Συρία: Ανησυχία για τα χημικά όπλα του Άσαντ - Πόσα είναι και πόσο εύκολα μπορούν να πέσουν σε χέρια εξτρεμιστών
Γιατί υπάρχει ανησυχία;
Σημειώνεται πως δεν είναι τόσο εύκολο να χρησιμοποιηθούν τα χημικά όπλα, καθώς δεν αποθηκεύονται σε μορφή έτοιμη προς χρήση
Άγνωστες είναι ποσότητες των χημικών όπλων που διαθέτει ακόμα η Συρία.
*Διαβάστε ακόμα: Reuters: Λίγο έξω από τη Δαμασκό ο ισραηλινός στρατός - Διαψεύδει το Τελ-Αβίβ
Υπενθυμίζεται ότι οι αντάρτες κατέλαβαν τον έλεγχο της πρωτεύουσας της Συρίας την Κυριακή, τερματίζοντας την εξουσία του Μπασάρ αλ Άσαντ, ο οποίος χρησιμοποίησε διαβόητα χημικά όπλα για να σκοτώσει χιλιάδες πολίτες, κατά τη διάρκεια του 13χρονου εμφυλίου πολέμου της χώρας.
Τώρα, μια ομάδα Ισλαμιστών που κάποτε είχε δεσμούς με το Ισλαμικό Κράτος και την Αλ Κάιντα, πριν τις αποκηρύξει το 2016, ελέγχει τη Δαμασκό και πιθανώς ό,τι έχει απομείνει από το οπλοστάσιο του Άσαντ, προκαλώντας ανησυχίες στη Δύση ότι τα χημικά όπλα θα μπορούσαν να πέσουν σε λάθος χέρια.
Η χρήση χημικών όπλων από τον Άσαντ σε ομάδες ανταρτών και αμάχους ήταν ένα καθοριστικό χαρακτηριστικό στις πρώτες μέρες του εμφυλίου πολέμου στη Συρία, τόσο πολύ που το 2012, τότε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα, προειδοποίησε ότι η συνεχιζόμενη χρήση τους θα ξεπερνούσε την «κόκκινη γραμμή» και θα δικαιολογούσε τη στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ.
Ο Άσαντ αγνόησε την προειδοποίηση και στις 21 Αυγούστου του 2013 εξαπέλυσε επίθεση με αέριο σαρίν στη Γούτα, ένα προάστιο κοντά στη Δαμασκό, σκοτώνοντας περισσότερους από 1.400 αμάχους, μεταξύ των οποίων εκατοντάδες παιδιά.
Υπό την απειλή των αμερικανικών αντιποίνων, ο τότε πρόεδρος της Συρίας συμφώνησε σε μια ρωσοαμερικανική συμφωνία για την εξάλειψη του προγράμματος χημικών όπλων της χώρας του -το οποίο μέχρι τότε αρνούνταν ότι είχε- και να προσχωρήσει σε μια διεθνή συνθήκη που απαγορεύει τα χημικά όπλα.
Ο Οργανισμός για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων (OPCW), ένας διεθνής οργανισμός παρακολούθησης, ανέλαβε το καθήκον να καταστρέψει τα αποθέματα χημικών όπλων της Συρίας το 2013, μια επιχείρηση που τον οδήγησε να κερδίσει το Νόμπελ Ειρήνης εκείνη τη χρονιά.
Τους επόμενους εννέα μήνες, ο OPCW εξάρθρωσε και κατέστρεψε περίπου 1.100 μετρικούς τόνους σαρίν, VX και αέριο μουστάρδας και τους μηχανισμούς παροχής τους και πιστοποίησε, τον Ιούνιο του 2014, ότι όλα τα δηλωμένα όπλα της Συρίας είχαν αφαιρεθεί.
Η λέξη κλειδί στην πιστοποίηση του OPCW για την καταστροφή των χημικών όπλων της Συρίας ήταν ότι ήταν τα όπλα που είχαν αρχικά «δηλωθεί» από τη Συρία ως μέρος του οπλοστασίου της, αλλά η απογραφή της Συρίας δεν ήταν πλήρης.
Ακόμη και τότε, αξιωματούχοι των ΗΠΑ και του OPCW υποψιάζονταν ότι ο Άσαντ είχε κρύψει ορισμένα από τα αποθέματά του και τις εγκαταστάσεις χημικών όπλων του από τους επιθεωρητές, μια υποψία που επιβεβαιώθηκε τρία χρόνια αργότερα, όταν περισσότεροι από 80 άμαχοι σκοτώθηκαν σε βομβαρδισμό με χημικά από Συριακές δυνάμεις στο Χαν Σεΐχούν.
«Πάντα ξέραμε ότι δεν είχαμε πάρει τα πάντα, ότι οι Σύροι δεν ήταν πλήρως ανοιχτοί στη δήλωσή τους», είπε τότε στους New York Times ο Άντονι Μπλίνκεν, υφυπουργός Εξωτερικών υπό τον πρόεδρο Ομπάμα. Έναν χρόνο μετά την επίθεση στο Χαν Σεϊχούν, 50 ακόμη άνθρωποι σκοτώθηκαν στις 7 Απριλίου του 2018, σε μια άλλη επίθεση με χημικό παράγοντα κοντά στη Δαμασκό.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Βρετανία και η Γαλλία απάντησαν βομβαρδίζοντας τρεις κρατικές εγκαταστάσεις αποθήκευσης και έρευνας χημικών όπλων κοντά στη Δαμασκό. Ωστόσο, αξιωματούχοι του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ αναγνώρισαν ότι η συριακή κυβέρνηση πιθανότατα είχε διατηρήσει μέρος της ικανότητάς της να χρησιμοποιεί χημικά όπλα.
Μόλις την περασμένη εβδομάδα, οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ παρακολουθούσαν στενά ύποπτες τοποθεσίες αποθήκευσης χημικών όπλων στη Συρία, αναζητώντας ενδείξεις ότι οι κυβερνητικές δυνάμεις μπορεί να ετοιμάζονταν να χρησιμοποιήσουν τα εναπομείναντα αποθέματα για να εμποδίσουν τους αντάρτες να καταλάβουν την πρωτεύουσα. Τώρα που η κυβέρνηση Άσαντ έπεσε, υπάρχει ανησυχία ότι τα όπλα θα μπορούσαν να κλαπούν ή να χρησιμοποιηθούν.
Στις 9 Δεκεμβρίου, το Ισραήλ επιβεβαίωσε ότι είχε πραγματοποιήσει αεροπορικές επιδρομές σε ύποπτες αποθήκες χημικών όπλων και πυραύλων στη Συρία, για να εμποδίσει τα όπλα να πέσουν «σε χέρια εξτρεμιστών», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, Γκίντεον Σάαρ.
Ο Ραλφ Τραπ, ένας ανεξάρτητος σύμβουλος για τον αφοπλισμό χημικών και βιοόπλων, ο οποίος παρακολούθησε στενά την τύχη του προγράμματος χημικών όπλων της Συρίας και την εξάρθρωσή του, είπε ότι υποψιάζεται πως ό,τι έχει απομείνει από το οπλοστάσιο χημικών όπλων της κυβέρνησης είναι μικρό, αν ληφθεί υπόψη η περιορισμένη ανάπτυξη των χημικών του Άσαντ και τις λίγες φορές που τα έχει χρησιμοποιήσει μετά το 2014.
«Δεν είδατε μαζικές επιθέσεις ρουκετών με αέριο σαρίν», είπε για τα περιστατικά του 2017 και του 2018. «Μιλάμε για μικρό αριθμό χειροβομβίδων. Επομένως, δεν θα εκπλαγώ αν μιλάμε για μία αρκετά περιορισμένη ποσότητα».
Δεν είναι τόσο εύκολο να χρησιμοποιηθούν τα χημικά όπλα, καθώς δεν αποθηκεύονται σε μορφή έτοιμη προς χρήση. Οι πρόδρομες χημικές ουσίες για το αέριο σαρίν είναι πτητικές και μπορούν να συνδυαστούν μόνο στην κεφαλή λίγο πριν από την ανάπτυξη, ώρες ή το πολύ ημέρες, εξηγεί ο Τραπ.
«Αν δεν ξέρουν ποια είναι η συνταγή, πώς θα τα αναμείξουν και πώς θα το κάνουν με ασφάλεια χωρίς να αυτοκτονήσουν; Θα ήμουν δύσπιστος σχετικά με μια ένοπλη ομάδα που θα κατέφευγε σε τέτοιου είδους αποθέματα και στη συνέχεια θα μπορούσε να τα μετατρέψει σε αποτελεσματικό όπλο», πρόσθεσε.
Ο OPCW ανακοίνωσε τη Δευτέρα ότι παρακολουθεί στενά τις πρόσφατες εξελίξεις στη Συρία, καθώς και την ασφάλεια και την ακεραιότητα όλων των δηλωμένων χώρων έρευνας, ανάπτυξης, παραγωγής, αποθήκευσης και δοκιμών χημικών όπλων της χώρας. Μόλις δημιουργηθεί νέα κυβέρνηση, ο κ. Τραπ είπε ότι οι αρμόδιοι επιθεωρητές θα προσπαθήσουν να συνεργαστούν με τη νέα ηγεσία για να καταστρέψουν ό,τι έχει απομείνει.
Glomex Player(40599x1hkkig7d8l, v-d67sk1rmsjvt)
*Διαβάστε ακόμα: Reuters: Λίγο έξω από τη Δαμασκό ο ισραηλινός στρατός - Διαψεύδει το Τελ-Αβίβ
Υπενθυμίζεται ότι οι αντάρτες κατέλαβαν τον έλεγχο της πρωτεύουσας της Συρίας την Κυριακή, τερματίζοντας την εξουσία του Μπασάρ αλ Άσαντ, ο οποίος χρησιμοποίησε διαβόητα χημικά όπλα για να σκοτώσει χιλιάδες πολίτες, κατά τη διάρκεια του 13χρονου εμφυλίου πολέμου της χώρας.
Τώρα, μια ομάδα Ισλαμιστών που κάποτε είχε δεσμούς με το Ισλαμικό Κράτος και την Αλ Κάιντα, πριν τις αποκηρύξει το 2016, ελέγχει τη Δαμασκό και πιθανώς ό,τι έχει απομείνει από το οπλοστάσιο του Άσαντ, προκαλώντας ανησυχίες στη Δύση ότι τα χημικά όπλα θα μπορούσαν να πέσουν σε λάθος χέρια.
Το ιστορικό της Συρίας με τα χημικά όπλα
Η χρήση χημικών όπλων από τον Άσαντ σε ομάδες ανταρτών και αμάχους ήταν ένα καθοριστικό χαρακτηριστικό στις πρώτες μέρες του εμφυλίου πολέμου στη Συρία, τόσο πολύ που το 2012, τότε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα, προειδοποίησε ότι η συνεχιζόμενη χρήση τους θα ξεπερνούσε την «κόκκινη γραμμή» και θα δικαιολογούσε τη στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ.Ο Άσαντ αγνόησε την προειδοποίηση και στις 21 Αυγούστου του 2013 εξαπέλυσε επίθεση με αέριο σαρίν στη Γούτα, ένα προάστιο κοντά στη Δαμασκό, σκοτώνοντας περισσότερους από 1.400 αμάχους, μεταξύ των οποίων εκατοντάδες παιδιά.
Υπό την απειλή των αμερικανικών αντιποίνων, ο τότε πρόεδρος της Συρίας συμφώνησε σε μια ρωσοαμερικανική συμφωνία για την εξάλειψη του προγράμματος χημικών όπλων της χώρας του -το οποίο μέχρι τότε αρνούνταν ότι είχε- και να προσχωρήσει σε μια διεθνή συνθήκη που απαγορεύει τα χημικά όπλα.
Ο Οργανισμός για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων (OPCW), ένας διεθνής οργανισμός παρακολούθησης, ανέλαβε το καθήκον να καταστρέψει τα αποθέματα χημικών όπλων της Συρίας το 2013, μια επιχείρηση που τον οδήγησε να κερδίσει το Νόμπελ Ειρήνης εκείνη τη χρονιά.
Τους επόμενους εννέα μήνες, ο OPCW εξάρθρωσε και κατέστρεψε περίπου 1.100 μετρικούς τόνους σαρίν, VX και αέριο μουστάρδας και τους μηχανισμούς παροχής τους και πιστοποίησε, τον Ιούνιο του 2014, ότι όλα τα δηλωμένα όπλα της Συρίας είχαν αφαιρεθεί.
Γιατί υπάρχει ανησυχία;
Η λέξη κλειδί στην πιστοποίηση του OPCW για την καταστροφή των χημικών όπλων της Συρίας ήταν ότι ήταν τα όπλα που είχαν αρχικά «δηλωθεί» από τη Συρία ως μέρος του οπλοστασίου της, αλλά η απογραφή της Συρίας δεν ήταν πλήρης.Ακόμη και τότε, αξιωματούχοι των ΗΠΑ και του OPCW υποψιάζονταν ότι ο Άσαντ είχε κρύψει ορισμένα από τα αποθέματά του και τις εγκαταστάσεις χημικών όπλων του από τους επιθεωρητές, μια υποψία που επιβεβαιώθηκε τρία χρόνια αργότερα, όταν περισσότεροι από 80 άμαχοι σκοτώθηκαν σε βομβαρδισμό με χημικά από Συριακές δυνάμεις στο Χαν Σεΐχούν.
«Πάντα ξέραμε ότι δεν είχαμε πάρει τα πάντα, ότι οι Σύροι δεν ήταν πλήρως ανοιχτοί στη δήλωσή τους», είπε τότε στους New York Times ο Άντονι Μπλίνκεν, υφυπουργός Εξωτερικών υπό τον πρόεδρο Ομπάμα. Έναν χρόνο μετά την επίθεση στο Χαν Σεϊχούν, 50 ακόμη άνθρωποι σκοτώθηκαν στις 7 Απριλίου του 2018, σε μια άλλη επίθεση με χημικό παράγοντα κοντά στη Δαμασκό.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Βρετανία και η Γαλλία απάντησαν βομβαρδίζοντας τρεις κρατικές εγκαταστάσεις αποθήκευσης και έρευνας χημικών όπλων κοντά στη Δαμασκό. Ωστόσο, αξιωματούχοι του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ αναγνώρισαν ότι η συριακή κυβέρνηση πιθανότατα είχε διατηρήσει μέρος της ικανότητάς της να χρησιμοποιεί χημικά όπλα.
Πόσα χημικά όπλα έχουν απομείνει και πού βρίσκονται τώρα;
Μόλις την περασμένη εβδομάδα, οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ παρακολουθούσαν στενά ύποπτες τοποθεσίες αποθήκευσης χημικών όπλων στη Συρία, αναζητώντας ενδείξεις ότι οι κυβερνητικές δυνάμεις μπορεί να ετοιμάζονταν να χρησιμοποιήσουν τα εναπομείναντα αποθέματα για να εμποδίσουν τους αντάρτες να καταλάβουν την πρωτεύουσα. Τώρα που η κυβέρνηση Άσαντ έπεσε, υπάρχει ανησυχία ότι τα όπλα θα μπορούσαν να κλαπούν ή να χρησιμοποιηθούν.Στις 9 Δεκεμβρίου, το Ισραήλ επιβεβαίωσε ότι είχε πραγματοποιήσει αεροπορικές επιδρομές σε ύποπτες αποθήκες χημικών όπλων και πυραύλων στη Συρία, για να εμποδίσει τα όπλα να πέσουν «σε χέρια εξτρεμιστών», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, Γκίντεον Σάαρ.
Ο Ραλφ Τραπ, ένας ανεξάρτητος σύμβουλος για τον αφοπλισμό χημικών και βιοόπλων, ο οποίος παρακολούθησε στενά την τύχη του προγράμματος χημικών όπλων της Συρίας και την εξάρθρωσή του, είπε ότι υποψιάζεται πως ό,τι έχει απομείνει από το οπλοστάσιο χημικών όπλων της κυβέρνησης είναι μικρό, αν ληφθεί υπόψη η περιορισμένη ανάπτυξη των χημικών του Άσαντ και τις λίγες φορές που τα έχει χρησιμοποιήσει μετά το 2014.
«Δεν είδατε μαζικές επιθέσεις ρουκετών με αέριο σαρίν», είπε για τα περιστατικά του 2017 και του 2018. «Μιλάμε για μικρό αριθμό χειροβομβίδων. Επομένως, δεν θα εκπλαγώ αν μιλάμε για μία αρκετά περιορισμένη ποσότητα».
Πόσο εύκολα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν χημικά όπλα;
Δεν είναι τόσο εύκολο να χρησιμοποιηθούν τα χημικά όπλα, καθώς δεν αποθηκεύονται σε μορφή έτοιμη προς χρήση. Οι πρόδρομες χημικές ουσίες για το αέριο σαρίν είναι πτητικές και μπορούν να συνδυαστούν μόνο στην κεφαλή λίγο πριν από την ανάπτυξη, ώρες ή το πολύ ημέρες, εξηγεί ο Τραπ.«Αν δεν ξέρουν ποια είναι η συνταγή, πώς θα τα αναμείξουν και πώς θα το κάνουν με ασφάλεια χωρίς να αυτοκτονήσουν; Θα ήμουν δύσπιστος σχετικά με μια ένοπλη ομάδα που θα κατέφευγε σε τέτοιου είδους αποθέματα και στη συνέχεια θα μπορούσε να τα μετατρέψει σε αποτελεσματικό όπλο», πρόσθεσε.
