Σε νέες περιπέτειες η κλιµατική αλλαγή: H δεύτερη αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού, η διεθνής χρηματοδότηση και οι επιπτώσεις για τις αναπτυσσόμενες χώρες
Οι θέσεις του Τραµπ για το κλίμα
Η νέα πολιτική περίοδος στις ΗΠΑ φέρνει στην επιφάνεια τις σταθερές θέσεις του Τραµπ σχετικά µε την κλιµατική αλλαγή, οι οποίες είχαν ήδη προκαλέσει αντιδράσεις και ανησυχίες στην πρώτη του θητεία
Αρετη Φαββα
Η 20ή Ιανουαρίου 2025 σηµατοδότησε την επιστροφή του Ντόναλντ Τραµπ στον Λευκό Οίκο -έπειτα από τέσσερα χρόνια- ως 47ου προέδρου των ΗΠΑ, για µια δεύτερη -αλλά µη συνεχόµενη- θητεία.
Η νέα αυτή πολιτική περίοδος φέρνει, µεταξύ άλλων, στην επιφάνεια τις σταθερές θέσεις του Τραµπ σχετικά µε την κλιµατική αλλαγή, οι οποίες είχαν ήδη προκαλέσει αντιδράσεις και ανησυχίες στην πρώτη του θητεία. Εξάλλου, οι αποφάσεις που αναµένονται να ληφθούν κατά τη διάρκεια αυτής της θητείας δεν αφορούν µόνο τις ΗΠΑ, αλλά ενδέχεται να επηρεάσουν σε µεγάλο βαθµό τη διεθνή συνεργασία για την αντιµετώπιση της κλιµατικής κρίσης.
Σύµφωνα µε τον «Guardian», θα χρειαστεί περίπου ένας χρόνος για την επισηµοποίηση της αποχώρησης, ενώ, όταν τεθεί σε ισχύ, οι ΗΠΑ µαζί µε το Ιράν, τη Λιβύη και την Υεµένη θα είναι οι µόνες χώρες που µένουν εκτός του Συµφώνου του 2015.
Αυτή η «πολιτική της αδιαφορίας» για τις κλιµατικές δεσµεύσεις ενδέχεται να αποδυναµώσει τις προσπάθειες περιορισµού των εκποµπών CO2 σε παγκόσµιο επίπεδο. Συνεπώς, η κίνηση του Τραµπ προκάλεσε αντιδράσεις, µε δύο Δηµοκρατικές κυβερνήτριες, οι οποίες συµπροεδρεύουν στη διακοµµατική Συµµαχία των ΗΠΑ για το Κλίµα, να ανακοινώνουν ότι θα ηγηθούν της αµερικανικής αντιπροσωπείας στις ετήσιες διαπραγµατεύσεις του ΟΗΕ για το κλίµα, που θα πραγµατοποιηθούν στη Βραζιλία στο τέλος του 2025. «Είναι κρίσιµο για τη διεθνή κοινότητα να γνωρίζει ότι η δράση για το κλίµα θα συνεχιστεί στις ΗΠΑ», επεσήµαναν σε δήλωσή τους η κυβερνήτρια της Νέας Υόρκης, Κάθι Χότσουλ, και η κυβερνήτρια του Νέου Μεξικού, Μισέλ Λούτζαν Γκρίσαµ, και πρόσθεσαν: «Η Συµµαχία θα µεταφέρει αυτό το µήνυµα στην Conference of the Parties (COP30)». Από την πλευρά του, αξιωµατούχος του ΟΗΕ, που επιβλέπει τις διαπραγµατεύσεις για την κλιµατική αλλαγή, επανέλαβε ότι «η πόρτα παραµένει ανοιχτή στη Συµφωνία του Παρισιού», ενώ αντιδράσεις υπήρξαν και από Ευρωπαίους ηγέτες και αξιωµατούχους.
«Εξόρυξη, εξόρυξη, εξόρυξη». Αυτό τόνισε, άλλωστε, ο Τραµπ, στην πρώτη οµιλία ως 47ος πρόεδρος των ΗΠΑ, αναφερόµενος στους υδρογονάνθρακες, ενώ κήρυξε κατάσταση «ενεργειακής έκτακτης ανάγκης», σε µια προσπάθεια να ενισχύσει την εγχώρια παραγωγή και να αναιρέσει τις πολιτικές της εποχής Μπάιντεν. «Εχουµε τη µεγαλύτερη ποσότητα πετρελαίου και φυσικού αερίου στον κόσµο και θα τη χρησιµοποιήσουµε για να µειώσουµε τις τιµές, να ενισχύσουµε τα αποθέµατά µας και να πουλάµε ενέργεια στο εξωτερικό», πρόσθεσε. Ο Αµερικανός πρόεδρος σχεδιάζει να ανοίξει περισσότερες περιοχές για την εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου, συµπεριλαµβανοµένων των υπεράκτιων περιοχών και της Αλάσκας. «Θα τρυπήσουµε, µωρό µου, θα τρυπήσουµε» (σ.σ. «Drill, baby, drill»), είπε.
'Eνα σηµαντικό ζήτηµα ακόµη που δηµιουργεί η πολιτική του Τραµπ στα περιβαλλοντικά θέµατα είναι η αντίφαση που προκύπτει στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Καθώς πολλές Πολιτείες, όπως η Καλιφόρνια και η Νέα Υόρκη, προχωρούν µε αυστηρές περιβαλλοντικές πολιτικές και δεσµεύονται για µηδενικές εκποµπές, η οµοσπονδιακή κυβέρνηση µπορεί να εµποδίσει τις τοπικές προσπάθειες. Στην πρώτη του θητεία, περιβαλλοντικές δράσεις σταµάτησαν, κάτι που µπορεί να επαναληφθεί, προκαλώντας αβεβαιότητα, σύγχυση και καθυστερήσεις στην εφαρµογή κλιµατικών στρατηγικών, ενώ η διαφωνία τοπικών και οµοσπονδιακών πολιτικών ενδέχεται να δυσκολέψει τις επενδύσεις σε καθαρές τεχνολογίες και να επιβραδύνει τη µετάβαση σε πράσινη οικονοµία.
Η µείωση ή διακοπή της χρηµατοδότησης θα µπορούσε να εντείνει τις ανισότητες, περιορίζοντας τις δυνατότητες των αναπτυσσόµενων χωρών να ενισχύσουν την ανθεκτικότητά τους στις καταστροφικές συνέπειες της κλιµατικής κρίσης. Ωστόσο, την ίδια στιγµή, ο δισεκατοµµυριούχος Μάικλ Μπλούµπεργκ δεσµεύτηκε να αναλάβει τη χρηµατοδότηση της αµερικανικής συνεισφοράς για την αντιµετώπιση της κλιµατικής αλλαγής, καλύπτοντας το κενό που αφήνει η οµοσπονδιακή κυβέρνηση, όπως είχε κάνει και στη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραµπ.
Αυτή η πρωτοβουλία δείχνει ότι, παρά την πολιτική του νέου καθεστώτος, υπάρχουν ακόµα φωνές εντός των ΗΠΑ που επιδιώκουν να στηρίξουν τη διεθνή κλιµατική συνεργασία.
*Δημοσιεύτηκε στην «Κυριακάτικη Απογευματινή»
Η νέα αυτή πολιτική περίοδος φέρνει, µεταξύ άλλων, στην επιφάνεια τις σταθερές θέσεις του Τραµπ σχετικά µε την κλιµατική αλλαγή, οι οποίες είχαν ήδη προκαλέσει αντιδράσεις και ανησυχίες στην πρώτη του θητεία. Εξάλλου, οι αποφάσεις που αναµένονται να ληφθούν κατά τη διάρκεια αυτής της θητείας δεν αφορούν µόνο τις ΗΠΑ, αλλά ενδέχεται να επηρεάσουν σε µεγάλο βαθµό τη διεθνή συνεργασία για την αντιµετώπιση της κλιµατικής κρίσης.
Ντόναλντ Τραµπ: Οι αποχωρήσεις από τη Συµφωνία του Παρισιού και οι πρώτες αντιδράσεις
Ένα από τα πρώτα βήµατα του Τραµπ κατά την πρώτη θητεία ήταν η αποχώρηση από τη Συµφωνία του Παρισιού το 2017, χαρακτηρίζοντας την κλιµατική αλλαγή «φάρσα», κίνηση που είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Στη δεύτερη θητεία του επιβεβαιώνει τη στρατηγική του, προχωρώντας στην αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συµφωνία για δεύτερη φορά, λίγες ώρες αφότου ορκίστηκε κι έγινε και επίσηµα ξανά πρόεδρος.Σύµφωνα µε τον «Guardian», θα χρειαστεί περίπου ένας χρόνος για την επισηµοποίηση της αποχώρησης, ενώ, όταν τεθεί σε ισχύ, οι ΗΠΑ µαζί µε το Ιράν, τη Λιβύη και την Υεµένη θα είναι οι µόνες χώρες που µένουν εκτός του Συµφώνου του 2015.
Αυτή η «πολιτική της αδιαφορίας» για τις κλιµατικές δεσµεύσεις ενδέχεται να αποδυναµώσει τις προσπάθειες περιορισµού των εκποµπών CO2 σε παγκόσµιο επίπεδο. Συνεπώς, η κίνηση του Τραµπ προκάλεσε αντιδράσεις, µε δύο Δηµοκρατικές κυβερνήτριες, οι οποίες συµπροεδρεύουν στη διακοµµατική Συµµαχία των ΗΠΑ για το Κλίµα, να ανακοινώνουν ότι θα ηγηθούν της αµερικανικής αντιπροσωπείας στις ετήσιες διαπραγµατεύσεις του ΟΗΕ για το κλίµα, που θα πραγµατοποιηθούν στη Βραζιλία στο τέλος του 2025. «Είναι κρίσιµο για τη διεθνή κοινότητα να γνωρίζει ότι η δράση για το κλίµα θα συνεχιστεί στις ΗΠΑ», επεσήµαναν σε δήλωσή τους η κυβερνήτρια της Νέας Υόρκης, Κάθι Χότσουλ, και η κυβερνήτρια του Νέου Μεξικού, Μισέλ Λούτζαν Γκρίσαµ, και πρόσθεσαν: «Η Συµµαχία θα µεταφέρει αυτό το µήνυµα στην Conference of the Parties (COP30)». Από την πλευρά του, αξιωµατούχος του ΟΗΕ, που επιβλέπει τις διαπραγµατεύσεις για την κλιµατική αλλαγή, επανέλαβε ότι «η πόρτα παραµένει ανοιχτή στη Συµφωνία του Παρισιού», ενώ αντιδράσεις υπήρξαν και από Ευρωπαίους ηγέτες και αξιωµατούχους.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες μαζί με το Ιράν, τη Λιβύη και την Υεμένη θα είναι οι μόνες χώρες που μένουν εκτός του Συμφώνου του 2015Στο µεταξύ, οι χώρες που έχουν αναλάβει φιλόδοξες δεσµεύσεις για τον περιορισµό της υπερθέρµανσης του πλανήτη ίσως να διστάσουν να προχωρήσουν σε αυστηρότερα µέτρα, όταν η µεγαλύτερη οικονοµία του κόσµου επιλέγει να αποσυρθεί από τις διεθνείς προσπάθειες. Η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να αναζητήσει νέους τρόπους συνεργασίας, καθώς η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συµφωνία µπορεί να αποδυναµώσει τη συλλογική προσπάθεια για τους παγκόσµιους κλιµατικούς στόχους.
Η βιοµηχανία ορυκτών καυσίµων
Η άρνηση του Ντόναλντ Τραµπ να υποστηρίξει τις ΑΠΕ και η ισχυρή του υποστήριξη στη βιοµηχανία ορυκτών καυσίµων αποτελούν άλλον έναν πυλώνα της πολιτικής του για το κλίµα. Στην πρώτη θητεία ενίσχυσε την παραγωγή άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου, ενώ παρέκαµψε αυστηρούς περιβαλλοντικούς κανονισµούς. Η συνέχιση αυτής της πολιτικής αναµένεται να έχει σοβαρές συνέπειες για την κλιµατική κατάσταση, ενώ έρχεται σε αντίθεση µε την παγκόσµια τάση για µετάβαση σε καθαρές και βιώσιµες πηγές ενέργειας. Παράλληλα, µπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση των εκποµπών CO2, εντείνοντας την κλιµατική κρίση.Διαβάστε ακόμα: Οι τραπεζικοί κολοσσοί "χορεύουν" σε... ρυθμό Τραμπ - Η "πράσινη" πολιτική πάει περίπατο στις ΗΠΑ και η "γηραιά ήπειρος" ακολουθεί
«Εξόρυξη, εξόρυξη, εξόρυξη». Αυτό τόνισε, άλλωστε, ο Τραµπ, στην πρώτη οµιλία ως 47ος πρόεδρος των ΗΠΑ, αναφερόµενος στους υδρογονάνθρακες, ενώ κήρυξε κατάσταση «ενεργειακής έκτακτης ανάγκης», σε µια προσπάθεια να ενισχύσει την εγχώρια παραγωγή και να αναιρέσει τις πολιτικές της εποχής Μπάιντεν. «Εχουµε τη µεγαλύτερη ποσότητα πετρελαίου και φυσικού αερίου στον κόσµο και θα τη χρησιµοποιήσουµε για να µειώσουµε τις τιµές, να ενισχύσουµε τα αποθέµατά µας και να πουλάµε ενέργεια στο εξωτερικό», πρόσθεσε. Ο Αµερικανός πρόεδρος σχεδιάζει να ανοίξει περισσότερες περιοχές για την εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου, συµπεριλαµβανοµένων των υπεράκτιων περιοχών και της Αλάσκας. «Θα τρυπήσουµε, µωρό µου, θα τρυπήσουµε» (σ.σ. «Drill, baby, drill»), είπε.
'Eνα σηµαντικό ζήτηµα ακόµη που δηµιουργεί η πολιτική του Τραµπ στα περιβαλλοντικά θέµατα είναι η αντίφαση που προκύπτει στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Καθώς πολλές Πολιτείες, όπως η Καλιφόρνια και η Νέα Υόρκη, προχωρούν µε αυστηρές περιβαλλοντικές πολιτικές και δεσµεύονται για µηδενικές εκποµπές, η οµοσπονδιακή κυβέρνηση µπορεί να εµποδίσει τις τοπικές προσπάθειες. Στην πρώτη του θητεία, περιβαλλοντικές δράσεις σταµάτησαν, κάτι που µπορεί να επαναληφθεί, προκαλώντας αβεβαιότητα, σύγχυση και καθυστερήσεις στην εφαρµογή κλιµατικών στρατηγικών, ενώ η διαφωνία τοπικών και οµοσπονδιακών πολιτικών ενδέχεται να δυσκολέψει τις επενδύσεις σε καθαρές τεχνολογίες και να επιβραδύνει τη µετάβαση σε πράσινη οικονοµία.
Επιπτώσεις για τις αναπτυσσόμενες χώρες
Ως ένας από τους κύριους χρηµατοδότες του Πράσινου Ταµείου για το Κλίµα, η αποχώρηση των ΗΠΑ από τέτοιου είδους έργα µπορεί να καθυστερήσει την πρόοδο στις χώρες που πλήττονται περισσότερο από την κλιµατική αλλαγή.Η µείωση ή διακοπή της χρηµατοδότησης θα µπορούσε να εντείνει τις ανισότητες, περιορίζοντας τις δυνατότητες των αναπτυσσόµενων χωρών να ενισχύσουν την ανθεκτικότητά τους στις καταστροφικές συνέπειες της κλιµατικής κρίσης. Ωστόσο, την ίδια στιγµή, ο δισεκατοµµυριούχος Μάικλ Μπλούµπεργκ δεσµεύτηκε να αναλάβει τη χρηµατοδότηση της αµερικανικής συνεισφοράς για την αντιµετώπιση της κλιµατικής αλλαγής, καλύπτοντας το κενό που αφήνει η οµοσπονδιακή κυβέρνηση, όπως είχε κάνει και στη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραµπ.
Αυτή η πρωτοβουλία δείχνει ότι, παρά την πολιτική του νέου καθεστώτος, υπάρχουν ακόµα φωνές εντός των ΗΠΑ που επιδιώκουν να στηρίξουν τη διεθνή κλιµατική συνεργασία.
*Δημοσιεύτηκε στην «Κυριακάτικη Απογευματινή»
