Όλο και πιο έντονα ηχούν και πάλι τα τύµπανα του πολέµου στην Ουκρανία, ο οποίος φαίνεται να εισέρχεται σε µια νέα φάση, λίγο µετά τη συµπλήρωση 1.000 ηµερών από τότε που ξεκίνησε: Το «φιτίλι» ανάβει ο -υπηρεσιακός πρόεδρος- Τζο Μπάιντεν, εξουσιοδοτώντας το Κίεβο να χρησιµοποιεί αµερικανικούς πυραύλους µεγάλου βεληνεκούς για να πλήξει στόχους στη ρωσική επικράτεια, µε τη Βρετανία να ανάβει επίσης το «πράσινο φως» για χρήση από την Ουκρανία των πυραυλικών συστηµάτων µε τα οποία την έχει προµηθεύσει. Η Ουκρανία, µάλιστα, έθεσε σε χρήση τόσο αυτούς τους πυραύλους (ATACMS, βεληνεκές 300 χλµ.), βάλλοντας στο Μπριάνσκ (130 χλµ. µακριά από τη ρωσο-ουκρανική µεθόριο), όσο και τους αντίστοιχους βρετανικούς Storm Shadow, πλήττοντας το Κουρσκ.

Ως αντίδραση, η Ρωσία «µειώνει» τον «πήχη» για ένα ανταποδοτικό πυρηνικό πλήγµα (που θα µπορούσε ενδεχοµένως να υπάρξει και ως αντίδραση σε επίθεση µε συµβατικά όπλα), ενώ ο Βλαντιµίρ Πούτιν, στο πρώτο διάγγελµά του το βράδυ της Πέµπτης, µετά τις ανωτέρω εξελίξεις, προειδοποιεί πως η σύγκρουση αποκτά «πλανητικό χαρακτήρα». Παράλληλα, τόνισε πως έπληξε την Ουκρανία µε νέο βαλλιστικό πύραυλο µεσαίου βεληνεκούς, του οποίου η δοκιµή ήταν επιτυχής, προειδοποιώντας για αντίστοιχα πλήγµατα τους συµµάχους του Κιέβου, µε την ένταση να κλιµακώνεται ιδίως έναντι της Ουάσινγκτον και του Λονδίνου.

Αυτά ενώ επί του πεδίου η Ρωσία επεκτείνει µε αργά βήµατα την κυριαρχία της στα ανατολικά (υπολογίζεται ότι κατέχει περί το 20% της ουκρανικής επικράτειας), ενώ η Ουκρανία κατέχει έναν µικρό θύλακα στο Κουρσκ µετά την επίθεση του Αυγούστου.

Πώς θα τελειώσει ο πόλεµος στην Ουκρανία

Υπενθυµίζεται, δε, πως η Ρωσία ήδη από τον Σεπτέµβριο του 2022 έχει αναγνωρίσει ως επικράτειά της το Ντονέτσκ, τη Χερσώνα, τη Ζαπορίζια και το Λουγκάνσκ, µια πράξη που ενδέχεται να αποτελέσει «κλειδί» σε έναν µεταπολεµικό συµβιβασµό. Με αυτά τα δεδοµένα, καθοριστικός παράγοντας µπορεί να είναι ο νέος ένοικος του Λευκού Οίκου: ο Τζο Μπάιντεν (ένθερµος υποστηρικτής της Ουκρανίας και της συνέχισης του πολέµου, αν και όχι ιδιαίτερα πρόθυµος κατά την προεδρία του να ικανοποιήσει ορισµένα πάγια αιτήµατα του Ζελένσκι) παραδίδει τη σκυτάλη στον Ντόναλντ Τραµπ, που έχει δηλώσει πως ο πόλεµος θα τελειώσει µέσα σε 24 ώρες, ενώ δήλωνε µε ικανοποίηση πως πόλεµος επί των ηµερών του δεν υπήρξε (η προσάρτηση της Κριµαίας είχε γίνει το 2014, ενώ η ρωσική εισβολή το 2022, µε τον Αµερικανό πρόεδρο και στις δύο περιπτώσεις να είναι ∆ηµοκρατικός). Ετσι, το ερώτηµα που τίθεται πλέον είναι: Πώς θα τελειώσει ο πόλεµος; Με ποιους όρους;

Αν κάτι µπορεί να αλλάξει τα «χαρτιά στο τραπέζι», είναι τα οπλικά συστήµατα που προσφέρει η ∆ύση στην Ουκρανία. Η -µεταβατική πλέον, µετά τις εκλογές της 5ης Νοεµβρίου- προεδρία Μπάιντεν, πέραν της απόφασης για τους πυραύλους µεγάλου βεληνεκούς, σε µια νέα στροφή 180 µοιρών, εξουσιοδότησε και τη χρήση ναρκών κατά προσωπικού, ένα όπλο απαγορευµένο σε 164 χώρες.

Ανάλογη µε την οπτική Μπάιντεν, πάντως, είναι η διάθεση τόσο της Γαλλίας, µε τον Εµανουέλ Μακρόν άλλωστε να αναγνωρίζει το ορθόν της απόφασης του Αµερικανού προέδρου, όσο και της Βρετανίας, µε το Λονδίνο και το Παρίσι να έχουν προσφέρει πυραύλους cruise Storm Shadow/SCALP στο Κίεβο εδώ και έναν χρόνο.

Τα δυτικά οπλικά συστήµατα αντιµετωπίζονται ως «game changers» για την Ουκρανία, µε τον Βολοντίµιρ Ζελένσκι να δηλώνει απερίφραστα αυτή την εβδοµάδα στο (τραµπικό) Fox News πως αν «κοπεί η αµερικανική βοήθεια, µπορεί να χάσουµε τον πόλεµο».


"Έτοιμος να διαπραγματευτεί με τον Τραμπ ο Πούτιν"

Τα παραπάνω σαφώς ναρκοθετούν την προοπτική Τραµπ για γρήγορο τερµατισµό της σύγκρουσης (όσο δύσκολο κι αν φαίνεται αυτό), µε το Κρεµλίνο να επικρίνει δριµύτατα τις σχετικές αποφάσεις, που θα µπορούσαν (σύµφωνα µε τη ρωσική άποψη, αλλά και την προοπτική του στρατοπέδου του Τραµπ) να οδηγήσουν στον Γ’ Παγκόσµιο Πόλεµο. Ωστόσο, όπως φαίνεται και σε αρθρογραφία σε διεθνή µέσα ενηµέρωσης, δεν πρέπει να θεωρείται λογικό άλµα και ένα «πάγωµα» της σύγκρουσης (όσο δύσκολο και αν φαίνεται αυτό), µε ουσιαστικό διαχωρισµό της Ουκρανίας σε δυτικό και ανατολικό τµήµα, στα πρότυπα της Γερµανίας κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέµου.

Άλλωστε, σε αυτό το πλαίσιο, το Reuters, επικαλούµενο πηγές από το Κρεµλίνο, χαρακτηρίζει έτοιµο τον Πούτιν να διαπραγµατευτεί µε τον Τραµπ, µε τους εξής βασικούς όρους:

  • Την παγίωση του ελέγχου στις «προσαρτηθείσες» στη Ρωσία από το 2022 περιοχές (και την οριοθέτησή τους).
  • Το «στοπ» στην προοπτική ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ (µε αποδοχή δυτικών εγγυήσεων ασφαλείας του Κιέβου).
  • Τον περιορισµό των ουκρανικών ενόπλων δυνάµεων.
  • Την προστασία της ρωσικής γλώσσας.

Παράλληλα, σύµφωνα πάντα µε την ίδια πηγή, η Ρωσία θα µπορούσε να αποσυρθεί από τα µικρά τµήµατα εδάφους που κατέχει στο Χάρκοβο (βόρεια) και το Μικολάιβ (ανατολικά). Πρώτιστα, αυτό που απασχολεί τη Ρωσία και τον Πούτιν (που ενδεχοµένως, όπως έγραφε τη ∆ευτέρα 18/11) ο Mark Almond για τον «Independent», να φέρει για τη σύναψη συνθήκης ειρήνης Τραµπ και Ζελένσκι στο Κρεµλίνο, χωρίς να κάνει ο ίδιος το ταξίδι για το Camp David των ΗΠΑ (όπου κάποτε συµφωνήθηκε το τέλος στη σύγκρουση Ισραήλ και Αιγύπτου) είναι η Ρωσία να διασφαλίσει την εδαφική «γέφυρα» µε την Κριµαία, ελέγχοντας σε σηµαντικό βαθµό (βιοµηχανικά ανεπτυγµένες) περιοχές ανατολικά του ∆νείπερου ποταµού, κάνοντας την Αζοφική «mare nostrum».

Επικαιροποίηση του ρωσικού πυρηνικού δόγµατος

Ενα βήµα πιο κοντά στην απειλή πυρηνικού πολέµου θα µπορούσε να έρχεται η ανθρωπότητα, στον απόηχο της δυνατότητας που παρέχουν οι ΗΠΑ στην Ουκρανία να χρησιµοποιήσει τους αµερικανικούς πυραύλους µεγάλου βεληνεκούς (ATACMS) βαθιά στη ρωσική επικράτεια.

Το Κίεβο… διέβη τον Ρουβίκωνα και για πρώτη φορά την Τρίτη (19/11) έπληξε κέντρο logistics στην πόλη Καράτσεφ, στο Μπριάνσκ, 130 χλµ. µακριά από τη ρωσο-ουκρανική µεθόριο, κάτι που επιβεβαίωσε και η Μόσχα, κάνοντας λόγο για επίθεση µε 6 πυραύλους ATACMS. Μέχρι σήµερα, το Κίεβο, όταν έθετε στο σταυρόνηµα στόχους εντός της ρωσικής επικράτειας, χρησιµοποιούσε κατά βάση drones που παρασκευάστηκαν εγχώρια, έχοντας αναπτύξει σε µεγάλο βαθµό την παραγωγική του βάση και θέτοντας ως στόχο την ανάπτυξη 4 εκατοµµυρίων τέτοιων drones τον χρόνο.

Η εξέλιξη αυτή, δε, µε τη χρήση για πρώτη φορά των αµερικανικών πυραύλων σηµειώθηκε λίγες ώρες πριν από την επικαιροποίηση του ρωσικού πυρηνικού δόγµατος, µε τη Μόσχα να επεκτείνει πλέον τη δυνατότητα για πυρηνική απάντηση: α) είτε σε επίθεση από µη πυρηνικό κράτος, µε την υποστήριξη ή τη συµµετοχή µιας πυρηνικά εξοπλισµένης χώρας (λ.χ., ΟυκρανίαΗΠΑ), β) σε περίπτωση απειλής της ρωσικής (και της λευκορωσικής) κυριαρχίας ακόµα και µε συµβατικά όπλα (όπως, λ.χ., οι εν λόγω πύραυλοι που χρησιµοποιήθηκαν στο Μπριάνσκ).

«Κρίση πυραύλων Κούβας»

Η Ουκρανία, ενδεχοµένως, θα µπορούσε να αποτελέσει µια νέα περίπτωση «κρίσης πυραύλων Κούβας», όταν, το 1962, η τότε ΕΣΣ∆ απέβλεπε στο να εγκαταστήσει στο «µαλακό υπογάστριο» της Αµερικής, στον Κόλπο των Χοίρων, στην Κούβα, πυραύλους µε πυρηνικές κεφαλές. Η κίνηση (που ερχόταν ως απάντηση στην αντίστοιχη απόφαση των ΗΠΑ να εγκαταστήσουν αµερικανικούς πυρηνικούς πυραύλους στην Τουρκία) οδήγησε τον τότε πρόεδρο Κένεντι να προειδοποιεί για τον κίνδυνο πυρηνικού πολέµου, αν η Σοβιετική Ένωση προχωρούσε το σχέδιό της, όπως προβλεπόταν.

Τελικά, η κρίση εκτονώθηκε µε αµφότερες τις πλευρές να υποχωρούν, µε τη Μόσχα να µην εγκαθιστά τους πυραύλους στην Κούβα, αλλά και την Ουάσινγκτον να αποσύρει τους δικούς της πυραύλους από την τουρκική επικράτεια.

Αυτό, δε, συνέβη, καθώς οι δύο δυνάµεις έφταναν πλέον στη συγκρότηση ενός τέτοιου οπλοστασίου, που εξασφάλιζε πως ο εχθρός θα καταστρεφόταν ολοσχερώς, ακόµα και στην περίπτωση που εκείνος χτυπούσε πρώτος. Πρόκειται για το δόγµα της «Αµοιβαία Εξασφαλισµένης Καταστροφής» (Mutually Assured Destruction - MAD), το οποίο σηµαίνει ότι, ακόµα και σε περίπτωση που κάποια από τις δύο (ή και περισσότερες) πυρηνικές δυνάµεις «χτυπούσε πρώτη», θα δεχόταν ανταποδοτικό πλήγµα (δυνατότητα δεύτερου πλήγµατος, second-strike capability) «ίσης αξίας», µε συνέπεια αυτή η κλιµάκωση να εξασφαλίζει την ουσιαστική εκµηδένιση και των δύο πλευρών.

Αυτό δηµιουργεί, όπως δείχνουν και ποσοτικοποιηµένες επιστηµονικές µελέτες, στο εξής «παράδοξο»: «στρατηγική σταθερότητα» στο διεθνές σύστηµα µακροσκοπικά, αλλά αύξηση της πιθανότητας για «συγκρούσεις χαµηλής έντασης», που δεν εµπλέκουν πιθανώς τις πυρηνικές δυνάµεις (ή όχι όλες εξ αυτών, τουλάχιστον άµεσα), είναι, δε, συνήθως τοπικές και µπορεί να εµπλέκουν και µη κρατικούς παράγοντες.

Επιτακτική ανάγκη να βρεθεί µία ισορροπία

Ετσι, το διεθνές σύστηµα δύναται να βρεθεί σε µία ισορροπία. Αυτή, βέβαια, µπορεί να µη διατηρηθεί, αν κάτι διαταράξει τη διάθεση των εµπλεκόµενων πλευρών να µην «πατήσουν το κουµπί».

Αυτό ακριβώς θα µπορούσε να γίνει τώρα µε τη χρήση των πυραύλων µεγάλου βεληνεκούς από την πλευρά του Κιέβου, µε τη Ρωσία να κρατά τις επιλογές της ανοιχτές και να στέλνει το δικό της µήνυµα στη ∆ύση, περί πιθανής έναρξη ενός «Γ’ Παγκοσµίου Πολέµου», όπως σχολίασε σε προφανώς απειλητικό τόνο ο Ντµίτρι Μεντβέντεφ.

Άλλωστε, σε σύγκριση µε προηγούµενες εκδοχές του ρωσικού πυρηνικού δόγµατος, πλέον γίνονται πιο σαφείς οι προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες η Μόσχα θα χρησιµοποιήσει το πυρηνικό της οπλοστάσιο (αναφέροντας, για παράδειγµα, ότι µπορεί να αποτελέσουν την απάντηση σε µια µαζική επίθεση από αέρος, που περιλαµβάνει βαλλιστικούς πυραύλους και πυραύλους τύπου cruise, αεροσκάφη, drones καθώς και άλλα ιπτάµενα αντικείµενα).

Η υπογραφή του διατάγµατος από τον Βλαντιµίρ Πούτιν στην παρούσα συγκυρία δεν φαντάζει τυχαία και προφανώς αποσκοπεί στην ενίσχυση της ρωσικής θέσης ενόψει της επικείµενης µεταπολεµικής τάξης πραγµάτων.

Δημοσιεύθηκε στα Παραπολιτικά