ευλογιά, Έμπολα και αιμορραγικούς πυρετούς.

Η περιοχή αυτή είχε πέσει σε αχρηστία τις τελευταίες δεκαετίες, κάτι που όπως φαίνεται, έχει πλέον αλλάξει.

Δορυφορικές εικόνες των τελευταίων δύο ετών, από την έναρξη δηλαδή του πολέμου με την εισβολή στην Ουκρανία, καταγράφουν εκτεταμένες ανακατασκευές και προσθήκες, με τουλάχιστον δέκα νέα κτίρια. Αρκετά από αυτά φέρουν χαρακτηριστικά που συνάδουν με εγκαταστάσεις υψηλής βιολογικής ασφάλειας επιπέδου 4 (BSL-4), οι οποίες είναι εξοπλισμένες για τη μελέτη και διαχείριση εξαιρετικά επικίνδυνων παθογόνων.

Όπως φαίνεται από τις εικόνες που μεταδίδει Washington Post η οποία τις προμηθεύτηκε μέσω Google Earth, MAXAR και Planet Labs, οι εργασίες περιλαμβάνουν αναβαθμίσεις στα συστήματα διαχείρισης αέρα, τα οποία είναι απαραίτητα για να διατηρούν τα εργαστήρια υπό αρνητική πίεση και να εξασφαλίζουν ότι τυχόν παθογόνα δεν θα διαφύγουν στο περιβάλλον. Ειδικοί όπως ο Andrew C. Weber, πρώην στέλεχος του Πενταγώνου, σημειώνουν πως τα εργαστήρια BSL-4 απαιτούν ακριβή έλεγχο της πίεσης, ισχυρά φίλτρα και εφεδρικό εξοπλισμό αερισμού, με το αέρα να ανανεώνεται 12 έως 15 φορές την ώρα.

Μόσχα: «Οι εγκαταστάσεις ασφαλείας της περιοχής δημιουργούν ένα «στρώμα άμυνας κρεμμυδιού»

Ένα από τα νέα κτίρια περιλαμβάνει μεγάλες εγκαταστάσεις εξαερισμού και υψηλής ασφάλειας ανιχνευτές κίνησης, ενδεικτικά για εργαστήρια υψηλής περιεκτικότητας. Η περιοχή έχει περιφερειακά φυλάκια ασφαλείας και ξεκάθαρη περίμετρο από δάση, κάτι που αποτρέπει την ανεξέλεγκτη πρόσβαση και ενισχύει τη γενική ασφάλεια του χώρου. Σύμφωνα με ειδικούς όπως ο William Goodhind, οι εγκαταστάσεις ασφαλείας της περιοχής δημιουργούν ένα «στρώμα άμυνας κρεμμυδιού», με πολλαπλά επίπεδα ασφάλειας που δυσκολεύουν την πρόσβαση μη εξουσιοδοτημένων ατόμων.

Σύμφωνα με δηλώσεις Ρώσων αξιωματούχων, τα νέα εργαστήρια θα χρησιμοποιηθούν για έρευνα σε μικρόβια όπως ο ιός Ebola, με στόχο την ενίσχυση της άμυνας της χώρας ενάντια σε βιολογικές απειλές και μελλοντικές πανδημίες.

Ανησυχίες για το ενδεχόμενο να σχεδιάζονται βιολογικά όπλα

Το Υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας δεν έχει απαντήσει σε ερωτήσεις για τις συγκεκριμένες δραστηριότητες, ενώ οι ΗΠΑ και άλλες δυτικές χώρες παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις, εκφράζοντας ανησυχίες για το ενδεχόμενο να σχεδιάζονται βιολογικά όπλα.

Η ιστορία του Sergiev Posad-6 αυξάνει τον προβληματισμό για την παρούσα δραστηριότητα, καθώς το κέντρο έχει συνδεθεί στο παρελθόν με το σοβιετικό πρόγραμμα βιολογικών όπλων. Μεταξύ των έργων της σοβιετικής εποχής ήταν η ανάπτυξη μεθόδων για την καλλιέργεια του ιού της ευλογιάς σε κυτταροκαλλιέργειες, κάτι που είχε αναφέρει στο βιβλίο του ο επιστήμονας Milton Leitenberg το 2012. Οι αναλυτές του State Department των ΗΠΑ αναφέρουν ότι το ρωσικό πρόγραμμα βιολογικών όπλων δεν διαλύθηκε ποτέ, αλλά «απορροφήθηκε και εξελίχθηκε» από τη Ρωσική Ομοσπονδία.

Οι νέες αναβαθμίσεις φέρνουν στο προσκήνιο ανησυχίες ότι η Ρωσία μπορεί να επιδιώκει την ανανέωση του προγράμματός της, ιδίως εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία και των εντάσεων με τη Δύση. Η στρατιωτική ηγεσία της Ρωσίας, με δηλώσεις όπως αυτές του Σεργκέι Μπορίσεβιτς (επικεφαλής του 48ου Κεντρικού Ινστιτούτου Ερευνών Πυρηνικής, Βιολογικής και Χημικής Προστασίας), αναφέρθηκε στη σημασία των νέων εγκαταστάσεων για την προστασία της χώρας από βιολογικές απειλές.

Ο Μπορίσεβιτς, μάλιστα, τόνισε πως η εγκατάσταση είναι «η ραχοκοκαλιά του βιολογικού αμυντικού συστήματος της Ρωσίας», επισημαίνοντας ότι ο ρόλος της είναι να προστατεύει τόσο τα στρατεύματα όσο και τον γενικό πληθυσμό από απειλές.

Παράλληλα, αναφορές σε ρωσικά μέσα ενημέρωσης και σε μελέτες της μεταψυχροπολεμικής εποχής υποδηλώνουν ότι το κέντρο συνέχισε να διεξάγει έρευνες σε λοιμώδεις ασθένειες ακόμα και μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Το 2020, οι επιστήμονες του Sergiev Posad-6 βοήθησαν στην ανάπτυξη του εμβολίου Sputnik-V κατά του COVID-19.

Ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι οι αναβαθμίσεις μπορεί να αποτελούν ένα έμμεσο μήνυμα από τη ρωσική ηγεσία προς τη Δύση, παρόμοιο με την απειλή χρήσης πυρηνικών όπλων. Καθώς η Ρωσία δεν παραδέχεται δημόσια την ύπαρξη βιολογικών όπλων, οι στρατιωτικές αυτές εγκαταστάσεις μπορεί να λειτουργούν ως μια υπενθύμιση της στρατιωτικής ισχύος της χώρας. Ο Πούτιν έχει διατυπώσει απειλές για χρήση πυρηνικών όπλων, αλλά παραμένει σιωπηλός για τα βιολογικά, αφήνοντας να εννοηθεί ότι μπορεί να υπάρχουν τέτοιες δυνατότητες.