Στη σηµερινή του κατάσταση το διεθνές σύστηµα παρουσιάζει εντονότερο το στοιχείο της αναρχίας. Χωρίς καµία εκ των µεγάλων δυνάµεων είτε να θέλει είτε να µπορεί να ηγηθεί για να θέσει την ατζέντα και να ανατρέψει την αστάθεια. Σκιαγραφώντας έναν κόσµο περισσότερο ανταγωνιστικό, σκληρό και, το κυριότερο, βίαιο. Με µια συνθήκη παγκόσµιας τάξης που εξαιτίας της αποτυχίας µεταρρύθµισής της, προκειµένου να αντανακλά τις τρέχουσες ισορροπίες ισχύος, περαιτέρω διαβρώνεται αναφορικά µε τους κοινά αποδεκτούς περιορισµούς και κανόνες για τα εθνικά-κράτη. Ενισχύοντας τόσο την απονοµιµοποίηση των δοµών που αναδείχθηκαν µετά τον Β’ Π.Π. όσο και την αµφισβήτηση των αποδεκτών ορίων διευθέτησης και µεθόδων άσκησης εξωτερικής πολιτικής. Αυξάνοντας το ρίσκο εσφαλµένων υπολογισµών, ατυχηµάτων και συγκρούσεων.

Με δυο λόγια, ο Τραµπ επιστρέφει σε έναν κόσµο περισσότερο άστατο συγκριτικά µε την πρώτη του θητεία. Αναπόδραστα, πέρα από την εξέλιξη της αντιπαράθεσης στην κρίσιµη σχέση ΗΠΑ - Κίνας και το τέλος της σχετικής ύφεσης που ο Μπάιντεν επέφερε στη διαχείρισή της, η διακυβέρνησή του θα ενδυναµώσει τον συναλλακτικό χαρακτήρα στις διεθνείς σχέσεις των κρατών. Η εφαρµογή των φιλελεύθερων αξιών (∆ιεθνές ∆ίκαιο, διεθνής ευθύνη, ηθικό συµφέρον) και των κανόνων που τις συνόδευαν θα εξαρτάται από τον βαθµό ιεράρχησής τους στα κύρια συµφέροντα των µεγάλων δυνάµεων. ∆εν θα βρεθούν ψηλά στην κλίµακα εκείνων που τις θεωρούν απαξιωµένες και σε παρακµή. Προτάσσοντας το τρίπτυχο σφαίρες επιρροής - ισορροπίες δυνάµεων - συµµαχίες.

Οι πρώτες του δηλώσεις για τον Παναµά, τη Γροιλανδία, αλλά και τον Καναδά ήταν αρκούντως τροχιοδεικτικές. Η ισχύς των ΗΠΑ είναι που θα έχει τον τελευταίο λόγο και αυτό όχι µόνο δεν περνάει απαρατήρητο, αλλά φιλτράρεται αναλόγως των περιφερειακών τους φιλοδοξιών τόσο από τα µεγάλα απολυταρχικά καθεστώτα όσο και από κεντρικές περιφερειακές δυνάµεις, όπως η Τουρκία. Οσο για την Ευρώπη, εξαιτίας του συνδυασµένου αντίκτυπου αυξηµένου κόστους σε άµυνα, ενέργεια και ανορθόδοξου οικονοµικού ανταγωνισµού από Αµερικανούς και Κινέζους, η ενότητα και η συνοχή της θα εξακολουθήσουν να δοκιµάζονται.

Κατά Ντράγκι, παράλυση, έξοδος ή ολοκλήρωση; Ισχυρός στο εσωτερικό, γνωρίζοντας το σύστηµα από µέσα και επιλέγοντας πιστά πρόσωπα, στη δεύτερη θητεία του ο Τραµπ θα έχει µεγαλύτερη ευχέρεια κινήσεων. Αν εντέλει κινηθεί ορθολογικά και έξυπνα, θα έχει την ευκαιρία να επηρεάσει αποφασιστικά τη γεωπολιτική και την κληρονοµιά που θα αφήσει. Ούτως ή άλλως, πρόκειται για προσωπικότητα που επιθυµεί να βρίσκεται στο επίκεντρο των εξελίξεων και όχι σε περιβάλλον αποµόνωσης. Η διαπραγµάτευση που θα επιχειρήσει µε Πούτιν και Ζελένσκι θα «γράψει» στην αντίληψη τόσο των ανταγωνιστών της ∆ύσης όσο και του παγκόσµιου Νότου. Με το βλέµµα στραµµένο στο Πεκίνο, θα έβλαπτε και τον ίδιο να φανεί πως η ∆ύση έχασε έναντι του κουαρτέτου (Ρωσία, Κίνα, Ιράν, Β. Κορέα).

Με το αµερικανικό συµφέρον να εξυπηρετείται από τον µετριασµό της σχέσης Κίνας - Ρωσίας, έτσι ώστε να µην καταστεί στρατηγική, θα αναζητήσει µια φόρµουλα όπου όλοι θα µπορέσουν να δηλώσουν νικητές. Είναι εφικτό;

*αναπλ. καθηγητή ∆ιεθνούς Πολιτικής στο ∆ΠΘ, πρώην επιστηµονικού δ/ντή Σχεδιασµού Πολιτικής στο υπουργείο Εξωτερικών
Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά