Το ρωσικό φυσικό αέριο από τη στιγμή που σταμήσε να ρέει προς τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω της Ουκρανίας μετά τη λήξη μιας πενταετούς συμφωνίας, που σηματοδοτεί ταυτόχρονα το τέλος μιας σειράς συμφωνιών δεκαετιών, τονίζει σε ανάλυσή του το βρετανικό δίκτυο BBC. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι ανέφερε σε δηλώσεις του πως το Κίεβο δεν πρόκειται να επιτρέψει στη Ρωσία να «κερδίσει επιπλέον δισεκατομμύρια από το αίμα μας». Παράλληλα η πολωνική κυβέρνηση υποστήριξε ότι η ενεργειακή αποκοπή της ΕΕ από τη Ρωσία ήταν «άλλη μια νίκη» εναντίον της Μόσχας.

Από την πλευρά της η Κομισιόν τόνισε ότι η Ε.Ε ήταν προετομασμένη γι' αυτή την αλλαγή ενώ τα περισσότερα κράτη - μέλη κατάφεραν να την αντιμετωπίσουν. Σημειώνεται ότι η Μολδαβία, η οποία δεν είναι μέλος της ΕΕ, αντιμετωπίζει ήδη ελλείψεις φυσικού αερίου. Πάντως η Ρωσία μπορεί ακόμα να στέλνει φυσικό αέριο στην Ουγγαρία, την Τουρκία και τη Σερβία μέσω του αγωγού TurkStream μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Άλλωστε, ήδη, η ρωσική εταιρεία Gazprom επιβεβαίωσε ότι οι εξαγωγές φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας προς την Ευρώπη σταμάτησαν από τις 7 το πρωί ώρα Ελλάδος την Τετάρτη.


Τεράστιος ο στρατηγικός και συμβολικός αντίκτυπος για την Ε.Ε

Υπενθυμίζεται ότι η Μόσχα μετέφερε φυσικό αέριο στην Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας από το 1991. Την ίδια στιγμή τα άμεσα αποτελέσματα μπορεί να μην είναι σημαντικά ωστόσο είναι τεράστιος ο στρατηγικός και συμβολικός αντίκτυπος που θα προκύψει για ολόκληρη την Ευρώπη.  Η Ρωσία μπορεί με αυτή την κίνηση να έχει χάσει μια σημαντική αγορά, αλλά ο πρόεδρος της, Βλαντιμίρ Πούτιν, υποστηρίζει ότι οι χώρες της ΕΕ θα υποφέρουν περισσότερο.

Σημειώνεται ότι η Ε.Ε έχει μειώσει σημαντικά τις εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία από τότε που ξεκίνησε την πλήρη εισβολή της στην Ουκρανία το 2022, αλλά ορισμένα ανατολικά κράτη μέλη εξακολουθούν να εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις προμήθειες, πράγμα που απέφερε στη Ρωσία περίπου 5 δισ. ευρώ τον χρόνο.

Το ρωσικό φυσικό αέριο ήταν λιγότερο από το 10% των εισαγωγών φυσικού αερίου της ΕΕ το 2023, σύμφωνα με το μπλοκ. Το ποσοστό κινείτο περί το 40% το 2021. Μάλιστα, αρκετά μέλη της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Σλοβακίας και της Αυστρίας, συνέχισαν να εισάγουν σημαντικές ποσότητες φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Η ρυθμιστική αρχή ενέργειας της Αυστρίας είπε ότι δεν προέβλεπε καμία διακοπή, καθώς είχε διαφοροποιήσει τις πηγές αερίου και είχε δημιουργήσει αποθέματα.

Στο μεταξύ η απόφαση για τον τερματισμό της συγκεκριμένης συμφωνίας έχει ήδη προκαλέσει σοβαρές εντάσεις με τη Σλοβακία, η οποία ήταν πλέον το κύριο σημείο εισόδου του ρωσικού φυσικού αερίου στην ΕΕ και κέρδιζε τέλη διαμετακόμισης από τη διοχέτευση του φυσικού αερίου στην Αυστρία, την Ουγγαρία και την Ιταλία.

Η κυβέρνηση της Σλοβακίας έχει δηλώσει ότι θα αναγκαστεί να πληρώσει περισσότερα για εναλλακτικές διαδρομές. Η ρυθμιστική αρχή ενέργειας της χώρας ανακοίνωσε στις αρχές Δεκεμβρίου ότι οι τιμές του φυσικού αερίου για τους καταναλωτές θα αυξηθούν το 2025.

Ο Σλοβάκος πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο δήλωσε την Τετάρτη ότι το τέλος της συμφωνίας θα έχει "δραστικές" συνέπειες για τις χώρες της ΕΕ, αλλά όχι για τη Ρωσία, ανέφερε το Reuters.

Την Παρασκευή, ο Φίτσο - που μόλις είχε πραγματοποιήσει μια αιφνιδιαστική επίσκεψη στη Μόσχα για συνομιλίες με τον Πούτιν - απείλησε να σταματήσει την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ουκρανία.

Επίθεση Ζελένσκι σε Φίτσο

Οι δηλώσεις του Φίτσο οδήγησαν τον Ζελένσκι να τον κατηγορήσει ότι βοηθάει τον Πούτιν «να χρηματοδοτεί τον πόλεμο και να αποδυναμώνει την Ουκρανία». «Ο Φίτσο παρασύρει τη Σλοβακία στις προσπάθειες της Ρωσίας να προκαλέσει περισσότερα δεινά στους Ουκρανούς», είπε ο Ουκρανός πρόεδρος.

Ήδη η Πολωνία προσφέρθηκε να στηρίξει το Κίεβο σε περίπτωση που η Σλοβακία διακόψει τις εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας - προμήθειες που είναι ζωτικής σημασίας για την Ουκρανία, της οποίας οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής δέχονται τακτικές επιθέσεις από τη Ρωσία.

Μάλιστα ο υπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας Ράντοσλαβ Σικόρσκι δήλωσε στο πρόγραμμα Today του BBC Radio 4 ότι υπήρχαν εναλλακτικές διαδρομές παροχής φυσικού αερίου από τις διεθνείς αγορές, όπως ένας τερματικός σταθμός στην Κροατία και συνδέσεις από τη Γερμανία και την Πολωνία.

«Αυτές οι διαδρομές θα πρέπει να διερευνηθούν ώστε η Ρωσία να μην βγάζει χρήματα από την πώληση πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση», είπε ο Σικόρσκι.

Η Πολωνία εισάγει φυσικό αέριο από τις ΗΠΑ, το Κατάρ και τη Βόρεια Θάλασσα, πρόσθεσε. «Από όσο καταλαβαίνω, όλες οι χώρες έχουν εναλλακτικές διαδρομές», είπε.

Σε δύσκολη θέση η Μολδαβία

Η Μολδαβία - η οποία δεν είναι κράτος μέλος της ΕΕ - θα μπορούσε να επηρεαστεί σοβαρά από τη λήξη της συμφωνίας διαμετακόμισης. Παράγει μεγάλο μέρος της ηλεκτρικής της ενέργειας σε σταθμό ηλεκτροπαραγωγής που τροφοδοτείται από ρωσικό αέριο.

Το Κισινάου ρομηθεύει την αποσχισθείσα μολδαβική περιοχή της Υπερδνειστερίας, που υποστηρίζεται από τη Ρωσία, ένα μικρό κομμάτι γης ανάμεσα στη Μολδαβία και την Ουκρανία όπου ζουν περίπου 300.000 άνθρωποι.

Η Gazprom δήλωσε στις 28 Δεκεμβρίου ότι θα περιόριζε το φυσικό αέριο στη Μολδαβία την 1η Ιανουαρίου επειδή, όπως ισχυρίζεται, δεν είχε εκπληρώσει τις υποχρεώσεις πληρωμής της. Ο Μολδαβός πρωθυπουργός Dorin Recean αρνήθηκε το υποτιθέμενο χρέος και κατηγόρησε τη Ρωσία ότι χρησιμοποιεί «την ενέργεια ως πολιτικό όπλο» σε μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Είπε ότι η κίνηση θα αφήσει την Υπερδνειστερία "χωρίς φως και θέρμανση στη μέση του χειμώνα".

Η θέρμανση και το ζεστό νερό διακόπηκαν στην Υπερδνειστερία «λόγω της προσωρινής διακοπής της παροχής φυσικού αερίου» στις 07:00 τοπική ώρα (05:00 GMT) την Τετάρτη, ανέφερε η ενεργειακή εταιρεία Tirasteploenergo στο Telegram. Προέτρεψε τους κατοίκους να ντυθούν ζεστά, να μαζέψουν μέλη της οικογένειας σε ένα δωμάτιο, να κρεμάσουν κουβέρτες ή χοντρές κουρτίνες στα παράθυρα και να χρησιμοποιήσουν ηλεκτρικές θερμάστρες.

Η θερμοκρασία αναμενόταν να πέσει κάτω από τους 0 βαθμούς Κελσίου το βράδυ της Τετάρτης. Τα ιατρικά ιδρύματα και τα νοσοκομεία εξακολουθούσαν να προμηθεύονται αέριο, είπε η εταιρεία. Ο Μολδαβός υπουργός Ενέργειας Κονσταντίν Μποροσάν, δήλωσε ότι η κυβέρνησή του έλαβε μέτρα για να εξασφαλίσει σταθερή παροχή ρεύματος, αλλά κάλεσε τους πολίτες να προχωρήσουν σε εξοικονόμηση ενέργειας. Σημειώνεται ότι από τα μέσα Δεκεμβρίου ισχύει κατάσταση έκτακτης ανάγκης 60 ημερών στον ενεργειακό τομέα.

Η πρόεδρος της Μολδαβίας Μάγια Σαντού κατηγόρησε το Κρεμλίνο για «εκβιασμό» που πιθανώς στοχεύει στην αποσταθεροποίηση της χώρας της πριν από τις γενικές εκλογές το 2025. Η κυβέρνηση της Μολδαβίας είπε επίσης ότι πρόσφερε βοήθεια στην Υπερδνειστερία.

Η ΕΕ έχει βρει εναλλακτικές πηγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από το Κατάρ και τις ΗΠΑ, καθώς και φυσικού αερίου από τη Νορβηγία, από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Τον Δεκέμβριο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε σχέδια για την πλήρη αντικατάσταση της διαμετακόμισης φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας.