Το «Trump 2.0», η νέα εποχή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, σηματοδοτεί και μια μεγάλη αλλαγή στις πολιτικές του προηγούμενου Αμερικανού προέδρου, Τζο Μπάιντεν, για το περιβάλλον, την απανθρακοποίηση και τη δράση κατά της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Σαφώς τα βλέμματα κεντρίζει η αποχώρηση (για δεύτερη φορά) των ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού, που στοχεύει στον περιορισμό της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα (του 19ου αιώνα) μέχρι τον 1,5 βαθμό Κελσίου, δεσμεύοντας παράλληλα τους συμβαλλομένους να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

Ωστόσο, δεν είναι μόνο αυτό: η περαιτέρω στροφή των ΗΠΑ στον τομέα των ορυκτών καυσίμων -που ήδη και επί προεδρίας Μπάιντεν κατείχαν τα πρωτεία στην εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου- με διακηρυγμένο στόχο την «ενεργειακή επάρκεια» και τη μείωση του «ενεργειακού κόστους» έστειλε συγκεκριμένα σήματα στο αμερικανικό επιχειρείν, και δη στον τραπεζικό τομέα, που ανταποκρίθηκε άμεσα, πριν από την επιστροφή του Τραμπ, στην κεφαλή του αμερικανικού κράτους.

ΗΠΑ: Οι τραπεζικοί κολοσσοί χορεύουν σε... ρυθμό Τραμπ

Ειδικότερα, οι έξι μεγαλύτερες αμερικανικές τράπεζες (Citigroup, Bank of America, Morgan Stanley, Wells Fargo, Goldman Sachs και J.P. Morgan) εγκατέλειψαν τη Net-Zero Banking Alliance (NZBA), έναν από τους κορυφαίους συνασπισμούς για το κλίμα στον τραπεζικό τομέα παγκοσμίως, που τελεί υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Σύμφωνα με τη δράση αυτή, οι χρηματοπιστωτικοί θεσμοί οφείλουν να ευθυγραμμίσουν τη δανειακή, επενδυτική και κεφαλαιακή τους πολιτική με τον στόχο των μηδενικών εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα έως το 2050.

Σημειώνεται πως στον συνασπισμό μετέχουν 136 τράπεζες από 44 χώρες, με assets της τάξης των 57 τρισ. αμερικανικών δολαρίων, ωστόσο η εκπροσώπηση πλέον από τις ΗΠΑ έχει εξασθενήσει σαφώς. Ετσι, συμβαλλόμενα μέρη παραμένουν μόλις τρεις αμερικανικές τράπεζες, πολύ χαμηλά ως προς την αξία τους από την άποψη των περιουσιακών τους στοιχείων, δηλαδή: Η Amalgamated Bank (Νο. 158, με βάση την κατάταξη της ομοσπονδιακής τράπεζας των ΗΠΑ). Η Climate First (Νο. 984 με βάση την ίδια κατάταξη).

Η Areti (δεν είναι καν μεταξύ των 2.151 που έχουν assets τουλάχιστον 300 εκατ. δολαρίων μέχρι τα τέλη του περασμένου Σεπτεμβρίου).

Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει πως οι τραπεζικοί κολοσσοί θέλουν να κόψουν κάθε δεσμό με την πολυμέρεια και τη φιλοπεριβαλλοντική δράση, καθώς οι τρεις εξ αυτών (Citigroup, Bank of America και J.P. Morgan) δηλώνουν πως παραμένουν μέλη της Χρηματοπιστωτικής Συμμαχίας της Γλασκώβης για Μηδενικές Εκπομπές (GFANZ), που είναι επίσης υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, ενώ παράλληλα στέλνουν το μήνυμα πως θα συνεχίσουν την εφαρμογή των net-zero πολιτικών.

Ωστόσο, πλέον όλα αυτά αναμένεται να γίνονται σε μια περισσότερο ad hoc βάση, με την επανεκλογή Τραμπ να θέτει πιθανώς το τέμπο στις εν λόγω πολιτικές, που δεδομένα δεν θα έχουν τον πρωτεύοντα ρόλο. Σε κάθε περίπτωση, το «καμπανάκι» για τους μεγάλους τραπεζικούς και επενδυτικούς ομίλους είχε ηχήσει για τα καλά εδώ και χρόνια, με την εκ δεξιών επίθεση πως οι πολιτικές για το κλίμα και οι συνεπαγόμενες μειώσεις στα επενδυτικά πλάνα που αφορούν τους υδρογονάνθρακες οδηγούν σε αύξηση του κόστους ενέργειας να λαμβάνει τον δρόμο για τη Δικαιοσύνη. Πιο συγκεκριμένα, ήδη από το 2022 υπήρχε η απειλή από γενικούς εισαγγελείς ρεπουμπλικανικών πολιτειών πως θα κινηθούν νομικά κατά της «καταστροφικής» πράσινης ατζέντας.

Τελικά, τον Νοέμβριο το Τέξας και άλλες 10 πολιτείες μήνυσαν τους επενδυτικούς κολοσσούς BlackRock, State Street και Vanguard, υποστηρίζοντας ότι συνωμότησαν για να υπονομεύσουν την εξόρυξη άνθρακα, κάτι που αύξησε τις τιμές στην ενέργεια. Τον επόμενο μήνα, δε, έκθεση από την -υπό ρεπουμπλικανικό έλεγχο- Επιτροπή Δικαιοσύνης της Βουλής των Αντιπροσώπων έκανε λόγο για καρτέλ επενδυτικών εταιρειών και ακτιβιστών για το κλίμα, που επιβάλλει στις αμερικανικές επιχειρήσεις πολιτικές σχετικές με την επίτευξη των στόχων ESG, δηλαδή για το περιβάλλον, την κοινωνία και την εταιρική διακυβέρνηση.

Οι φωνές στην Ευρώπη

Οι εξελίξεις στις ΗΠΑ παρακολουθούνται και στην Ευρώπη, που με την Πράσινη Συμφωνία έχει υιοθετήσει ιδιαίτερα φιλόδοξους στόχους ως προς την πράσινη μετάβαση, βάζοντας τον πήχη η «γηραιά ήπειρος» να είναι κλιματικά ουδέτερη, μηδενίζοντας δηλαδή τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το 2050. Η αμφισβήτηση για την εν λόγω δέσμη πολιτικών πλέον έχει ενταθεί, με τον Ζορντάν Μπαρντελά, πρόεδρο του Εθνικού Συναγερμού της Μαρίν Λεπέν, αλλά και της ακροδεξιάς ομάδας του Ευρωκοινοβουλίου Πατριώτες για την Ευρώπη, να επιζητεί την αναστολή αυτών των πολιτικών, που τις θεωρεί ως τροχοπέδη στην οικονομική ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα.

Στην προσπάθειά του αυτή, που απηχεί και τη λογική Τραμπ, αναζητά συμμάχους στο Ευρωκοινοβούλιο, κάνοντας γνωστή την πρόθεσή του να στείλει επιστολή στον πρόεδρο του ΕΛΚ, Μάνφρεντ Βέμπερ, αλλά και στις ευρωομάδες της νέας Δεξιάς της Ευρώπης των Κυρίαρχων Εθνών (σε αυτήν υπάγεται η Εναλλακτική για τη Γερμανία) και των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (πρόεδρος της οποίας ήταν μέχρι πρότινος η Τζόρτζια Μελόνι).

Και μπορεί το ΕΛΚ να απαντά αρνητικά στο «άνοιγμα» του Μπαρντελά, όπως, όμως, σημειώνει το Politico, υπάρχουν ενστάσεις και στις δικές του τάξεις σε σχέση με το Green Deal, καθώς στο τραπέζι μπαίνουν θέματα ανταγωνιστικότητας και καταπολέμησης της ενεργειακής ακρίβειας: Στη σύνοδο των ηγετών του ΕΛΚ στα μέσα Ιανουαρίου στο Βερολίνο και σε ό,τι αφορά το Green Deal αναφέρθηκε ξεκάθαρα πως οι πολιτικές αυτές «δεν πρέπει να οδηγήσουν σε αποβιομηχάνιση», την ίδια ώρα που -λόγω του υψηλού κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου σε σχέση με τις ΗΠΑ- η Ε.Ε. πρέπει να αξιοποιήσει όλες τις «διαθέσιμες ενεργειακές λύσεις» μέσω μιας «ουδέτερης προσέγγισης», που περιλαμβάνει ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, πυρηνική ενέργεια, υδρογόνο, βιοενέργεια και δέσμευση, αξιοποίηση και αποθήκευση άνθρακα.

Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η κριτική του Πολωνού πρωθυπουργού, Ντόναλντ Τουσκ, που εξαπέλυσε πυρά κατά του φόρου άνθρακα για τη θέρμανση και τα καύσιμα των οχημάτων από το 2027, ο οποίος καθιστά ασύμφορα τα παλιά αυτοκίνητα.


*Δημοσιεύτηκε στα «Παραπολιτικά»