Έπειτα από 13 χρόνια εμφυλίου πολέμου, που στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 600.000 ανθρώπους, εκτόπισε πάνω από 10.000.000 και μετέτρεψε τη Συρία σε ερείπια, χθες το καθεστώς Άσαντ κατέρρευσε λες και ήταν πύργος από τραπουλόχαρτα. Οι αντάρτες της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση του Λεβάντε, υπό τον Άχμεντ αλ Σάρα, εκμεταλλευόμενοι ότι οι βασικοί σύμμαχοι του καθεστώτος, το Ιράν και η Ρωσία, δεν μπορούσαν στην παρούσα φάση να το στηρίξουν, εξαπέλυσαν μια αστραπιαία επίθεση και μέσα σε δέκα ημέρες κατέκτησαν τη Δαμασκό.

Ο πρώτος απολογισμός κάνει λόγο για 392 αντάρτες νεκρούς, 380 στρατιώτες του Άσαντ και 138 αμάχους. Το παλάτι του Άσαντ λεηλατείται, ενώ η τύχη του ιδίου αγνοείται. Το μεσημέρι το Κρεμλίνο ανακοίνωσε ότι ο Άσαντ εγκατέλειψε τη χώρα και διέταξε να υπάρξει ειρηνική μετάβαση στο νέο καθεστώς. Το απόγευμα η Μόσχα ανακοίνωσε ότι χορηγεί άσυλο στον ίδιο και την οικογένειά του.

Αγάλματα της δυναστείας που κυβέρνησε τη Συρία για περισσότερο από μισό αιώνα ανατράπηκαν από χιλιάδες ανθρώπους που πανηγύριζαν για τη νίκη των ανταρτών. Αρχικά σημειώθηκαν λεηλασίες, τις οποίες οι νικητές επιχείρησαν να περιορίσουν επιβάλλοντας απαγόρευση κυκλοφορίας στη Δαμασκό. Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ και οι κυβερνήσεις σε Ευρώπη, Μέση Ανατολή και ΗΠΑ χαιρέτισαν την κατάρρευση του δικτάτορα. Το ερώτημα όμως είναι ποια θα είναι η διάδοχη κατάσταση. Η Μόσχα, βασική σύμμαχος του Άσαντ, ανέφερε ότι παρακολουθεί με προσοχή τις εξελίξεις και έχει θέσει σε «υψηλό συναγερμό» τις δυνάμεις της στις δύο βάσεις που διατηρεί στη χώρα. Παρασκηνιακά εντείνονται οι συζητήσεις για μια συνολική εκεχειρία στα μέτωπα με τη Δύση, σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή.

Η επικείμενη επιστροφή Τραμπ στον Λευκό Οίκο προφανώς και λειτουργεί ως καταλύτης. Οι λεπτομέρειες μιας τέτοιας συμφωνίας δεν έχουν αποσαφηνιστεί, ενώ η κλιμάκωση των συγκρούσεων παραμένει πιθανή. Ο ισραηλινός στρατός ήδη έλαβε θέσεις στα Υψώματα του Γκολάν και προειδοποιεί ότι δεν θα ανεχθεί μια εχθρική δύναμη στα σύνορά του. Η Τουρκία από την πλευρά της στήριξε τους αντάρτες και επιχαίρει για την πτώση του Άσαντ, με τον οποίο είχε εχθρικές σχέσεις τα τελευταία χρόνια. Ελπίζει ότι οι σχέσεις της με το νέο καθεστώς θα της επιτρέψουν να ελέγξει τις εξελίξεις στον Βορρά, στις περιοχές των Κούρδων.


Το χρονολόγιο του εμφυλίου

2011: Στις 15 Μαρτίου ξεσπούν οι πρώτες διαδηλώσεις κατά του καθεστώτος Άσαντ, σε Δαμασκό και Χαλέπι. Τον Ιούλιο δημιουργείται ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός και ξεσπά εμφύλιος.

2012-2013: Σταδιακά εμπλέκονται οι Κούρδοι στο πλευρό των ανταρτών. Στις 6 Μαρτίου 2013 οι αντάρτες καταλαμβάνουν τη Ράκα, πρώτη περιφερειακή πρωτεύουσα, και πετρελαιοπηγές. Τον Απρίλιο, ενισχυμένος από δυνάμεις της Χεζμπολάχ ο στρατός του Άσαντ ανακαταλαμβάνει περιοχές. Αλλού, όμως, προελαύνουν οι αντάρτες.

2014: Οι αντάρτες επιχειρούν να απομονώσουν τις δυνάμεις του Ισλαμικού Κράτους και ξεσπούν συγκρούσεις. Το καθεστώς Άσαντ βρίσκει την ευκαιρία να αντεπιτεθεί. Το Ισλαμικό Κράτος απωθείται στο Ιράκ, όπου όμως ανασυγκροτείται, αποκτά όπλα και εισβάλλει στη Συρία, όπου πλέον συγκρούεται με δυνάμεις του Άσαντ. Τον Σεπτέμβριο οι Αμερικανοί βομβαρδίζουν θέσεις του Ισλαμικού Κράτους.

2015: Τον Ιανουάριο οι Κούρδοι αντάρτες καταλαμβάνουν το Κομπάνι. Τον Φεβρουάριο οι τζιχαντιστές της Αλ Νούσρα, με άλλες ομάδες, καταφέρνουν να ελέγξουν το μεγαλύτερο μέρος της βόρειας Συρίας. Στις 21 Μαΐου καταλαμβάνουν την Παλμύρα. Το καλοκαίρι συνεχίζουν την προέλαση. Τον Οκτώβριο, έπειτα από αίτημα του Άσαντ, η ρωσική αεροπορία βομβαρδίζει τους τζιχαντιστές. Τον Δεκέμβριο αρχίζει τους βομβαρδισμούς και η Βρετανία.

2016: Οι δυνάμεις του Άσαντ σταδιακά ανακτούν τον έλεγχο. Τον Αύγουστο η Τουρκία ξεκινά την επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» κατά των τζιχαντιστών αλλά και των Κούρδων.

2017: Το καθεστώς Άσαντ ανακτά τον πλήρη έλεγχο στο Χαλέπι. Τον Απρίλιο οι δυνάμεις του Άσαντ επιτίθενται με χημικά προκαλώντας νέα επίθεση από τις ΗΠΑ. Στις 7 Ιουλίου ΗΠΑ και Ρωσία παρουσιάζουν συμφωνία εκεχειρίας. Τον Δεκέμβριο η Ρωσία ανακοινώνει ότι το Ισλαμικό Κράτος εξαλείφθηκε από τη Συρία.

2018: Η Τουρκία εντείνει τις επιχειρήσεις της κατά των Κούρδων. Ο στρατός του Άσαντ κατακτά προπύργια των ανταρτών, χρησιμοποιώντας χημικά και προκαλώντας νέες αμερικανικές επιθέσεις. Το καλοκαίρι οι Κούρδοι καταλήγουν σε συμφωνία με τον Άσαντ και τον Σεπτέμβριο Πούτιν και Ερντογάν συμφωνούν στη δημιουργία νεκρής ζώνης στα βόρεια.

2019-2024: Τα μέτωπα παγιώνονται, με κύματα συγκρούσεων να διαδέχονται συμφωνίες ανακωχής.

27/11/2024: Ξεκινά η επίθεση της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ. Στις 8 Δεκεμβρίου κατακτά τη Δαμασκό.


Από εύπορη οικογένεια ο Αλ Τζολάνι

Η οργάνωση Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS, Οργανισμός για την Απελευθέρωση του Λεβάντε) είναι μετεξέλιξη της οργάνωσης Αλ Νούσρα, που συνδεόταν με την Αλ Κάιντα.

Ηγέτης της είναι ο Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι, κατά κόσμον Άχμεντ αλ Σάρα. Γεννήθηκε από εύπορη οικογένεια το 1982, που εκδιώχθηκε από τα Υψώματα του Γκολάν από τους Ισραηλινούς (εξού και το ψευδώνυμο Αλ Τζολάνι). Ριζοσπαστικοποιήθηκε μετά την 11η Σεπτεμβρίου, πολέμησε στο Ιράκ στο πλευρό της Αλ Κάιντα και πέρασε 5 χρόνια σε αμερικανική φυλακή. Μετά την εξέγερση εναντίον του Άσαντ, το 2011, επέστρεψε στη Συρία και ίδρυσε το Μέτωπο αλ Νούσρα.

Από το 2015 αρχίζει να αποστασιοποιείται από το Ισλαμικό Κράτος, δηλώνοντας ότι δεν έχει πρόθεση να επιτεθεί εναντίον της Δύσης. Τα επόμενα χρόνια διακόπτει τις σχέσεις του και με την Αλ Κάιντα, «για να αφαιρέσει τα προσχήματα της διεθνούς κοινότητας» κατά της οργάνωσής του. Όταν την Τρίτη οι δυνάμεις του κατέλαβαν τη Χάμα, εγκατέλειψε το ψευδώνυμο και υπέγραψε πρώτη φορά ως Αλ Σάρα.