Αυτό που δεν έγινε 13 χρόνια στη Συρία έγινε μέσα σε 11 ημέρες, με το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ να «καταρρέει» και να φέρνει νέα δεδομένα στον χάρτη της Μέσης Ανατολής, ως απόρροια της κατακλυσμιαίας επίθεσης, τύπου «κεραυνοβόλου πολέμου» (blitzkrieg στα γερμανικά), που εξαπέλυσαν τζιχαντιστικές ομάδες, με επικεφαλής την οργάνωση Tahrir al-Sham και τον ηγέτη της, Αμπού Μοχάμαντ αλ-Τζολάνι.

Η Συρία που ήταν «διαμελισμένη» στα τέσσερα

Σηµειώνεται πως στον µεγάλο εµφύλιο, που ξεκίνησε στον απόηχο της Αραβικής Άνοιξης και επέφερε μια αντίστοιχη δυναμική ανατροπής καθεστώτων που διατηρούνταν σε χώρες της ευρύτερης περιφέρειας για δεκαετίες, δηµιουργώντας παράλληλα και εκατοµµύρια προσφύγων, ΗΠΑ, Τουρκία, Ρωσία και Ιράν είναι οι άµεσα εµπλεκόµενοι σε µια σύγκρουση κατά την οποία η Συρία µέχρι και την παραμονή της ανατροπής του καθεστώτος Άσαντ ουσιαστικά «είχε σπάσει» στα τέσσερα:

- Το καθεστώς Ασαντ ήλεγχε τα µείζονος σηµασίας αστικά κέντρα της χώρας.
- Το βορειοδυτικό τµήµα της χώρας (µε επίκεντρο την επαρχία Ιντλίµπ) ελεγχόταν από τους τζιχαντιστές της «Tahrir-al Sham», µιας οργάνωσης που είχε δεσµούς µε την «Αl-Qaeda», η οποία στηρίζεται ενεργά από την Αγκυρα.
- Ενα άλλο τµήµα της επικράτειας (πέριξ της τουρκοσυριακής µεθορίου), επίσης στα βόρεια, ελέγχεται από την Αγκυρα και από υποστηριζόµενες από την ίδια οµάδες ανταρτών, προχωρώντας και στον εκτοπισµό του κουρδικού στοιχείου, στον απόηχο της επιχείρησης που ονοµάστηκε από την Τουρκία «Κλάδος ελαίας».
- Οι κουρδικές περιοχές (γνωστές ως Ροζάβα) στα βορειοανατολικά της χώρας, περιλαµβάνουν τµήµατα του Αφρίν, τη Ράκα (άλλοτε πρωτεύουσα του «ISIS», τα πρώτα χρόνια του συριακού εµφυλίου), το Μανµπίζ και το Κοµπάνι, στην ευρύτερη περιοχή του Ευφράτη, µε τους Κούρδους να έχουν τη στήριξη των ΗΠΑ.

Το rebranding των τζιχαντιστών - Ο αλ-Τζολάνι που «διάβασε» τα δεδομένα

Τα δεδοµένα, όµως, από τις τελευταίες ηµέρες του Νοεµβρίου άλλαξαν ουσιωδώς από δυνάµεις που πρόσκεινται στην «Tahrir-al Sham» (οργάνωση που η ∆ύση χαρακτηρίζει ως «τροµοκρατική»), που πέτυχαν να επεκτείνουν ραγδαία την κυριαρχία τους επί της συριακής επικράτειας, καθιστώντας εαυτούς πρωταγωνιστές της επόμενης μέρας στη χώρα. Η «Tahrir al Sham» (Οργάνωση για την Απελευθέρωση του Λεβάντε, στα ελληνικά) καθοδηγείται, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά το ισραηλινό Ynetnews πριν τον «καταιγισμό» των εξελίξεων των τελευταίων ημερών, από τον «χειρότερο εφιάλτη» του Μπασάρ αλ-Ασαντ, τον Αµπού Μοχάµαντ αλ-Τζολάνι, που θεωρείται και ο ιθύνων νους της επίθεσης που έβαλε τέλος στη δυναστεία του.

Ο Αλ-Τζολάνι, που κάποτε αποτελούσε µέλος της «ΑlQaeda», µετείχε στις επιχειρήσεις κατά των αµερικανικών δυνάµεων στο Ιράκ το 2003 και έχει επικηρυχθεί από τις ΗΠΑ, µε την Ουάσινγκτον να προσφέρει 10 εκατ. δολάρια για τη σύλληψή του, µετείχε εξαρχής στον συριακό εµφύλιο ως ηγετικό στέλεχος της «ΑlNusra», του συριακού παρακλαδιού της «Αl-Qaeda», που πλέον δεν υφίσταται.

Ενώ ο πόλεµος µαίνεται, ο Aλ-Τζολάνι, «διαβάζοντας» τα δεδοµένα στη συριακή κοινωνία, κάνει στροφή 180 µοιρών και προσεταιρίζεται κοσµικές αντάρτικες οµάδες. Eτσι, το 2017 ιδρύει τον συνασπισµό δυνάµεων «Tahrir-al Sham», µε την επαρχία Ιντλίµπ υπό τον έλεγχό του, σηµειώνοντας ότι η ισλαµική διακυβέρνηση δεν πρέπει να διεξάγεται σύµφωνα µε τις επιταγές του «ISIS» ή της Σαουδικής Αραβίας. Παράλληλα, δεν επέβαλε, σύµφωνα µε τα αραβικά µέσα, την απαγόρευση του καπνίσµατος ή την κάλυψη του προσώπου των γυναικών, ενώ η «Washington Post» ανέφερε σε ρεπορτάζ της πως τον Ιανουάριο του 2022 η αστυνοµία ηθών είχε σταµατήσει την περίπολο στους δρόµους.

Γιατί η εξέγερση έγινε τώρα

Σε ό,τι αφορά τους λόγους για τους οποίους οι εξελίξεις συνέβησαν τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, αυτό οφείλεται στο ότι η ∆αµασκός στηριζόταν σε «πήλινα πόδια»: στη Μόσχα (και στη συνδροµή της σε αεροπορικές επιχειρήσεις) και στην Τεχεράνη (και κυρίως στη συνδροµή που αυτή προσφέρει σε επίγειες επιχειρήσεις), χωρίς να λείπει η στήριξη από συµµάχους του Ιράν στη Μέση Ανατολή, µε κυριότερη την παρουσία της «Χεζµπολάχ». Οµως, η Ρωσία, εστίασε στην Ουκρανία και στην «Ειδική Στρατιωτική Επιχείρηση», όπως την αποκαλεί, µειώνοντας µοιραία την παρουσία της στη Συρία, ενώ παράλληλα το Ιράν (και ιδίως οι υποστηριζόµενες από το ίδιο ένοπλες οργανώσεις) δέχεται αλλεπάλληλα πλήγµατα από το Ισραήλ, που µειώνουν συλλήβδην την επιρροή του στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Κατά συνέπεια, οι οργανώσεις εντός Συρίας που εχθρεύονται το καθεστώς Ασαντ διείδαν ένα «παράθυρο ευκαιρίας», που τους επέτρεψε να το πλήξουν καίρια, µέσω µιας επίθεσης από την επαρχία Ιντλίµπ, που είχε ως δικαιολογία αεροπορικά πλήγµατα από το καθεστώς της ∆αµασκού. Παράλληλα, δε, όπως ανέφεραν τα διεθνή μέσα, η Άγκυρα φαίνεται πως είχε γνώση της επιχείρησης αυτής, εγκρίνοντάς την τουλάχιστον σιωπηρά, αν και ο βαθμός ελέγχου της επί της οργάνωσης που πρωτοστάτησε για να ανατρέψει τον Άσαντ δεν είναι τόσο δεδομένος, όσο πιθανώς επιθυμεί η ίδια να δείχνει.

Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά